Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

Verhandeling over het Metaalkolijk, gewoonlijk genaamd Kolijk der Schilders, Loodgieters, van Poitou; benevens eene Beschrijving van het Plantenkolijk, en eene Memorie over de beving der Metaalvergulders. Door F.V. Mérat, Med. Dr. enz. te Parijs. Naar de tweede Fransche uitgave, door H.J. Schouten, Med. Dr. enz. te Amsterdam. Aldaar, bij C.L. Schleijer. 1822. In gr. 8vo. XII, 291 Bl. f 2-4-:

Het metaalkolijk, door velen verkeerdelijk kolijk van Poitou genoemd, is eene ziekte, welke ook in ons vaderland zoo veelvuldig voorkomt, dat de vertaling van deze lezenswaardige verhandeling onzen kunstgenooten niet dan welkom wezen kan, vooral daar dezelve, eenige misstellingen in stijl en taal daargelaten, wèl geslaagd is. De schrijver verdeelt zijne verhandeling in vier boeken, waarvan het eerste de beschrijving der ziekte levert, het tweede de oorzaken navorscht, het derde de behandeling voorstelt, en het vierde den aard der ziekte zoekt te ontwikkelen. - Het eerste boek leert ons eerst de verschil-

[p. 555]

lende namen kennen, waaronder deze ziekte bij de geneeskundigen bekend is, en geeft ons eene korte geschiedenis van 't gene dezelve over haar hebben te boek gesteld. Dit verhaal levert echter weinig bijzonders, daar het meer uit anderen is overgenomen, dan de vrucht van eigen onderzoek, althans wat vroegere schrijvers betreft. Vervolgens geeft ons mérat eene beschrijving der ziekte, nadat hij aangewezen heeft, wie er voornamelijk door worden aangetast, helderende eene en andere hier voorkomende stelling door meer uitvoerige waarnemingen en eene lijst der in de Charité behandelde personen op, waaruit blijkt, dat verre het grootste getal zieken zulken waren, die lood, vervolgens zulke, die koper bewerkten, terwijl andere metalen het zelden te weeg brengen. De schrijver verwondert zich, dat die het ijzer bewerken er zelfs door worden aangetast; doch hij heeft zeker niet bedacht, dat het meeste ijzer, zoo als het gewoonlijk bewerkt wordt, koperdeelen bevat. Onder den naam van scheidingen spreekt mérat daarna over de gevolgen der ziekte, vooral over de verlamming, en eindelijk doet hij ook de complicatiën kennen. - In het tweede boek, over de oorzaken handelende, toont hij aan, dat de voorbeschikkende weinig bekend zijn; alleenlijk was het hem voorgekomen, dat sterke gestellen er vooral door worden aangedaan, hetwelk wij daaraan zouden toeschrijven, dat het eene krampziekte is. Uit de ontleding van de uitwerpselen der zieken tracht hij vervolgens te bewijzen, dat minder de grove looddeelen, welke nimmer in dezelve gevonden werden, maar meer de vluggere deelen, die zich uit het metaal ontwikkelen, de ziekte te weeg brengen. Dit bewijs is echter niet zeer overtuigend, daar zijn scheikundig onderzoek den genoegzamen graad van naauwkeurigheid mist, en eene ongeloofelijk kleine hoeveelheid aanmerkelijke stoornis in de werking van het zenuwgestel kan te weeg brengen. In dit boek geeft hij ook de middelen op, ter onderkenning der ziekte van andere soorten van kolijk, ontsteking van het buikvlies, enz. Hij vindt dezelve vooral in het beroep van den lijder, en in de ei-

[p. 556]

genaardige zamentrekking en ongevoeligheid van den onderbuik op het aanraken, zoodat door hetzelve de hevigste pijnen gestild worden. - De voorzegging is, volgens hem, in 't algemeen gunstig, wanneer de zieke slechts bij tijds doelmatig behandeld wordt. Deze behandeling of geneeswijze is die, welke in het hospitaal la Charité, te Parijs, gevolgd wordt. Hij verhaalt ons de geschiedenis dier geneeswijze, waaruit blijkt, dat dezelve zeer oud en uit Italië afkomstig is. Zij bestaat uit het in zekere bepaalde opvolging herhaald toedienen van hevige buikzuiverende, braak- en zweetmiddelen, telkens door pijnstillende en verzachtende middelen afgebroken. Hij verdedigt deze manier tegen hare bestrijders; toont haar nut uit de ondervinding aan; bewijst, dat die middelen hier niet als ontlastmiddelen, maar door sterke afleiding werken; erkent, dat echter ook andere geneeswijzen baat hebben aangebragt, b.v. het toedienen van zwavelbereidingen en zwavelbaden, van opium enz.; doch houdt staande, dat de ontstekingwerende niets baat. - Den aard der ziekte tracht mérat in het vierde boek vooral uit lijkopeningen op te maken, waarbij hij echter te weinig op den staat der zenuwen en het ruggemerg zag, en niets bijzonders vond. - De zitplaats der kwaal stelt hij in het darmkanaal, en wel in den spierrok en zenuwen. - In een laatste hoofdstuk laat hij, bij wijze van tegenstelling, eene korte historie van het eigenlijk kolijk van Poitou volgen, en spreekt eindelijk, in een aanhangsel, nog over de beving der metaalvergulders, een gevolg der inademing van kwikdampen.