Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

[p. 448]

Antwoord op de vrije Gedachten van een Ingeland van Rijnländ, door F.G. Baron van Lijnden van Hemmen. In 's Gravenhage en te Amsterdam, bij de Gebroeders van Cleef. 1821. In gr. 8vo. 123 Bl. f 1-2-:

Een model van een verweer- of wederlegschrift, ook door den stijl, waarin het uitmunt, den verdienstelijken Schrijver der voortreffelijke Verhandeling ten volle waardig. Het behelst, in even zoo vele bladzijden (hoewel, voor nog iets minderen prijs, beter bezet) als de vrije Gedachten bevatten, eene volkomene beantwoording en wederlegging derzelven. De Heer van lijnden wijkt den Ingeland, hoe zeer veel hij dien ook toegeve, geen voet uit den weg, en maakt den lezer dezes Antwoords, geleidelijk, opmerkzaam op alle de ingebragte bezwaren, die na elkander, met even gelukkigen uitslag, worden afgewend. Met de meeste naauwkeurigheid vooruitgesteld hebbende de bepaling, waarover het onderzoek van zijnen Tegenschrijver gaan moet, toetst hij eerst daaraan de kracht van deszelfs verslag van het verhandelde ter verbetering van Rijnlands waterstaat, sedert 1741, aangevoerd ten betooge van het bederf voor Rijnland, gevreesd uit de droogmaking en bedijking des meers, en stelt naast hetzelve een eigen verslag van hetgeen veel vroeger, zelfs van 1570, omtrent den waterstaat van Rijnland is voorgevallen, waardoor men een zoo volledig begrip van dat voorgevallene krijgt, als men zoude kunnen verlangen, en de daaruit, in de vrije Gedachten, ontleende sterkte geheel verzwakken, ja verdwijnen ziet. Kort, maar voldoende, is, bl. 56-63, de beantwoording der bezwaren, ingebragt tegen de droogmaking des meers, als eene onderneming, die ten nadeele der deelnemenden verstrekken moet; en het overige is eene overwinnende wederlegging van alle de aanmerkingen, door den Schrijver der vrije Gedachten op het Ontwerp zelve gemaakt, zoo als dat in de onderscheidene Hoofdstukken der Verhandeling was voorgedragen, van welke evenwel het dertiende niet opgenomen was door den Tegenschrijver. Zonderling genoeg; want het behelsde de gevoelens van verscheidene in den waterstaat ervarene lieden, met name ook van het Collegie van Rijnland, en van de steden Leyden en Haarlem, over de droogmaking des Haarlemmermeers en het verkleinen van den Rijnlandschen boezem; en de Heer van lijnden

[p. 449]

zegt van dit Hoofdstuk met regt: Dat was evenwel voor zijne (des Tegenschrijvers) stelling het allerbelangrijkst om uit den weg te ruimen.

Achter dit Antwoord is nog gevoegd eene Narede, die den gang aanwijst, welken de Heer van lijnden in het vormen van zijn plan gehouden heeft, en die verder besteed wordt ter bestrijding van alle vrees voor de verkleining van den Rijnlandschen boezem, dewijl, bij bepaalde boezemstanden, die niet konden overschreden worden, alle reden tot geruststelling bestaan zoude. Een uitslaand blaadje vertoont een profil, uit een geschreven rapport overgenomen, van het verhang, bij den laagsten stand der ebbe, in het kanaal, dat op de zeesluizen moet aanschieten, en ten bewijze dient der niet geringe uitwerking van de uitwatering.

Wij oordeelen, dat de Heer van lijnden door dit Antwoord aan veel, in zijne Verhandeling gesteld, groote duidelijkheid heeft bijgezet, en de gronden van zijn Ontwerp meesterlijk heeft bevestigd en gehandhaasd. De Schrijver der vrije Gedachten is hem, zoo veel ons bekend is, tot nog toe, een wederantwoord schuldig gebleven, en zal dit ook wel blijven; en wordt vooringenomenheid met eigen begrip ter zijde gesteld, en niet berekend, wat het eigenbelang inbrengt, dan, meenen wij, zal de uitspraak des Generaals kraijenhof over de Verhandeling des Autheurs wel zeer zeker die van alle bevoegde oordeelaars zijn, na de lezing van dit Antwoord, dat alle bedenkingen, die voormaals bestonden, en nog bij sommigen schijnen te bestaan, wederlegd zijn. En - wie was (zie bl. 113) in dit geval een beter regter? wie moest, meer dan die, de kaart van ons land kennen? Zijn oordeel gelde dan boven onze Recensie, en - wie mathematische theorie met praktische wetenschap vereenigt, beslisse nu verder, onpartijdig.