Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Voorbeeldelooze wraakzucht van Cromwell.

Cadenas, Spaansch Afgezant aan het Londensche Hof ten tijde van karel den I, had den haat des Protectors olivier cromwell op zich geladen, en deze denzelven ook op eene beleedigende wijze aan den Gezant doen blijken. Cadenas keerde naar Spanje terug, en philips de III bevordorde hem tot Secretaris van Staat. Hij konde den ontvangen smaad niet vergeten, en dwarsboomde den Protector, zoo veel in zijn vermogen was, waar en wanneer hij maar konde.

Cromwell liet, van zijnen kant, geene kunstgrepen onbeproefd, om zijne gehate tegenpartij van het Spaansche Hof te verwijderen; doch alle bleven vruchteloos, of werden verijdeld.

Een zoo wraakgierig en arglistig gemoed, als dat des Protectors, werd echter geenszins vermoeid of afgeschrikt door deze herhaalde mislukking, maar integendeel des te sterker geprikkeld ter uitvinding van nieuwe ontwerpen, om zijnen wrevel te boeten.

[p. 433]

Hij liet den Cipier van Newgate tot zich roepen. Deze verscheen.

‘Hebt gij onder uwe gevangenen niet een', die de kunst verstaat, om alle soorten van sloten zoodanigerwijze te openen, dat men het niet kan ontdekken?’

Na eenig bedenken antwoordde de Cipier: ‘Ja; ik geloof, dat thomas green die kunst verstaat. Maar de spitsboef is reeds ter dood veroordeeld, en zal morgen opgeknoopt worden.’

‘'t Is wèl; ga heen, en zend mij den kerel.’

De Cipier verwijderde zich, en bragt terstond den misdadiger, onder zekere bewaring, tot den Protector.

Cromwell legde hem dezelfde vraag voor. De ter dood gedoemde verzekerde, dat hij volkomen in staat was, om aan des Protectors verlangen te voldoen. Men deed hem proeven geven van zijne gevaarlijke behendigheid aan de kunstigste sloten. Geene derzelve mislukte. Cromwell was daarover ongemeen voldaan, en vertoonde den gaauwdief de teekening van eenen tuin, in welks midden een paveljoen stond. ‘In dit laatste,’ sprak hij, ‘zijn vele deuren, elke derzelve met drie verschillende, sterke sloten voorzien. Maakt gij u sterk, die alle, zonder gedruisch, en zonder dat iemand eenige verkrachting kan vermoeden, te openen?’

‘Waarom niet?’ hernam de schelm koen. ‘Al waren er honderd deuren, en elke van die met duizend sloten voorzien, ik zou ze openen en er binnen komen.’

Cromwell nam nu den kerel in zijn kabinet; hier zeide hij tot hem: ‘Ik zal u niet slechts het leven, maar eene rijke belooning schenken, grooter zelfs, dan gij denkt, bijaldien gij eenen last volvoert, tot welks uitvoering gij mij geschikt voorkomt.’

Thomas green beloofde alles tot zulk een' prijs.

‘De tuin met het paveljoen, waarvan ik u straks de afteekening vertoonde, ligt in Madrid, en gij zult ze daarvolgens gemakkelijk uitvinden. Gij reist alzoo naar Madrid; verschaft u, door uwe kunst, vroeg in den morgen, heimelijk den toegang tot dat paveljoen; werpt dezen verzegelden, maar weder geopenden brief onder eene, in eene met rood behangsel bekleede kamer zich bevindende, schrijftafel; verwijdert u dan onbemerkt, en keert onverwijld naar Engeland terug. De noodige gelden tot de heen- en wederreize zal ik u onmiddellijk doen ter hand stellen.’

[p. 434]

Spoedig werd de vereischte aanstalte gemaakt; green ging scheep; maar cromwell, die hem niet vertrouwde, gaf hem eenen man mede, desgelijks in het geheim gewijd, deels om een waakzaam oog op hem te houden, deels om tot volvoering van zijn boosaardig plan mede te werken.

Te Madrid aangekomen, en het schelmstuk gelukkig volvoerd zijnde, deed green's begeleider hem weder huiswaarts keeren, en reisde vervolgens naar Venetie, om den aldaar residerenden Engelschen Gezant eenen brief te behandigen. De opene, door cromwell eigenhandig geschrevene, en aan green medegegevene brief was aan cadenas gerigt; hij bedankte dezen daarin, dat hij zijne beloften met zoo veel beleids en volstandigheids had vervuld, en berigtte hem tevens, dat hij de daarvoor toegezegde belooning van 20,000 pond sterl., volgens gemaakte afspraak, bij de bank van Venetie konde ontvangen.

Cromwell, namelijk, had uitgevorscht, dat de Koning van Spanje bestendig elken morgen zich in het gedachte paveljoen begaf, en, nog vóór cadenas' komst, de ingekomene depeches dooriiep, om diens voordragten des te beter te kunnen bevatten en zijne besluiten te nemen.

De Koning vond werkelijk den hem zoo listig in handen gespeelden brief. Hij herkende terstond des Protectors hand. Dit trok zijne opmerking. Maar de brief was in het Engelsch geschreven, welke taal de Koning niet verstond; en de argwaan maakte zich des te meer meester van zijn achterdochtig gemoed, wijl cadenas hem nimmer een enkel woord had gezegd, dat hij met cromwell in eenigen briefwissel stond. De Koning nam den brief tot zich, en liet, toen cadenas kwam, hem niets daarvan bemerken.

Zoodra philips de III het paveljoen verliet, deed hij twee vertrouwde staatsbeambten tot zich komen. Hij vertoonde hun den brief, en een van hen moest denzelven in het Spaansch overbrengen. De inhoud maakte een verraad van zijnen Staatsseeretaris kenbaar. Naardien hij dezen echter steeds voor een' hem getrouwen dienaar en regtschapen' man gehouden had, zoo aarzelde hij, hem zonder bewijs te veroordeelen. Hierin stonden hem dan ook dezulken bij, die in het geheim waren; en een van hen gaf den Monarch den raad, onverwijld een' vertrouwd' persoon naar Venetie af te vaardigen, om aldaar te onderzoeken, of de in den brief vermelde

[p. 435]

aanwijzing der 20,000 pond sterl. echt ware; hetgeen alle twijfel op ééns konde opklaren.

De zendeling kwam weldra met het berigt terug, dat er werkelijk een eigenhandig schrijven van cromwell bij de bank van Venetie voorhanden was, strekkende om aan den Spaanschen Secretaris van Staat, cadenas, voor des Protectors rekening, eene som van 20,000 pond sterl., tegen kwitantie, te betalen. Maand en dag van dit schrijven stemden volkomen overeen met dat aan cadenas, door den Koning in het paveljoen gevonden. Thans scheen de omkoopbaarheid en verraderij van den Secretaris ten volle bewezen. Al de verzekeringen van zijne onschuld waren vruchteloos; zij konden de tegen hem getuigende brieven geenszins te niete doen. De doodstraf werd geëischt; en de Koning alleen, uit aanmerking zijner vroegere verdiensten en hooge jaren, verlangde een zachter vonnis; hetgeen daarin bestond, dat cadenas, als een landverrader, eerloos, en al zijne goederen verbeurd verklaard werden.