Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Verhandeling over het Nationaal Nederlandsch Gezang. In twee Voorlezingen, gedaan in de Rotterdamsche letterkundige Maatschappij: Verscheidenheid en Overeenstemming, door J. Robbers, Organist en Klokkenist te Rotterdam. Te rotteidam, bij N. Cornel. 1820. In gr. 8vo. 99 Bl. f 1-:-:

Een belangrijk onderwerp wordt hier, eenvoudig, maar met zaakkennis, door eene zeer bevoegde hand behandeld; zoodat wij hartelijk wenschen, dat deze Verhandeling de opmerkzaamheid trekken zal van het Nederlandsch, en vooral ook van het Hervormd godsdienstig Publiek, en dat de Heer Staatsraad, Directeur-generaal van den Hervormden en andere

[p. 707]

Eerdiensten enz., aan wien dezelve wordt opgedragen, en wiens goede stemming voor alles, wat den Godsdienst bevorderen kan, hier den welverdienden lof ontvangt, weldra in de gelegenheid zijn zal, om zijne veelvermogende hand te leenen ter daarstelling eener algemeene en zoo gewenschte verbetering bij het Kerkgezang, een zoo belangrijk deel van den Eerdienst.

De verdienstelijke Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen heeft, vóór eenigen tijd, met eeregoud bekroond eene beantwoording van hare prijsvraag ter verbetering van het Nationaal Nederlandsch Gezang door het Schoolönderrigt; onder de mededingers behoorde de Heer robbers niet, en hij wil ook geenszins deze zijne Voorlezingen beschouwd hebben als tegen de bekroonde Verhandeling van den Heer n. van der reiden ingerigt, even weinig als hij op dezelve eene lofrede maken wil. Hij verschilt in meer dan één opzigt van dien Schrijver, maar gaat zijnen eigenen gang bij den arbeid, tot welken hij zich bij Verscheidenheid en Overeenstemming vond opgewekt, en tot de uitgave van welken hij eerst nu besloot, daar de Synode der Hervormden, door derzelver aanschrijving van 11 Julij 1817, in de verbetering van de openbare hulde aan het Opperwezen door Zang- en Toonkunst groot belang toonde te stellen. De Voorrede is, zoo ten aanzien der verlangde beurtzangen, als der redenen van het nog maar geringe der medewerking tot dit verlangen, lezenswaardig. Het onderwerp der beide Voorlezingen is: de Zangkunst in het algemeen, en ons Nationaal Nederlandsch Gezang in het bijzonder; en wordt in dezelve gehandeld, 1.) over den zang in het algemeen, de afkomst en oorsprong van het woord; den zang van andere volken, en het gebruik, dat er door alle tijden, en bij alle volken, van den zang gemaakt is; 2.) meer bepaald voorts en opzettelijk over ons Nationaal Nederlandsch Gezang, vergeleken met dat van andere natiën, en aanwijzing der middelen ter verbetering; 3.) eindelijk (en hieraan is geheel de tweede Voorlezing toegewijd) over het Godsdienstig Gezang; hier wordt ons Nederlandsch godsdienstig zingen beschouwd, met dat van andere volken, en bijzonder met het godsdienstig gezang van onze Roomschkatholijke Medechristenen, vergeleken, en ter verbetering van het godsdienstig gezang der Protestanten, bijzonder dat der Gereformeerden, worden belangrijke wenken gegeven.

Wij wenschen deze voor elk verstaanbare en belangrijke

[p. 708]

herinneringen, aanwijzingen en opwekkingen in vele handen, bevelen dezelve vooral ook iederen Organist aan, die de zingende Gemeente door het orgelspel leiden moet, en twijfelen geenszins, of menig Leeraar, voorganger en leek vindt zich door de lezing opgewekt, om handen aan het werk te slaan, en te doen in zijnen kring, wat hij kan. Het boekje geeft bij de lezing vermaak, en men zal er veel in aantreffen, algemeen minder bekend of vergeten, hetwelk echter verdient, dat men het kenne of herinnere. Veel konden wij er van aanstippen, maar verwijzen liever naar het werkje zelve, dat zeer lezenswaardig is. Het volgende, niet geheel, maar toch bij menigeen' onbekend, zij ter kleine proeve:

‘In het jaar 1024 vond zekere Monnik, guido aretinus, het vijfstrepig notenstelsel, in plaats van de zeven punten, welke tot dien tijd toe in gebruik waren; zijnde de noten, niet vóór den jare 1338, door eenen jean de muris, Doctor der Sorbonne te Parijs, uitgevonden. Hierbij voegde de genoemde aretin de benamingen van ut, re, mi, fa, sol, la, ontleend uit de voorste lettergrepen van den bekenden Latijnschen Lofzang ter eere van den heiligen joannes:

Ut queant laxis Resonare febris, Mira gestorum Famuli tuorum Solve polluti Labii reatum,
Sancte joannes!

De zevende letter ci heeft hij er bijgevoegd, naardien dezelve in den genoemden Lofzang niet begrepen was. - Deze uitvinding is, bijzonder voor de Zangmuzijk, van de grootste nuttigheid geweest.’