Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

Reizen in Egypte en Nubië, enz. Door G. Belzoni. Uit het Fransch vertaald. IIde Deel. Met het Portret. Te Groningen, bij W. Wouters. 1822. In gr. 8vo. 250 Bl. f 2-12-:

In de aankondiging van het eerste deel dezer allerbelangrijkste reisbeschrijving van den beroemden belzoni hebben wij, kortelijk, over den Autheur zoo wel, als over den aard en het oogmerk zijn er reizen, en ook over de Nederduitsche vertaling, onze gedachten medegedeeld. Ons oordeel over den inhoud van dit tweede deel is niet minder gunstig. Geleerden en ongeleerden zullen, vertrouwen wij, hetzelve met groot genoegen en nut lezen. Het behelst 's mans tweede reize, gaande door Opper-Egypte en Nubië. Voor hetzelve pronkt zijn portret, in hetwelk het karakteristieke van den Italiaan ons voorkomt een in het oog vallend kontrast op te leveren met den deftigen langen baard en het geheele kostuum eens Oosterlings.

Daar wij, in onze vorige recensie, tot een staaltje gaven de beschrijving van den tempel te Tentyra, verkiezen wij thans twee staaltjes van een' geheel anderen aard. Het eerste betreft een' slangen-bezweerder, dien men

[p. 558]

tot belzoni's vermaak zijne kunsten liet vertoonen: uit hetzelve is het klaarblijkelijk, dat het een louter goochelspel is, zeer geschikt om het bijgeloovig volk te verblinden. Die man, althans, van wien men aan belzoni de grootste wonderen met de innigste overtuiging verhaalde, had eene slang zonder tanden, welke hij in zijnen boezem stak. ‘Ik nam,’ zegt de Schrijver, bl. 16 en 17, ‘het kruipende dier in mijne handen, en opende hetzelve den bek, zonder iets te zeggen; de goochelaar zag, dat ik zijn geheim wist. Vervolgens traden wij in eene donkere kamer, om een wonder te zien verrigten. Na eenige minuten iets gepreveld te hebben, strekte de toovenaar zijne hand uit naar eenen hoek van de kamer, en terstond zag men daar een' schorpioen verschijnen. Al de aanschouwers stonden verbaasd. Maar ik, met veel oplettendheids al zijne bewegingen waargenomen hebbende, had de kunstgreep ontdekt, waar van hij zich bediende: hij had, namelijk, den schorpioen in de wijde mouw van zijn kleed, en zijne geheele kunst bestond daarin, dat hij het dier daaruit wist te krijgen, zonder dat iemand het bemerkte. Hij liet ons al de kamers in de nabijheid bezigtigen, om ons te doen zien, dat er geen bedrog in schuilde; en daar herhaalde hij zijne kunst. De zoon van dezen goochelaar wilde ook wonderen doen, maar had nog niet de behendigheid van zijnen vader.’

Bij dit staaltje voegen wij des Schrijvers oordeel over den Graaf de forbin, wiens reis naar de Levant door ons in het vorige jaar is aangekondigd: en hoezeer dat oordeel juist niet gunstig zij, met betrekking tot een naauwkeurig en grondig onderzoek van de merkwaardige oudheden, waaromtrent belzoni zich zoo verdienstelijk heeft gemaakt, neemt hetzelve niets weg van het onderhoudende en smaakvolle, hetwelk iedereen natuurlijk behaagt in het reisverhaal des eersten, vooral met opzigt tot zijn gevoel van hetgene hem opmerkingwaardig voorkwam. Hij betoonde zich veel meer een man van gevoel, dan een liefhebber van moeijelijke onderzoekingen, en kon dus aan een' man als belzoni, die op dusdanige on-

[p. 559]

derzoekingen den grootsten prijs stelde, niet behagen; ja deze kon in hem dikwijls niets anders zien dan een' luchtigen Franschman, die veel meer hield van vlugtige beschouwingen, dan wel van lastige nasporingen. Sprekende van de opdelving eens tempels te Ypsamboul in Nubië, bl. 114, zegt onze Schrijver: ‘De Graaf de forbin, die nergens zwarigheid vindt, en ondertusschen nooit verder dan op eenen afstand van vijfhonderd (Engelsche) mijlen van Ypsamboul is gekomen, beweert, dat het zand gemakkelijk in de rivier had kunnen geworpen worden. Ik wenschte wel, dat hij slechts ééne minuut op de plaats zelve geweest was; dan zou hij begrepen hebben, dat de wegruiming van het zand geene kleinigheid was, zoo als hij thans zich verbeeldt. Eeuwen lang door de winden opgehoopt zijnde, had dit zand eene zoodanige hoogte gevormd, dat de geheele bevolking des lands die niet in de rivier zou hebben kunnen werpen, al had dezelve een geheel jaar daaraan gearbeid.’ En, om andere aanmerkingen van belzoni voorbij te gaan, vinden wij het niet overbodig, dit nog aan te halen (bl. 200): ‘De Graaf deed mij vele vragen over Opper-Egypte, en betuigde mij zijn verlangen om dat land te bezoeken. Hetzij dat eigene neiging, hetzij dat mijn aanraden hem daartoe bewoog, hij besloot eindelijk die reis te doen. Hij vertrok dan werkelijk ook, doch was na verloop van eene maand reeds weder terug; en desniettemin heeft hij zeer veel gesproken van Thebe, van de tempels, grafsteden, kolossen en andere voorwerpen, die hij nogtans niet heeft kunnen zien. Hij verzekert in allen ernst, dat hij van het bezigtigen der bouwvallen van Louxor is afgeschrikt geworden, dewijl hij daar Engelsche vrouwen in spencers en met parasols zag wandelen. Zie daar eene fraaije reden voor een' geleerden reiziger, om geen verder onderzoek te doen!’