Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Een staal van Luther's bitterheid tegen Erasmus.

Op de stads-Bibliotheek te Gouda berustte, in het jaar 1663, en misschien nog, een exemplaar van erasmus Adagia, op welks titel luther, met eigene hand, in 1533, het volgende geschreven had, zoo als wij het, uit het afschrift van een geleerd man van eerstgemelden tijd, hier in het oorspronkelijke geven, en daarna vertalen zullen:

Judicium D. Martini Lutheri de Erasmo.
A^o. 1533.
Hostis omnium religionum
Et inimicus singularis Christi
Epicuri Lucianique perfectum exemplum.
(Manu mea propria) Ego Mart. L.
Tibi Filio meo charissimo Joanni, et per te omnib. liberis et meis et sanctae Ecclesiae Christi.
Sensibus haec imis, res est non parva, reponas.
(Alia manus subscripserat)
Lutherus igitur aut Erasmum non recte novit, aut ei injurius fuit.
Vid. Erasmi Milit. Christian.

Oordeel van D. Marten Luther over Erasmus,
in het jaar 1533.

[p. 31]

Een vijand van allen godsdienst
En zonderling vijand van Christus,
Een volmaakt afdruksel van Epicurus en Lucianus.
(Met mijne eigene hand) Ik Mart. L.
Aan u, mijn zeer geliefden Zoon Joannes, en door u aan alle mijne kinderen, en de kinderen der heilige Kerk van Christus.
Prent het u diep in, want is geene geringe zaak.
(Een ander had er onder geschreven)
Luther heeft derhalve of Erasmus niet regt gekend, of is te zijnen aanzien onregtvaardig geweest.
Zie Erasmus Handboek eens Christen-krijgsknechts.

Het was niet in het bovenstaand zoogenoemd oordeel alleen, dat luther erasmus geweldig verongelijkte; hij deed hetzelfde veelvuldig in zijne geschriften. Doch ook erasmus (schoon doorgaans veel gematigder) liet zich dikwijls zeer scherp en ongunstig wegens luther uit. Slechts één staaltje uit vele. In het IXde D. zijner werken, bl. 1042, leest men: ‘Dat gij door Gods geest bestuurd wordt, zoo als gij u laat voorstaan, hebt gij mij nog niet wijs gemaakt. Hetgene mij van het tegendeel verzekert, is vooral die bitterheid van uwe schrijfwijs, die onbeteugelde lasterzucht, en die meer dan onbeschaamde (plus quam scurrilis) losbandigheid in het bespotten en beschimpen van allen, die tegen uwe leerstellingen kikken durven.’ - ‘Ik heb de eerste van allen vermoed, (schreef hij bl. 898.) dat zijn hart door eerzucht bedorven was.’ - Hoe droevig staan ook de grootste mannen voor de vervoeringen van dristen bloot!