Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

De Beoefeningsleer des Christendoms, naar den Bijbel gehandhaafd, bij de wederlegging van het werkje van Mejufvrouw Maria Aletta Hulshoff, getiteld: Gevolgen der Voldoening; door Maria Hoogendorp. In 's Gravenhage, bij de Wed. J. Allart en Comp. 1822. In gr. 8vo. 193 Bl. f 1-10-:

Zoo voeren dan twee Jufvrouwen tegen elkander de pen, over de beoefeningsleer des Christendoms, of eigenlijk en vooral ook over eene godgeleerde stelling: het eindelijk al of niet zalig worden van alle menschen! Het moeit ons wel niet, dat meisjes de pen voeren; maar in het godgeleerde vak, en dan nog wel, dat zij daarover twisten, - dit hindert ons, en is, dunkt ons, de

[p. 232]

zaak van vrouwen niet. Zij konden, naar onze meening, zeer wel voor de gemeente zwijgen, en in eenen nederigen en stillen geest, die kostelijk is voor God, de Christelijke deugden beoefenen. - Mejufvrouw maria aletta hulshoff heeft den appel geworpen, die Mejufvrouw maria hoogendorp opvat; en, als zij die dan toch opvatten wilde, verdient zij lof, dat zij de taak, die zij op zich nam, met bezadigdheid en in eenen goeden geest heeft volbragt. Hare goede meening valt duidelijk in het oog; en eer heeft haar verstand en hart, dat zij het zoogenaamd lijdelijk Christendom niet dulden kan, hetwelk, namelijk, beweert, en hardnekkig tegen gezond verstand en Bijbel bij die bewering volhardt, dat het geloof onmiddellijk in het hart gewerkt wordt, zonder werkzaamheden der ziel omtrent de dierbare beloften Gods. Hare overtuiging is juist, dat zulk een gevoelen groote vertraging in kennis, geloof en godzaligheid veroorzaakt, en de deur voor een zorgeloos en ergerlijk leven openzet. Wij weten echter, dat dit gevoelen maar al te veel aanhangers gevonden heeft in vroegeren tijd, en dat dit geslacht bij ver of na nog niet is uitgestorven. Dat ook Mejufvrouw hulshoff hiertoe behoort, smartte ons; maar het leidde haar tot geheel iets anders, dan waartoe doorgaans de voorstanders van zoo iets geleid worden, die de leer de praedestinatie of voorverordinering ijverig aankleven en overdrijven, en een goed deel des menschdoms tot onherroepelijke verdoemenis geschapen en bestemd achten. De praedestinatie, in den meest harden zin, is ook wel haar grondslag; maar hare redeneringen brengen haar tot de slotsom: God neemt de uitverkorenen in dit leven, en de niet uitverkorenen na dit leven, zonder eenige pogingen van hunne zijde, op in zijne liefdeärmen, en draagt hen ten Hemel in. Tegen deze stelling, die zij in het geschrift van hulshoff vond, verklaart hoogendorp zich ten sterkste, en wil de nimmer eindigende rampzaligheid als Bijbelleer aandringen. - Dit is geen onderwerp voor vrouwen, dachten wij al aanstonds bij het in de hand nemen van dit beekje, en meenden dit ter beoor-

[p. 233]

deeling van hetzelve ter neder te schrijven, zonder er iets meer bij te voegen. Dan, bij het, eerst doorbladeren, en daarna gezet lezen, bevonden wij echter, dat dit opstel de kennisneming der Hervormde Leeraren, die met voorstanders van het lijdelijke, en overdrevene denkbeelden van verkiezing en verwerping, dikwijls niet weinig te doen hebben, wel waardig is. Mejufvr. hoogendorp, die de praedestinatie in het geheel niet verwerpt, redeneert tegen de zoodanigen in eenen goeden, gemoedelijken toon, bondig en overtuigend; en het zou ons niet bevreemden, dat zij dezen en genen van zijne steile en ongegronde denkbeelden terugbragt. Jammer is het intusschen, dat zij Mejufvr. hulshoff maar niet geheelenal rusten liet, en, in stede van wederlegging, niet liever eene eenvoudige, gemoedelijke teregtwijzing der voorstanders van gezegd lijdelijk Christendom in de wereld zond. Maar zij heeft het nu eenmaal zoo verkozen; en wij wenschen, dat haar boekje nut zal doen. Voor welonderwezene en verstandig denkende vrienden van den Godsdienst, uit den beschaafden stand, was evenwel dit werkje geene behoefte.