Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Kleinigheden in de gezellige Verkeering. Naar het Hoogduitsch van C.F. Pockels. Te Leeuwarden, bij Steenbergen van Goor. 1820. In gr. 8vo. 187 Bl. f 2-:-:

Het is waar, dat de onachtzaamheid omtrent hetgene tot de uiterlijke wellevendheid behoort, vanwaar ook oorspronkelijk en door wien ook betoond, zoo wel te veroordeelen is, als hetgene men eene stijve huichelarij van alle elgenbelang verzakende beleefdheid in de zamenleving zoude kunnen noemen, (voor complimenten heeft de taal van den Nederlander, natuurlijk, geen woord). Het is ook waar, dat de welvoegelijkheid, hoe zeer verschillend gewijzigd door tijdelijke en plaatselijke omstandigheden en gewoonten, van velerhande kleinigheden afhankelijk is, die als zoovele wetten kunnen aangemerkt worden, aan welke men heeft te gehoorzamen, zal men, in de gezelllge verkeering, genot hebben en geven. Die gehoorzaamheid, echter, moet met een' vrijen geest betoond worden, indien men geen beuzelaar of gemaakte zonderlinge wil schijnen.

Aangenaam en welkom was daarom den Recensent het geschrift over het bovengenoemde onderwerp van den menschkundigen Schrijver der Karakterschets van de Mannen, vóór 16, en van de Vrouwen, reeds vóór 20 jaren uitgegeven. Aan beide werken gedachtig, vreesden wij echter voor te groote uitvoerigheid, welke misschien eene oorzaak mag geacht worden van derzelver minder nuttig gebruik: deze vrees

[p. 635]

echter is, gelukkig, te voorbarig geweest, gelijk de lezer zal merken uit de opgave der artikelen, die hier in nog geene 200 bladzijden behandeld worden. Doch wij zien in het Voorberigt van den Nederduitschen Uitgever, dat wij dit geschrift hebben te beschouwen als een aanhangsel van grooter werk over Gezelschap, Gezelligheid en Omgang, waarvan ons eene vertaling beloofd wordt, onder voorwaarde, dat deze Kleinigheden een goed onthaal genieten. Dit hopen wij, die verlangen naar de lezing van des Schrijvers werkje over de Verkeering met Kinderen; en, kan onze aanbeveling eenig meerder vertier aan deze Kleinigheden geven, gaarne betuigen wij dan hier onzen wensch, dat men dezelve niet gering achte, en verzekeren wij den lezer een aangenaam en nuttig onderhoud van dit boek.

Zie hier, wat, na eene korte inleiding, in hetzelve voorkomt. Het spreken en zwijgen; fluisteren; luidruchtig spreken; schaterend lagchen; het zoogenoemd brijen; lispen; eentoonig spreken; nabootsen eener gebrekkige uitspraak; te haastig spreken en antwoorden; wanvoegelijke uitroepingen en overdrevene uitdrukkingen; te dikwerf herhaalde uitdrukkingen. Dit alles over het spreken en zwijgen in de gezellige verkeering: maar voorts welvoegelijkheid in de houding; al te groote levendigheid; stijfheid; complimenten; het groeten; de handkus en handdruk; het aanspreken; hoe vaart ge? het is mooi of slecht weer, ezv.; het afnemen van den hoed. Verder over het gedrag in gezelschappen; gedienstigheid, zucht om te believen; inschikkelijkheid omtrent liefhebberijen, meeningen, ligchaamsgestel, ongelukken en gemoedsbestaan van anderen; verdraagzaamheid jegens den geest der tijden en de heerschende meeningen; te groote gemeenzaamheid jegens anderen; slordigheid in de kleeding; wanvoegelijke gedragingen bij het spel; spotzucht en kwaadsprekendheid.

Wij kunnen niet anders, dan over de wijze, op welke pockels over deze onderwerpen schrijft, onze geheele voldaanheid te betuigen. Veel wetenswaardigs en belangrijks zal men hier lezen, in een' den leeslust gaande houdendenstijl; doormengd is het onderrigt des Schrijvers met karakterkundige opmerkingen, die door dusgenoemde anecdoten veelal zeer gepast afgewisseld en opgehelderd worden; en, waarlijk, het is zeer veel, dat men hier bijeen vindt, en dat zeer vele is goed, op zijne plaats, gesteld. Men leert, terwijl men zich vermaakt, en het hart, door menschenkennis, en alzoo

[p. 636]

door zelfkennis, verrijkt, onthaalt zich op verscheidene muttige zedelijke besturingen. Den Vertaler, die ook zijn werk goed gedaan heeft, danken wij derhalve; en te hartelijker, naar mate onze spijt, onlangs nog opgewekt door de overbrenging van nietigheden omtrent dergelijk onderwerp, door deze kleinigheden zoo geheel is vergoed. Wij hadden wel gewenscht, over het een en ander, dat wij te vergeefs zochten, nog iets aangemerkt te zien, b.v. over godsdienstige gesprekken, over het vloeken, als onwellevend en zot, bij hetgene we over de stopwoorden bl. 33 vinden, over het afscheidnemen, bij hetgene over het groeten gezegd wordt bl. 61. In sommige kringen is het mode, ton geworden, zonder waarschuwing heen te gaan uit een gezelschap. o! Die invloed der Mode op het denkbeeld van - lompheid! Wanneer het werk over Gezelschap ezv., hetgene wij hopen, zal worden uitgegeven, ontmoeten wij misschien, wat wij hier wenschen; en zoo niet, dat kleine gebrek kan de Vertaler dan wel aanvullen. Recensent schrijft, ter aanprijzing, niets over, vooreerst omdat hij niet veel van dat uittrekselgeven houdt voor zijn eigen gemak, ten andere omdat hij van den lezer der Letteroefeningen - men vergeve hem zijne eigenliefde! - zoo veel crediet voor zijne aanbeveling verwacht, dat die, in het werk zelve, zich zal schadeloos stellen, en, vooral, omdat hij zijne keusze tusschen zoo veel lezenswaardigs niet gemakkelijk kan bepalen. Het titelvignet is fraai, ook omdat het waar en gepast is.