Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

[p. 637]

Boekbeschouwing.

Annales Academiae Groninganae CIƆIƆCCCXVIII-CIƆIƆCCCXIX Jacobo Daart de la Faille Rectore Magnisico, Joanne Rudolpho van Eerden Actuario. Groningae, apud J. Oomkens. 1820. In 4to. f. maj. XX et 212 pag. f 4-:-:

Het allereerst in dezen bundel (na de Series lectionum en het overige gewone voorwerk) ontvangen wij de Redevoering van Prof. b. de la faille, ter gelegenheid dat hij in 1819 als Rector Magnificus aftrad, ten onderwerp hebbende het nut, 't welk de mededeeling van kunsten en wetenschappen der jeugd aanbrengt, tot bevordering van het algemeene welzijn. Een onderwerp, geenszins ongepast, over hetwelk echter wel niets nieuws, noch ook in zulk een kort bestek veel bijzonders gezegd worden kon, of ook gezegd is. Ten aanzien van welsprekendheid en sieraden der taal had zich de Hoogleeraar al aanstonds in dezer voege verontschuldigd: Non exspectetis velim, A. A! me in hanc cathedram altera vice evectum, aliquid dicturum esse, quod verborum lenociniis, Latinaeque linguae suada sit imbutum: hoc enim magis ad Oratorem, quam Mathematicum Physicumque pertinct; verba enim latina civitate donata eloqui, nec mei, neque aliorum, qui easdem disciplinas tractant, est muneris. Na de korte Redevoering volgt het gewoon verhaal der Akademische lotgevallen, de uitdeeling der eereprijzen, en de overdragt van het Rectoraat.

Eene tweede Redevoering is die van Prof. p. hendrikz, met welke hij het Hoogleeraarsambt in de Heelkunde op den 13 Oct. 1819 aanvaardde. Zij handelt: De Chirurgicorum nostratium laudibus, optimis excolendae artis Chirurgicae incitamentis. Een aantal aanteekeningen zijn bij de Redevoering gevoegd; dezelve zijn deels ontleend uit haller, portal en anderen. Wij

[p. 638]

betuigen ons opregt aan den Hoogleeraar verpligt, en lazen zijne Redevoering met wezenlijk genoegen. Hij houde ons echter ten goede, dat wij met leedwezen, zoo wel in de aanteekeningen als in de Redevoering, onder de te regt met lof in het vak genoemde mannen, onder anderen, een paar namen gemist hebben: 1) Volkert koyter, een Ontleed- en Heelkundige der 16de eeuw, in 1534, NB. te Groningen, geboren, en een der eersten, zoo al niet de eerste, onder de Noord-Nederlanders, die de Ontleedkunde op de Heelkunde toepaste. Hij heeft zich door zijne schriften roem en toejuiching in Europa verworven. 2) Nu wijlen de Heer reich, Directeur van het Militaire Hospitaal te Leiden, wiens verdiensten, die hij zich door zijn bekroond prijsschrift, over de afzetting der ledematen, heeft verworven, (zonder van andere te gewagen) hem allezins regt geven op eene dankbare hulde aan zijne asch. - Daar voor het overige ieder naar zijn gevoelen en individuéle begrippen kiest, merken wij niets aan op de keuze der Ontleed- en Heelkundigen, waarvan de Redenaar in zijne Redevoering spreekt, of die slechts in de aanteekeningen genoemd worden.

Het bekroonde prijsschrift van den Heer w. van swinderen, op de vraag: Quae fuit Senatus Areopagitici auctoritas variis Reipublicae Atticae temporibus? geeft overvloedig bewijs van welbesteden tijd en vlijt door dezen Heer Candidaat in de Letteren. Het beschouwt het gezag van dien beroemden Senaat, eerst vóór solon's tijd; dan van dien tijd tot pericles, (waarbij dan ook aangewezen wordt, wat door solon den Areopagus was aanbevolen, maar door pericles denzelven weder ontnomen werd;) ten derde, eindelijk, na de tijden van pericles, tot dat dit gezag geheelenal verviel, met aanwijzing der regten, die deze Senaat onder de Romeinen nog uitoefende. Hicce Senatus, zoo sluit de Verhandeling, fere cum Atheniensium Republica institutus, non nisi cum eadem, sub primis Imperatoribus Orientis Christianis, periisse vidctur. Aan-

[p. 639]

wijzing der bronnen, waaruit geput is, duidelijkheid, beknoptheid en volledigheid geven groote waarde aan dit prijsschrift, en doen ons van den jeugdigen Schrijver in het vervolg veel voor de wetenschappen hopen.

De vraag, door den Heer Med. Cand. j.l.c. schroeder van der kolk beantwoord, (welk antwoord te regt bekroond werd) moeten wij, om het belangrijke te doen gevoelen, geheel afschrijven. De opgave was: De Sanguinis vase efjluentis coagulatione quaestio, cui ut satisfaciat respondens, I. Ipsum phoenomenon succincte describet, statumque atmospherae ei necessarium aut faventem. II. Exponet conditiones internas, quibus in coalescendo sanguinem a sanguine admodum differre conslat. III. Dubia solvere tentabit, atque contraria, quae hewsoni, heyi, ac davyi experimenta adhucdum premunt. IV. Denique ex hisce omnibus explicabit coaguli causam viresque, quae, quo minus in ipsis vasis constipetur sanguis, impediunt. Het antwoord geest eene naanwkeurige zamentelling van de onderscheidene ontdekkingen, waarnemingen en theoretische stellingen, welke betrekkelijk het behandeld wordende onderwerp, van hewson af tot op onzen tijd toe, gedaan en in het licht gegeven zijn. De bekwame Schrijver heeft twijselachtige stellingen door eigene proeven nagespoord, en, met meer of minder gevolg, tot hare ophelderingen en verklaringen bijgedragen. Deze Verhandeling is dus niet alleen eene goede compilatie, maar vereert ook, als een oorspronkelijk werk, haren Opsteller. De bescheidene wijze, op welke hier de stellingen van andere Geleerden worden aangehaald, en beoordeeld, wanneer dezelve met de proeven en waarnemingen van den Schrijver niet overeenstemmen, verdient aan alle jeugdige Schrijvers ter navolging te worden aangeprezen. Bij eenige stellingen en gevolgtrekkingen, uit het verhandelde afgeleid, en achter ieder hoofdstuk geplaatst, vereenigen wij ons liefst met des Schrijvers onderschrift van deze Verhandeling: multa latent.

De Redevoeringen van de Hoogleeraren s. ens en

[p. 640]

j. verburg, bij het nederleggen van hun Rectoraat aan de Athenaea, de eerste te Franeker, de laatste te Deventer, sluiten dezen jaargang. Het tres medici duo athei wordt door de eerste op nieuws en overtuigend gelogenstraft, daar dezelve ons de weldadige en verwonderenswaardige wijsheid van den Schepper, in de instandhouding van het menschelijk ligchaam zigtbaar, overtuigend voorstelt en als met de handen tasten doet. De Redevoering is in eene zuivere, voor elk verstaanbare, taal gesteld, en maakt eenen treffenden indruk. Die van den Hoogleeraar verburg: De fructibus, quos huc usque protulit literarum Orientalium cultura, heeft dit bijzondere, dat zij veel uitvoeriger is dan zij uitgosproken werd. Daar anders na drie jaren de Rector Magnificus telkens afgaat, moest deze Hoogleeraar, door de tijdsomstandigheden, dien last-, alhoewel ook eer-post, negen jaren aaneen bekleeden. Maar, daar nu van negen meer dan van drie jaren te verhalen valt, moest hij zijne vroeger gestelde belangrijke Redevoering aanmerkelijk inkorten. Hier echter vinden wij het opstel geheel, en nog eenige aanteekeningen daarbij gevoegd. Deze uitvoerigheid zal echter geenen lezer hinderen, en over de waarde dezer Redevoering is voorzeker maar ééne stem: dezelve is voortreffelijk, en voor het letterlievend geleerd publiek in het algemeen evenzeer, als voor den Godgeleerde bijzonder belangrijk. Bij de vermelding der lotgevallen van het Deventersche Athenaeum begint de Redenaar, niet zonder in het oog loopende gewigtige redenen, ditmaal reeds van den vroegsten tijd; met zekeren angst leest men dan ook, hoe veeg de toestand der Deventersche Doorluchtige School was ten tijde van de allesverwoestende Fransche overheersching, - en de lezer wordt van zelve opgevoerd, om den juichtoon, waarmede de Redenaar dit verhaal begon, met geheel zijn hart te herhalen: Io triumphe! - vigent adhuc Musae Daventrienses tantopere nuper afflictae ac fere prostratae. - Vigeant, dici! voegen wij er gaarne bij. Faxit hoc omnium bonorum Auctor Supremus! Deze Redevoering draagt mede het hare bij, om ons dit hartelijk te doen wenschen.