Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

Godsdienstig Handboek voor Zeelieden van onderscheident standen, of Christelijke Zeevaart voor de Negentiende Eeuw; door C. Meeuse, Predikant op den Hoek, in de Provincie Zeeland. Iste Stuk. Te Middelburg, bij de Gebroeders Abrahams. In gr. 8vo. XVI en 158 Bl. f 2-2-:

Met reden mag men zich verblijden over de onderneming van meeuse. Inderdaad, een zoodanig werk was behoefte; en de Schrijver zal van alle beminnaars van den Godsdienst en het Vaderland dank en lof hebben voor de treffelijke wijze, op welke hij die behoefte vervuld heeft. Zoo zeer als hij velerlei nuttige kennis aan den dag legt, en van Godsdienst en Godzaligheid even verstandig als hartelijk te schrijven weet, zoo toont hij ook in het bijzonder zijne lieden te kennen, en, zelf voorheen ter zee varende, voert hij eene taal, juist passende tot zeelieden, die hij aangenaam onderhoudt, ernstig opleidt en duidelijk onderwijst; en, de noodzakelijkheid, de bedoeling

[p. 348]

en gansche inrigting van zijn boek in aanmerking nemende, wil Recensent ook niet door de minste bedenking, waar hij iets anders zoude willen gesteld hebben gezien, het nut, dat dit geschrift bevorderen kan en moet, tegenwerken.

Het boek, aan den Koning opgedragen, is met een' gegraveerden titel versierd, en zal door een tweede deel worden opgevolgd. Dit deel is in den doorgaanden toon eener verhandeling geschreven, hetgeen zeker daarom ook is goed te keuren, omdat de Schrijver zóó bekwame gelegenheid had tot het invoegen van historische voorbeelden en met smaak gekozene dichtstukjes, die nu de voordragt verlevendigen: het andere deel zal een twintigtal voorlezingen en eenige gebeden, ten gebruike bij den gemeenschappelijken Godsdienst aan boord, behelzen.

Dit deel dan bevat, in drie hoofdäfdeelingen, meeuse's onderrigt en lessen aan allerlei zeevarenden, t.w. Visschers, Koopvaarders en Oorlogsvaarders: deze drie standen heeft hij gemeend te moeten onderscheiden in zijne onderwijzingen, en hij heeft daar, dunkt ons, wèl aan gedaan: 't is waar, er komen nu, in elke afdeeling, lessen, voor alle zeevarenden even gewigtig, voor (zoo als hij zelf zegt: ‘sommige ondeugden, b.v. dronkenschap en ontucht, heb ik onder den 2den stand, vloeken onder den 3den gebragt, niet omdat ik de andere standen hiervan vrij rekende’); maar, behalve ander nut, heeft deze inrigting ook dat voordeel, dat, over hetgeen uitsluitend tot elken stand behoort, niet tot allen behoeft gesproken te worden, b.v. tot den Haringvisscher niet over den Oorlog, en dat vele wetenswaardige bijzonderheden niet behoeven achtergelaten te worden.

Hoe gaarne schetsten wij, hetgeen ons, bij meeuse's geleidelijke behandeling van zaken, zeer ligt zoude vallen, nu het beloop van dit werkje voor onze lezers af; maar, behalve dat dit door een' anderen Recensent reeds geschied is, en wij, bij zoo veel voorraads, spaarzaam zijn moeten met onze ruimte, is het ook daarom te minder noodig, omdat we slechts dit boek aanprijzen, en het-

[p. 349]

zelve onzen lezeren bekend maken willen, die het zich daartoe aanschaffen! Zij zullen, al zijn ze geene zeevarenden, hier veel, zeer veel belangrijk, nuttig en aangenaam onderrigt voor geest en hart aantreffen; zoo veel zij kunnen medewerken ter verspreiding, waar het behoort, van dit boek, dat waardig is, westerman's Christelijke Zeevaart en den Godvreezenden Zeeman van van leeuwaarden te vervangen, dat door het Zeemans-Handboek van onzen martinet niet overtollig is gemaakt, als zijnde het naar de behoefte van onzen tijd zoo wel, die zoo veel onderscheid van vorige dagen daarstelt, als tot bevordering van Godsdienst en goede zeden geschreven.

‘Geen schip van den staat mogt voorheen in zee, zonder van leeuwaarden's boek aan boord te hebben.’ Mogt nu elk schip dit boek aan boord hebben moeten, en tot het gebruik daarvan gepaste maatregelen worden genomen, opdat het er niet mede ga, als toen de Schrijver eene reis naar Suriname enz. deed, en op de drie oorlogsvaartuigen, waar hij was, van leeuwaarden's boek wel aan boord, maar buiten gebruik was! Gods zegen beloone meeuse's arbeid, en in menig hart worden, door het lezen van zijn boek, heilzame en magtige gewaarwordingen verwekt, die tot de vreeze Gods verheffen, wiens ook de Zee is!

Allerbehartigenswaardigst is, wat meeuse schrijft over den post van voorganger in den Godsdienst op de oorlogsen op andere vaartuigen; maar - wij zullen, als het tweede deeltje, naar hetwelk wij verlangend uitzien, door ons is ontvangen, nog eens op dit werk moeten terugkomen.