Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Anastasia, of Griekenland in den staat van slavernij ouder de Osmanen, sedert den veldslag bij Kossowa, 1389, en in den strijd voor deszelfs onafhankelijkheid, sedert 1821. Een Tijdschrift. Naar het Hoogduitsch van Dr. F.K.L. Sickler. Iste Stukje. Te Amsterdam, bij D. Visser. 1821. In gr. 8vo. f :-16-:

Het tegenwoordig oogenblik, waarin geheel Europa zijne blikken op het ongelukkig Griekenland gevestigd houdt, en met angstige belangstelling den uitslag der worsteling tusschen dwingelandij en vrijheidsliesde te gemoet ziet, gaf natuurlijke aanleiding tot - en is eene genoegzame aanbeveling van - het geschrift, dat wij hier aankondigen. Sedert dat het Grieksch Keizerrijk deszelfs staatkundig bestaan, en de Turken hunne veroveringszucht en veerkracht verloren hadden, dacht het gros der beschaafde wereld weinig aan een van beide, en hunne geschiedenis, taal, zeden en letterkunde waren en bleven alleen belangrijk voor hem, wien beroep of neiging tot het onderzoek en de beschouwing dier voorwerpen aanspoorde. Maar nu, eerst vóór weinige maanden, is alles veranderd. De opstand der Grieken heeft aan beide de natiën een nieuw en onverwacht gewigt bijgezet, en aan geheel Europa een' elektrieken schok medegedeeld. De gemoederen zijn in gisting. Ieder, ook hij, die voorheen den naam der Grieken en Turken naauwelijks kende, verlangt er iets van te weten, en den tegenwoordigen en vroegeren toestand dier na-

[p. 625]

tiën en derzelver wederzijdsche betrekkingen te leeren kennen. Een geschrift, dat de nieuwsgierigheid des publieks te dezen opzigte te gemoet komt en bevredigt, kan niet anders dan welkom wezen, vooral wanneer, gelijk hier, bij Schrijver of Vertaler, het menschlievend oogmerk doorstraalt, om de zaak der onderdrukte en vèrguisde Grieken te verdedigen, de dwingelandij der Turken in het regte daglicht te plaatsen en met voorbeelden te staven, en elk, die niet geheel en al door eene verkeerde staatkunde misleid is, te doen zien, dat het langer verblijf der Turken in Europa geen zegen voor dat werelddeel en deszelfs koophandel en welvaart, maar veeleer een vloek mag gerekend worden. Wenschelijk zou het zijn, dat de opstand der Grieken niet zoo vroeg ware uitgebroken, en dat de beschaving, die sedert eenige jaren zulke snelle vorderingen onder hen gemaakt heeft, zich nog verder had kunnen uitbreiden en nog meer bevestigen, voordat men aan de herstelling der Grieksche natie gedacht had. Maar, nu het er eens toe ligt, is het, onzes inziens, geen tijd van twijfelen meer. De zaak is onherstelbaar. Men moet hen óf aan de slavernij ontrukken, of eene gelegenheid laten voorbijgaan, die misschien nooit terugkeert. Want het is natuurlijk te verwachten, dat de Turken, zoo zij ooit weder meesters werden, de mogelijkheid van eenen tweeden opstand, door de bij hen gebruikelijke middelen, wel zullen uit den weg ruimen! - Maar wij zouden, door onzen ijver voor de goede zaak, de recensie zelve wel bijna geheel uit het oog verliezen. Wij wilden dus zeggen, dat Schrijver en Vertaler wèl gedaan hebben, om de zaak uit dit oogpunt te beschouwen, en dat zij, door de verspreiding van zulke denkbeelden, op de dankbaarheid van elken waren menschenvriend kunnen rekenen. De eerste proeve, welke ons hier wordt geleverd, behelst: 1^o. Een Voorberigt des Vertalers. 2^o. Een woord tot Inleiding van den Heer sickler. 3^o. Overzigt van de vroegere Geschiedenis der Osmanen of Turken. 4^o. Algemeene Karaktertrekken van de Grieken, onze tijdgenooten. 5^o. Mengelingen. 6^o. Kronijk der Gebeurtenissen in Griekenland, Staatschriften ezv. Over het algemeen zijn de zaken zoowel, als de voordragt, belangrijk, onderhoudend en aangenaam. Wij hadden echter gaarne gezien, dat de Heer sickler een weinig naauwkeuriger geweest ware. Wij bedoelen hier minder de geringere misslagen, hem als in het voorbijgaan ontvallen; zoo als, b.v., dat hij, op

[p. 626]

bl. 9, de Grieken bij den inval van Xerxes hunne vrouwen en kinderen op de Iönische eilanden in veiligheid laat brengen; of dat hij, bl. 28, Nicea's verovering in 1330, en die van Gallipoli in 1335 plaatst; terwijl de eerste in 1332, en de laatste in 1359 is voorgevallen. Van meer belang is het, dat de Schrijver hier en daar de Turken al te zwart afschildert, waardoor ligtelijk wantrouwen op zijne onpartijdigheid geboren, en de goede zaak zou kunnen benadeeld worden. Wij zullen onze beoordeeling en aanbeveling met een voorbeeld tot staving van dit gezegde besluiten. Men leest op bl. 71 en volgg., dat de Turksche Divan, in den Russischen oorlog van 1769 en 1770, de mogelijkheid niet wilde aannemen, dat de vijandelijke vloot, in de Oostzee uitgerust, door de straat van Gibraltar in de Middellandsche zee en zoo in den Archipel komen konde. Maar wie zal dit niet voor een bloot verzinsel, een conte fait à plaisir houden, die weet, dat de Turksche kapers van Algiers en Tunis dikwijls in den Atlantischen Oceaan kruisen, en die zich herinnert, dat, onder zoo vele goede Oostersche geschriften over de Aardrijkskunde, juist de Turksche van hadji khalfa, Djihan Numa getiteld, verreweg de beste is?