Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Is de drurking der lucht, door een' kogel veroorzaakt, in staat, iemand te dooden?

Deze vraag is tweeledig; zij betreft vooreerst de oorzaak, en ten tweede het uitwerksel.

Men heeft voorbeelden, dat een kogel, op eenen geringen afstand iemand digt voorbijgaande, bij dezen persoon niet alleen eene uitstorting van bloed, maar zelfs eene ontwrichting en eene beenbreuk ten gevolge heeft gehad. Men verhaalt zelfs, dat een kogel, op eenen afstand van twee voer voorbij den mond van iemand gaande, dezen persoon dadelijk doodde.

Den Luitenant-Kolonel van roemer werd, in de batalje bij Torgau, door een' kanonskogel, het gevest van zijnen degen weggeschoten, zonder dat hem de kogel zelf trof; en toch werd zijne heup hierdoor zoodanig aangedaan, dat hij, gedurende eenige jaren, aan deze heup verlamd was. Doch, hetgene nog zonderlinger is, was, dat, toen hij uit zijn' vestzak een' houten naaldenkoker haalde, in welken naalden en spelden waren geweest, hij het een en ander tot een zwart poeder verbrijzeld vond.

Kan het kort voorbijgaan van een' kanonskogel (wanneer hij nog niet veel van zijne kracht heeft verloren) het ont-

[p. 184]

wrichten der leden of het breken der beenderen ten gevolge hebben, dan is het ook wel waarschijnlijk, dat het gaan des kogels voorbij den mond, de borst of den hals eenen plotselingen dood kan veroorzaken. Doch, wat de oorzaak aangaat, hieromtrent is het moeijelijker, een bepaald oordeel te vellen.

Aan de drukking der lucht meen ik niet, dat men deze uitwerkselen kan toeschrijven. Welk een geweld zamengeperste lucht ook uitoefene, en hoe snel ook de voortgang des kogels zij, zoo kan, naar mijn oordeel, het geweld der zamengeperste lucht zich slechts hoofdzakelijk in de rigting doen gevoelen, in welke de kogel wordt voortgedreven. Van ter zijde moet dit geweld maar zeer gering zijn. De snelle voortgang des kogels moet eene rarefactie van de lucht achter denzelven te weeg brengen. Heeft nu deze rarefactie plaats in de nabijheid van eenig gedeelte van ons ligchaam, dan wordt hierdoor het evenwigt, 't welk er bestaat tusschen het uiteendrijvend vermogen der vloeistoffen, welke dat gedeelte van ons ligchaam bevat, en de drukking des dampkrings tegen dat gedeelte, verbroken, en eene uitstorting van bloed moet hiervan het gevolg zijn. Doch zoude deze oorzaak van dien aard zijn, dat men de uitwerkselen geheel aan dezelve zoude kunnen toeschrijven? Mij komt voor, neen. Zoude ook de Electriciteit hierin eene rol spelen? Wij weten, dat de electrieke vloeistof, met welke alle stoffen meer of min bedeeld zijn, uit hare verbinding wordt losgemaakt, door sommige stoffen eene meer of min sterke wrijving te doen ondergaan. Wij weten, dat die stoffen, welke slechte geleiders zijn, door wrijving electrieke vloeistof loslaten; terwijl andere stoffen, welke goede geleiders zijn, deze vloeistof door aanraking of op een' zekeren kleinen afstand ontvangen; doch dat nimmer de electrieke vloeistof, welke zulk eene stof bevat, door wrijving uit hare verbinding wordt losgemaakt.

Onder de slechte geleiders behoort de dampkringslucht, wanneer zij niet te veel vochtdeelen bevat; en tot de goede geleiders behoort het dierlijk ligchaam, en vooral dat gedeelte, hetwelk veel vocht heeft. Zoude het niet mogelijk zijn, dat, door den snellen voortgang des kogels, en de hierdoor veroorzaakte wrijving der luchtdeeltjes, de electrieke vloeistof uit hare verbinding werd losgemaakt, en dat ons lig-

[p. 185]

chaam, zulk een goede geleider voor deze electrieke vloeistof zijnde, dezelve ontving? Zulk een overgang zoude voor al hevig zijn, wanneer onze mond zich in de nabijheid van deze uitstorting van electrieke vloeistof bevond, omdat de vochtigheid, met welke dezelve steeds vervuld is, dien tot een' nog beteren geleider maakt. Een mensch, aidus gedood, zoude alsdan veel overeenkomst hebben met iemand, die door den bliksem getroffen wordt. De historie van het tot een zwart poeder overgaan der naalden in het kokertje van den Luit. Kolonel van roemer versterkt mij nog meer in dit vermoeden. Deze spelden en naalden zijn betere geleiders dan ons ligchaam; en het is dus bij voorkeur, dat de electrieke vloeistof door dezelve is heengegaan, en ze bij dezen doorgang tot een zwart poeder heeft verbrand.

Ik geef deze beantwoording voor niet meer, dan dezelve waarlijk is, - eene bloote gissing namelijk.