Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

[p. 452]

Aanteekeningen op de Memorie van den Hoogleeraar Jacob de Gelder, door F.G. Baron van Lijnden van Hemmen, enz. In 's Gravenhage, en te Amsterdam, bij de Gebroeders van Cleef. 1822. In gr. 8vo. 188 Bl. f 1-8-:

Deze Aanteekeningen, eerst gediend hebbende tot eene bijlage van het Rapport, over het ontwerp van droogmaking des Haarlemmermeers, en het succes der negotiatiën met de Hoogheemraadschappen van Amstelland en Rijnland, aan den Koning gedaan, verschijnen nu, op Hoogstdeszelfs vergunning, in het openbaar. Noodzakelijk kunnen wij dezelve niet volstrekt noemen; de Memorie van den Professor was althans eene zoodanige wederlegging niet waardig, en zoude, immers bij doordenkenden, die in deze zaak regt van spreken hebben, weinig kwaads achtergelaten, en hare wederlegging wel gevonden hebben. Evenwel, ongaarne zouden wij deze Aanteekeningen missen, en, van wege dezelve, verblijden we ons over de anders ons zoo onaangename Memorie, aan welke wij dezelve te danken hebben, en die zeker geen bevoegder en bekwamer Recensent had kunnen vinden, dan den Heer van lijnden zelven.

Zij worden voorafgegaan door aanwijzingen aan den Professor van verscheidene kenmerken van overhaasting, zoo in deszelfs lezen als schrijven, en in het opmaken zijner berekeningen, van welke bijna niet ééne de proef kan doorstaan, en van meer andere, nog al min verschoonbare, feilen. Daarop wordt uitvoerig, van bl. 11 tot 180, de geheele Memorie in overweging genomen, op den voet gevolgd, en met de meestmogelijke naauwkeurigheid en duidelijkheid beantwoord; waarna men nog eene Slotrede vindt, in welke het éénige, dat, in de Memorie, schijnbaren grond had, t.w. dat, door de droogmaking des Haarlemmermeers, de gunstige opzetting van den boezem voor de sluizen te Halfwegen zal worden weggenomen, ontzenuwd wordt, en de schrijfwijze des Hoogleeraars naar waarheid berispt. Een paar Tabellen, als bijlagen, zijn achteraangevoegd.

Wat is nu het gevolg geweest van de beide, te Leyden uitgegevene, tegenschriften, en vooral van het laatste? Wij bezitten thans eene volledige geschiedenis des waterstaats van

[p. 453]

Rijnland; en het ontwerp der droogmaking van het Haarlemmermeer, sedert twee eeuwen het onderwerp van zoo veler geleerden overweging, is nu althans in helderder licht en op vasteren grond gesteld dan immer. De Heer van lijnden blinkt in de rij der verdienstelijke Nederlanders van onzen tijd, niet alleen door zijnen ijver voor het beste des Vaderlands, maar ook door zijne talenten. Geleerdheid, met wijsheid en nederigheid versierd, kent hem gewis ieder toe, die zijne Verhandeling en zijne Antikritiek heeft gelezen; en, ten zij ons alles bedriege, is de belangrijke zaak nu genoeg betoogd en verdedigd, om den wensch te billijken, dat dezelve eenmaal worde tot stand gebragt. Maar, hoe ook dit zij, de Baron heeft eer van zijnen arbeid, en Professor de gelder danke hem, en volge den indruk, dien niet het bevallig voorkomen en de uiterlijke schijn, maar de waarlijk onwedersprekelijke waarheid op hem behoort te hebben, en dan hebben wij althans geen wederlegschrift van hem te wachten.

De zaak zelve te beoordeelen, die het onderwerp der geschriften is, die wij moesten aanmelden, ligt buiten ons Departement.