Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

De Ilias van Homerus, door Mr. Jan van 's Gravenweert. IVde Deel. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. In gr. 8vo. 212 Bl. f 4-10-:

Zoo zijn wij dan eindelijk tot de laatste beschouwing gekomen van deze dichterlijke vertaling. Overeenkomstig ons voorgestelde plan, kiezen wij uit dit vierde deel het tweeëntwintigste boek, genaamd De dood van Hector. Dit boek bevat ook vele schoonheden, onder welke de klagte van Andromache door hare natuuriijke eenvoudigheid ieder moet roeren en treffen. Wij hebben hetzelve ook gelezen, gelijk het in Nederduitsche verzen gebragt is door den verdienstelijken siegenbeek, en huydekoper, in deszelfs treurspel, Achilles genaamd, er eenige trekken uit heeft overgenomen. Wien 't lust, vergelijke deze arbeid met 's gravenweert's vertaling. Deze blijft zichzelven gelijk, en bezwijkt niet in dit laatste bedrijf van zijne zoo wèl volgehoudene taak. Hij bedenke met ons, of er eenig gewigt zij in de volgende aanmerkingen. Zoo niet, kunnen ook deze, gelijk de vorige, ten minste getuigen, dat wij vier boeken van het oorspronkelijke met het Nederduitsch vergeleken hebben.

Bl. 98. r. 14.

Om mooglijk honden, van mijn' eigen' disch gevoed,
De wachters van mijn huis, te lesschen door mijn bloed,
En, zat van 't rookend vleesch, in de onbewoonde ftraten
En 't smeulend voorportaal, nog ronkend, na te laten.

Dat na te laten is men aan het rijm verschuldigd. Het is hier zwak.

[p. 531]

Bl. 99. r. 4.

Terwijl zich Hekuba, wier oog in tranen baadt,
Den boezem openscheurt, de borst met vuisten slaat.

Homerus zegt, in plaats van het met vuisten slaan, ‘zij hief met hare hand de borst omhoog.’ Namelijk om Hector te toonen, hoe zij zelve hem gezoogd had, en hem te meer tot medelijden met haar op te wekken.

Bl. 99. r. 20.

Zoo wijkt ook Hektor niet, bezield van 't blakendst vuur,
Maar wacht hem, 't schild vooruit, en leunende op den muur.

Een Grieksch held, met het schild vooruit, staat in postuur om te vechten. Hector rust bij homerus, terwijl hij zijn schild tegen een' vooruitstekenden muur plaatst.

Bl. 102. r. 2.

Met knarsend wraakgeschreeuw.

Een knarsend geschreeuw, van een' gier gezegd, schijnt oneigenaardig. Homerus heeft ὀξὺ, krijschend, scherp, gierend.

Bl. 102. r. 9.

Tweevoudig, (bronnen) van elkaâr verschillend; de eene heet,
Die dampen van zich gaf, als met een' mist bekleed,
Een rookend vuur gelijk; en de andre, in zomerdagen
Aan kille sneeuw gelijk, en met kristal beslagen.

De meening van homerus is, dat die koude bron in koude gelijk was aan bagel, sneeuw of ijs. Wij twijfelen, of dat denkbeeld duidelijk uitgedrukt is door met kristal beslagen.

Bl. 103. r. 1.

Als vlugge paarden, aan de zegepraal gewoon,
Den paal voorbijgesneld, en aangespoord om 't loon,
Een' drievoet of een maagd, bij 't lijkfeest weg te halen.

Dat lijkfeest is een denkbeeld van de verklaarders van homerus. In 't oorspronkelijke staat, naar ons inzien, eene vrouw, wier man gestorven, gesneuveld is, eene vrouw van eenen vijand, dus eene slavin. Wij hebben bij deze beoordee-

[p. 532]

ling alleen de uitgave van het 22ste boek, door valckenaer bezorgd, bij de hand, en weten niet, hoe anderen er over denken. Crispinus heeft ook in 't Latijn: viri in hono rem defuncti. In honorem is een bijvoegsel. Onze verklaring, zoo die niet reeds door anderen gedaan is, kan door voorbeelden en den geest van het geheel bevestigd worden.

Bl. 103. r. 7.

Ach! wij zlen Trojes held langs Trojes muurtrans jagen.

Indien muurtrans den omgang boven langs den muur beteekent, komt dat woord hier oneigenlijk voor, daar ze onder den muur liepen.

Bl. 104. r. 14.

Gelijk men in zijn' droom geen' vijand in kan halen,
En de een den andren kan ontvlugten, noch verslaan:
Zoo kan hier Priams zoon den vijand niet ontgaan,
En Peleus heldenspruit geen hoop tot nadring voeden.

Het onvermogen, om iemand in den droom te kunnen ontvlugten of inhalen, is gegrond op de algemeene getuigenis van alle menschen; het verslaan niet. Homerus heeft het niet. Virgilius heeft het in zijne schoone navolging ook eenvoudig bij het ontvlugten en inhalen laten blijven.

Bl. 117. r. 16.

Ach, Hektor! mij rampzaalge! een eeuwig donkre nacht
Omgeeft ons beider lot; gij waart bij 't zinkend Troje,
Ik reeds in Thebes wal zoo wreed een lot ter prooije,
Ik, telg eens vaders, die noodlottig is vergaan.

Toen Hector geboren werd, was Troje niet zinkend, ten minste niet door den Trojaanschen oorlog. Homerus meent: ‘Wij zijn beide met hetzelfde ongelukkige lot geboren; gij in Troje, ik in Thebe.’ - Voor 't overige is deze klagte van Andromache bij homerus een meesterstuk van zachte poëzij. De lezer oordeele uit deze verzen, hoe 's gravenweert zijn' leidsman volgt:

Enmogtikhem (mijn' zoon) misschien van't oorlogswee bevrijden,
Dan blijft hij nog bestemd tot onverduurbaar lijden.

[p. 533]

 

Men deelt, men rooft den grond, dien hem zijn vader gaf;

 

Zijn weesdom zondert hem van andre knaapjes af;

 

Zijn oog vertaant van rouw; zijn wang blijft nat van tranen;

 

Hij moet zich kommervol den weg tot deernis banen,

 

En houdt de vrienden van zijn' vader bij hun kleed,

 

Of bij den mantel vast, en klaagt hun 't jeugdig leed,

 

Terwijl hem de eene uit gunst den beker doet genieten,

 

Maar slechts de lip bedauwt, en 't vocht niet voort laat vlieten,

 

En de andre, niet beroofd van oudren, hem versmaadt,

 

En als een' wees veracht, en van zijn tafel slaat,

 

En scheldt: ‘Uw vader is met ons niet aangezeten:

 

Vertrek.’ Dan keert hij, wreed mishandeld en bekreten,

 

Tot mij, zijn moeder, weêr. -

En hiermede nemen wij afscheid van 's gravenweert. Hij beproeve zijne krachten verder in dit vak, en levere ons eens eenige Treurspelen van sophocles of euripides. De Medea van den Hoogleeraar jan ten brink kan hem tot voorbeeld strekken. Wij zouden onze Letterkunde geluk wenschen, als wij in dien smaak meer Treurspelen der Ouden konden lezen. Dacosta heeft door de Perzen van aeschylus ook getoond, wat hij in dit vak vermag. Wij oordeelen 's gravenweert daar ook zeer wel berekend voor, en hij zoude door dergelijken arbeid velen aan zich verpligten.