Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

Almanak voor het Schoone en Goede. Door N. Swart. 1823. Te Amsterdam, bij G.J.A. Beijerinck. f 1-10-:
Almanak voor Vrouwen door Vrouwen. 1823. Te Rotterdam, bij Mensing en van Westreenen. f 1-4-:
Almanak voor het Verstand en Hart. 1823. Te Amsterdam, bij C. Schaares. f 1-4-:
Amsterdamsche Almanak tot Nut en Vermaak. 1823. Te Amsterdam, bij Gebroeders van Arum. f 1-4-:
Almanak tot Nut en Vergenoeging, enz. 1823. Door J.A. Uilkens. Te Groningen, bij J. Oomkens. f :-6-:
Nuttige en aangename Tijdkorter, of Almanak. 1823. Door A. Hazelhoff. Te Groningen, bij A. Hazelhoff. f :-5-:

Zonder bedenking kennen wij den voorrang toe aan Art. 1, welk Jaarboekje ons nog ruim zoo wèl voldaan heeft als het vorige jaar. Wij weten schier niets te berispen, en vinden des te meer te prijzen. Even keurig is de inhoud als de plaatjes en de druk. Ernst en boert, vernuft en leering wisselen hier, in proza en poëzij, allergelukkigst af, ja wedijveren, als 't ware, om den prijs; zoodat Papa (zie de Voorrede) onzen roskam althans niet heeft te duchten. Aandoenlijk is het verhaal van het Dal der Gelieven; leerzaam de Ekster; menschkundig en

[p. 42]

luimig het oude Vrijers Kransje; ongemeen belangwekkend elsje van houwening en willem van den velde, waar de eer der vinding van het eeuwig gedenkwaardige plan der ontkoming aan deze parel der dienstmaagden wordt toegekend. Dit weinige van de prozastukjes: wij kunnen er geene proeve van mededeelen; ze moeten in hun geheel gelezen worden. Het dichtbundeltje is regt lief. Tollens, loots, messchert en nierstrasz leverden inzonderheid treffelijke bijdragen. De beide portretjes van elsje en van den velde zijn keurig; ook de overige prentjes behagen. In één woord: het boekje is den Man waardig, die het met zijnen naam vereerde. - De opmerking van tijdelijks en wademen, beide, zoo al bruikbaar, althans min gebruikelijk; God zal uw zegenen; kinkeren (d); houw (houd); hochart (wij meenen hogarth), en het ontbreken eener syllabe aan den slotregel van Johanna, - moge ten blijk verstrekken, dat wij dit bevallig Jaarboekje niet slechts gelezen, maar herlezen hebben. Wij geven, om het saizoen, van messchert, het

Wij slijten d'avond wel te vreên;
De scheemring dreef ons vroeg bijeen;

Het is de kortste dag.

't Is buiten ruw, en koud, en guur;
Wij stoven ons bij 't kolenvuur;

Gelukkig, die het mag!

Wij schaatren, vreemd van hoofschen dwang,
Bij gulle scherts en beurtgezang;

De kamer dreunt er van;

En, wie van 't zingen heesch moog zijn,
Wij reiken hem een' beker wijn;

Gelukkig, die het kan!

Zoo menig, dien het lot geen vreugd,
Die onzen vriendenkring verheugt,

Maar knagend leed beschikt;

En wien, bij 't knellen van de smart,
Geen beker wijn het bange hart

Vervrolijkt en verkwikt.

[p. 43]

 

Zoo menig, die in eenzaamheid

 

Zijn klagten slaakt, en zucht en schreit,

 

Om 't toegewezen deel;

 

En wien, bij 't opgekropt verdriet,

 

Het afgeperste vreugdelied

 

Blijft nokken in de keel.

 

 

 

Zoo menig, wien de luim ontbreekt,

 

Die onze scherts en vreugde kweekt,

 

En, bij gezang en wijn,

 

Ons, blij en lustig met elkaâr,

 

Den langsten avond van het jaar

 

Nog veel te kort doet zijn.

 

 

 

Zoo menig, die verzinkt in 't leed,

 

Nu onze kring de zorg vergeet,

 

En vrolijk zingt en klinkt;

 

Die treurt, nu onze blijdschap tiert,

 

En, nu de vreugd den beker zwiert,

 

De(n) kelk der smarte drinkt.

 

 

 

Zoo menig, die, in droeven nood,

 

Zich voedt met afgebedeld brood,

 

En zit, met kind en vrouw,

 

Voor vorst en stormvlaag onbehoed,

 

Gekoesterd door geen kolengloed,

 

Te rillen van de kou.

 

 

 

Dat denkbeeld valt ons naar en bang;

 

Het stoort het schertsend beurtgezang,

 

Dat bij den feestdronk stijgt:

 

't Is met vermaak en boert gedaan;

 

Het glas blijft ongeledigd staan,

 

En 't vrolijk drinklied zwijgt.

 

 

 

Weg, vrienden! met die stroeve plooi;

 

Zij staat bij 't feestmaal gansch niet mooi;

 

't Is reeds te lang gepoosd.

 

Drinkt leeg, schenkt vol! Niet meer gedraald!

 

De wijn, die in het glas verschaalt,

 

Strekt de armen tot geen troost.

[p. 44]

 

Neen, staakt de gulle feestvreugd niet!

 

Verheft het glas, verheft het lied,

 

En schatert keer op keer!

 

Maar ligt (legt), terwijl gij vreugde pleegt,

 

Bij elken beker, dien gij leegt,

 

Een gift voor de armen neêr!

No. 2 heeft leerzame verhaaltjes en aangename dichtstukjes. Hooge kunstwaarde mogen wij aan laatstgemelde wel niet toekennen; maar voor kunstregters werd toch dit Jaarboekje niet in het licht gezonden. De stukjes, geteekend D.E., droegen onze goedkeuring inzonderheid weg. De plaatjes moeten zwichten voor die in No. 1; maar zijn evenwel niet geheel verwerpelijk. Het eerste verhaal herinnert aan tollens' Echtscheiding. Hunne voor hare, bl. 59, bij herhaling, staat niet mooi.

No. 3. Een boekje, dat Mejufvrouw P.M., naar het schijnt, tot Redactrice heeft, kan wel niet algemeen berispelijk zijn; gelijk het dan ook, in meer dan één opzigt, lof verdient. De prentjes zijn verre beneden den inhoud. Sommige dichtstukjes, inzonderheid de twee laatste, fraai; doch in eenige is de smelting der vokalen veronachtzaamd, en wroegende, bl. 17, zal wel zwoegende moeten heeten.

No. 4. In zijne soort zeer verdienstelijk, alware het alleen omdat zij Vaderlandsch is. De Kazerne Oranje-Nassau, de Willemsluis, de Lutersche Nieuwe Kerk, (vóór en na den brand) worden ons hier in weluitgevoerde prentjes, met de noodige toelichting in druk, vertoond. Dat de verbrande kerk zoo veel grooter dan vóór de verwoesting is voorgesteld, is niet in den haak. De beschrijving van den brand is inzonderheid zeer voldoende. De versjes zijn wèl, eenige regt aardig, met name de Vingerhoed. Wij mogen dit Jaarboekje met ruimte aanprijzen.

No. 5 blijft zichzelve gelijk; alleen zouden wij het boeksken nog wel een weinig onderhoudender wenschen, en vooral geen Latijn en Hoogduitsch in hetzelve zonder vertaling. De Voorlezing belangrijk in hare soort; de plant- en zaaikundige aanwijzingen bij elke maand welingerigt en nuttig.

No. 6 bevalt ons daarom, wijl het nog al Nationaal is. De strekking is allezins loffelijk; ook die der rijmpjes. Die Groninger Torenbrand weet wat! Inrakelen en zoo eenige meer, denkelijk provincialismi, verstaan wij niet.