Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

Zedekundige Uitspanningen van Vincent Loosjes. Te Haarlem, bij de Wed. A. Loosjes, Pz. 1822. In gr. 8vo. 193 Bl. f 2-8-:

Kruiwagens - Leibanden - Valhoeden zijn het motto, en geven aanleiding tot de drie eerst hier voorkomende zedekundige vertoogjes, welke, op eene doorgaans onderhoudende wijze, lessen van levenswijsheid en wenken tot zedelijke zelfstandigheid bevatten. Het volgend stukje beschouwt jan camphuis, eenen beroemden Haarlemmer uit de 17de eeuw, als mensch, en strekt den man tot eer; terwijl deze levensschets ons voorkomt, meer, dan andere opstellen in dit werkje, gelukt te zijn. Het Leven bij velen niet meer dan een spel - de Vraagallen - en de Kaatsbaan zijn mede vertoogjes in den eerstgenoemden trant; terwijl het daar tusschen gevoegde stukje, het Rundvee getiteld, naar aanleiding van een aantal spreekwoorden, van dit vee ontleend, verscheidene nuttige lessen en wenken bevat. Tegen iedere persoonlijke bedoeling protesteert de Schrijver ten sterkste; en wij zagen ook niet, dat dit zijn protest door den inhoud ergens werd gelogenstraft. Wij durven den Schrijver dan ook wel aanmoedigen tot het mededeelen in der tijd van soortgelijke vruchten, door eenen geachten Vriendenkring goedgekeurd, en willen aan den goeden aftrek van deze proeve, om, zonder diepzinnig nadenken te vorderen, te onderhouden en nut te stichten, naauwelijks twijfelen. (Bij de verzen, echter, die wij hier vonden, willen wij vooral No. 1, coupl. 3, reg. 1, als herziening vorderende, aanstippen.) Wij hadden hier en daar nog wel eene aanmerking, die wij echter terughouden, maar willen alleenlijk de beschrijving of definitie van de Apokryphe boeken, die op bl. 113 voorkomt, als onjuist aanstippen. ‘Het zijn,’ zegt hij daar, (maar geen deskundige zal

[p. 343]

hem dit nazeggen) ‘in tegenoverstelling van de Kanonyke van den Bijbel, ondergeschovene of onechte, maar die desniettemin ook zeer fraaije spreuken en gezegden bevatten, welke, hoezeer zij niet ten onfeilbaren regel van ons leven mogen strekken, echter leeringen bevatten, die elk mensch en Christen wel ter harte mag nemen, al beschouwt hij deze geschriften als met alle overige boeken gelijkstaande, en zich ongehouden tot de onvoorwaardelijke betrachting van het daarin geleeraarde.’ Wat het laatste daarenboven betreft, kan men dit ook nopens onderscheidene, buiten tegenspraak kanonieke, boeken der H. Schrift zeggen. Bij deze definitie dachten wij onwillekeurig aan zekeren Catechiseermeester, die, bij eene openbare, nu nagenoeg (en wegens het misbruik gelukkig) in onbruik geraakte Godsdienstoefening, met veel zelfvertrouwen en luide uitspraak verklaarde, dat de Bijbel een kanon genoemd werd, omdat hij, regt gebruikt, juist geschikt is, om de menschen in het hart te schieten. - Misgcschoten, Broeder! zeide de zaakkundige Predikant. - Maar ne sutor ultra crepidam. Wij zouden ook deze aanmerking terughouden, zoo niet dikwijls een of ander Schrijver, door zoodanige min juiste opmerkingen en invoegsels, die niet tot zijn plan behooren, en waarvan de juiste kennis ook van hem niet kan gevorderd worden, nadeel stichtte. - De schoone Errata, of geheele bladzijde ter aanwijzing van zinstorende drukfeilen, versieren juist deze Uitspanningen niet, en verwonderen ons te meer, daar Schrijver en Corrector hier waarschijnlijk één zijn, en de eerste zichzelven niet met afwezigheid van de drukpers kan verontschuldigen.