Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

Zedelijke Verhalen uit den Bijbel, voor Vrouwen en Meisjes, door Fenna Mastenbroek. Te Sneek, bij F. Holtkamp. 1822. In gr. 8vo. XXIV en 164 Bl. f 2-18-:

Met ongemeen veel genoegen hebben wij dit boekje gelezen. Niettegenstaande al het vele en goede, hetwelk sinds weinige jaren, zoo oorspronkelijk als vertaald, over het Boek der boeken in het licht is verschenen, is het toch nog altijd mogelijk, hetzelve van eene bepaalde zijde, uit een bijzonder oogpunt, op eene nieuwe en belangrijke wijze te beschouwen. Het door de Schrijsster gekozene oogpunt was, de

[p. 456]

Bijbelsche Geschiedenis, als meer bepaaldelijk ter lectuur voor Vrouwen en Meisjes geschikt, door voorbeelden, uit hare Sekse ontleend. Het zijn slechts zes Geschiedverhalen uit het Oude Verbond: jochébed, (de moeder van mozes) of de zorgende Moedcrliefde; ruth, of de edele Schoondochter; hanna, of het grievende der miskenning; abigaël, of de verstandige Vrouw; de Sunamietische Vrouw, en: het Isra litische Meisje, dienstbaar in Syrië. De Geschiedenis wordt daarin, met behoorlijke toelichting uit de Volkszeden, en met weglating van hetgeen wel in den naïven toon der Oudheid, doch minder in onzen gekuischten stijl kan vermeld worden, op eene zeer onderhoudende wijze voorgedragen, en daarbij zeer gepaste en ongedwongen uit het verhaal voortvloeijende zedelessen gevoegd. Rec. betuigt openhartig, dat, niettegenstaande hem de Geschiedenissen natuurlijk alle bekend waren, hij dezelve echter in deze Verhalen niet zonder aandoening gelezen heeft; en hij twijfelt niet, of deze kleine bundel zal die zelfde werking in nog ruimere mate bij de andere Sekse voortbrengen, voor welke die eigenlijk geschreven is. De stijl is edel, ongedwongen en natuurlijk, zonder pretensie op hooge vlugt, en dus zeer goed naar de onderwerpen geschikt, welke, uit de vroegere tijden des menschdoms ontleend, zich vooral door de beminnelijke eenvoudigheid der voordragt aanbevelen. Het hart der Schrijfster vertoont zich daarin van eene zeer gunstige zijde: zij weet de fijnere trekken van moeder-, kinder- en huwelijksliefde, van schranderheid en vertrouwen op de Voorzienigheid, met werkzaamheid gepaard, die in de gewijde Boeken zelve (naar den aard van den naïven stijl der Oudheid) niet ontwikkeld, maar aan de overweging des lezers zelv' overgelaten zijn, treffend te doen uitkomen, en de teedere snaren van ons hart te roeren. Zulks door proeven te staven, zou ons bestek te buiten gaan, te meer daar ieder tafereel in den zamenhang moet gelezen, en niet naar brokstukken beoordeeld kan worden. Ook aan nieuwe Uitleggers, b.v. aan van der palm, toont de Schrijfster niet onkundig te zijn, 't welk wij vooral in de beide laatste geschiedverhalen hebben opgemerkt. Wij hebben echter hier en daar wel eens op taalfouten, vooral in de geslachten, gestooten, waarop wij de bekwame Schrijfster echter slechts in het algemeen oplettend maken, daar zulk eene optelling van fouten den Rec., naar zijn gevoel, te pedant en oud-schoolmeesterachtig voorkomt.

[p. 457]

Éénen misslag van meer belang kunnen wij echter niet onvermeld laten. Koning joram, onder wien eliza leefde, en het Israëlitische meisje door de Syriërs geroofd en tot naaman gebragt werd, komt hier voor als de opvolger van den vrede- en geregtigheidlievenden josaphat, bl. 136, en op bl. 143 wordt gewenscht, dat deze Vorst het voorbeeld van zijnen uitmuntenden Vader gevolgd was, die in zijn Rijk geene afgoderijen duldde. Doch deze Vader was niemand anders, dan juist de meest afgodische van alle Koningen van Israël, de Baals-dienaar achab, jezabel's Echtgenoot. (Zie 2 Kon. I: 17 en de Aanteek. van van der palm aldaar, en 2 Kon. III: 1.) Blijkbaar heeft hier de Schrijfster dezen joram verward met zijnen tijdgenoot, den nog ergeren joram, josaphat's Zoon, Koning van Juda. (Zie 1 Kon. XXII: 51. 2 Kon. VIII: 16.) Het verwondert ons, dat der Schrijfster, blijkbaar zeer belezen in de gewijde Schriften, zulk eene fout kon ontsnappen, daar josaphat immers nooit over de tien Stammen geregeerd heeft.

Of er nog meer van deze tafereelen zullen volgen, wordt niet gemeld. Aan het debiet kan het niet wel haperen; want eene lijst van twintig bladzijden inteekenaars (durfde de Drukker dit boekje niet zonder inteekening wagen? maar - dit is eene zaak tusschen de Schrijfster en hem) staat daarvoor borg. En aan stof kan het ook niet ontbreken. Heeft de gewijde Geschiedenis niet nog vele belangrijke vrouwelijke karakters en lotgevallen? Men denke aan hagar, aan de wijze Vrouw van Thekoa (zekerlijk eene tweede abigaël, wat hare schranderheid aangaat), aan esther, aan de Moeder der zeven Zonen in de Maccabeeuwsche tijden enz., om nu niet eens van die veel rijkere bron voor vrouwelijke karakterschetsen, het Nieuwe Verbond, te gewagen. Het schrikke de Schrijfster niet af, dat juist over dit gedeelte der Heilige Geschiedenis in onzen tijd zoo veel geschreven is, bepaaldelijk over de daarin voorkomende karakters van Vrouwen. Fenna mastenbroek heeft haren eigenen, bevalligen verhaaltrant; en wij erkennen gaarne, dat een tweede bundeltje van dezelfde uitgebreidheid, in dezelfde manier en geest geschreven als dit, ons niet onwelkom zijn zou.