Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

Nederlandsche Muzen-Almanak. 1823. Vijfde Jaar. Te Rotdam, bij J. Immerzeel, Jun. f 3-10-:

Wij hebben het denkbeeld der uitgave van eenen Nederlandschen Muzen-Almanak, van de eerste aankondiging af aan, als grootsch en loffelijk, maar ook als verbaasd moeijelijk, ja als schier harsenschimmig in de uitvoering beschouwd. Het kon zelfs alleen oprijzen in het brein van een' Dichter, die, inwendig verkeerende in eene denkbeeldige wereld, al

[p. 130]

ligt zijne idealen naar buiten tracht te verwezenlijken: de Heer Immerzeel wilde iets tot stand brengen, dat vóór hem niet beproefd was, waarschijnlijk omdat men de uitvoerbaarheid in twijfel getrokken had. Zoo hij, het spoor kiezende van vroegere uitgevers, zich bepaald hadde, om, in mengeling van dicht en proza, de geestvruchten van dezen en genen en van zichzelven op te nemen, de goede uitslag zou te waarborgen zijn geweest; maar te willen uitgeven een jaarboekje, alleen uit gedichten bestaande, en waarin de voornaamste vaderlandsche Dichters en Dichteressen de gaven hunner Muze zouden ten offer brengen, dit, wij herhalen het, was wel een grootsch, een loffelijk, maar ook een denkbeeld, dat in de uitvoering bijna zeker verongelukken moest. Zonder iemand persoonlijk te bedoelen, en gaarne toestemmende, dat ook in dezen uitzonderingen mogelijk, ja zeker zijn, mogen wij uit de volheid van onze ondervinding en overtuiging zeggen, dat, in het algemeen, de troetelkinderen van vader Apollo wat kregel van aard, wat kitteloorig omtrent bejegeningen en etiquette, wat zonderling in hunne begrippen, wat dichterlijk in hun doen en laten, en (winden wij er geen doekjes om!) wat hooggevoelig omtrent hunne eigene voortbrengselen vallen, en jegens elkander ook gansch niet vrij zijn van jaloezij. Deze massa van heterogene deelen, - deze allen nu moesten den uitgever behulpzaam zijn in het optrekken van het dichterlijk gebouw, dat de monstering tegen dergelijke bij onze naburen zou moeten kunnen doorstaan, niet slechts door de vastheid en orde van den bouw, maar ook door de versierselen, die teekenpen en graveernaald aan hetzelve zouden toevoegen. En zien wij nu, wat de arbeid van vijf jaren heeft voortgebragt!

Ten eerste hebben wij, niet zonder verbazing en teleurstelling in onze plat-prozaïsche berekening, gezien, dat inderdaad alle onze Dichters en Dichteressen van verdienste of naam, en van verdienste en naam, hunne offers, nu eens gezamenlijk, dan eens beurtelings, op het altaar der Nederlandsche Muzen hebben nedergelegd.

Ten tweede, dat ieder jaarboekje, als geheel beschouwd, rijk was in dichterlijk schoon, door meerder en minder gewijde en bekende handen aangebragt uit de werkplaatsen der verhevenheid, het gevoel en de luim; zoodat waarlijk de inhoud den toets der waardij heerlijk doorstaan kon tegen de beste Duitsche en Fransche jaarboekjes van dien aard.

[p. 131]

Ten derde, dat het plaatwerk van jaar tot jaar (een enkel schandvlekje uitgezonderd) is verbeterd, en zeker in dezen laatsten jaargang eene hoogte bereikt heeft, die, naar het gevoelen van bevoegde kunstregters, de loef afsteekt aan hetgeen Frankrijk en Duitschland in hunne jaarboekjes voor 1823 vermogten te leveren.

Ondertusschen ontbrak het ook nog geen der vijf jaarboekjes aan dat middelmatige, hetwelk door den Franschen wetgever van den Helikon zoo zwaar veroordeeld wordt; maar het is toch ook waar, dat het denkbeeld van middelmatig ook hier zijne betrekkelijke zijde heeft, en dat door de kunstjuweelen, die in den jaarlijks vernieuwden hairband der Nederlandsche Muzen schitteren, al vele op zichzelve niet verwerpelijke gesteenten overschenen worden, die, elders aangebragt, het oog behagelijk trekken en streelen zouden.

Ook dit vijfde jaarboekje heeft, in dien zin, zijne zwakkere zijde. Het geheel, echter, behoeft, in waarachtige dichterlijke waarde, voor de vorige jaargangen niet aanmerkelijk te wijken. Dit jaar, zeker, bleven wij verstoken van de altijd aangename zangtoonen van eenen loots, van eenen tollens, die wij te voren maar zelden misten; nog enkelen onzer beroemde Zangers zwegen ditmaal; doch daar deze laatsten in het vijfjarig tijdsverloop slechts een- of tweemalen ons door hun liefelijk gezang streelden, durfden wij ook jaar op jaar niet gezet op de herhaling van hunne citerklanken hopen. Maar dit jaar vergastten ons weder op hunne uitstekende dichtgeregten de Heer en Mevrouw bilderdijk, de Heeren den beer, boxman, feith, immerzeel, lulofs, Mejufvr. moens, de Heeren rietberg, schenk, schouten, spandaw, staring, van walré, warnsinck, wiselius, en zoo vele anderen.

Onder de jongere Dichters, die of door eenige, niet onverdienstelijke, dichtproeven reeds blijk van gelukkigen aanleg en vordering gaven, en de hoop van den Zangberg uitmaken, of die ons minder bekend waren, troffen wij niet aan de Heeren da costa, messchert en nierstrasz; wél de Heeren withuis, van harderwijk, themmen, arn^s. en arie de jong, kisselius, van bell, robidé van der aa enz., die allen, zonder onderscheid, dichtstukjes van meerdere en mindere uitgebreidheid offerden, welke, verre van het jaarboekje te ontsieren, de meesterzangen van hunne in jaren of oefening grijzer kunstbroederen, bij beurten, bevallig afwisselen.

Het zou zeker, wij belijden het, wat al te veel gevergd zijn, als wij wilden, dat er ieder jaar van alle bekwame Dichters bijdragen in den Nederlandschen Muzen-Almanak voorkwamen. In allen gevalle hangt zulks van eens ieders bijzondere verkiezing telkens af, zonder dat een eenige hunner in verpligtende verbindtenis tot het Publiek, of ook, zoo veel ons bekend is, tot den uitgever, staat; terwijl, ook

[p. 132]

bij den besten wil, en den vurigsten ijver voor de kunst, en voor de instandhouding eener, den Lande vereerende onderneming, vele redenen aanleiding kunnen geven, dat deze of gene nu of dan niets ten offer brengt. Genoeg is het, als het geheel steeds lof en aanmoediging blijft verdienen. Hierdoor, echter, willen wij niet te kennen geven, dat het ons onverschillig wezen zou, of deze en gene al dan niet deel neme in de zamenstelling van het fraaije jaarboekje; integendeel durven wij den uitgever wel ten ernstigste op het hart drukken, om ten minste van zijne zijde alle aanleiding tot afnemenden lust ter medewerking zorgvuldig te vermijden. En waarom zou hij dit niet? Eerzucht en belang beide moeten hem daartoe prikkelen; en verstouten wij ons tevens, terwijl wij ook ons vaderlandsch Tijdschrift hunner gunste blijven aanbevelen, om onze dichterlijke kunstoefenaren aan te sporen en op te wekken, om niet, uit luim, onverschilligheid, of bloote verkiezing, de hand, weigerend, af te trekken van eene nationale onderneming, die zich reeds vijf jaren met glans heeft staande gehouden, en, blijkens de algemeene graagte naar het werkje, een troetelkind van het beschaafd Nederlandsch Publiek geworden is.