Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Pasquin, Landheer van Villa-rosa, Blijspel, door A.L. Barbaz. Te Amsteldam, bij A. Mars. 1821. In kl. 8vo. 149 Bl. f :-12-:

Wij zullen den inhoud van dit Blijspel niet mededeelen: de vinding is onbeduidend; en wij twijfelen, of de maker zelfs deze niet ontleende van het Fransche prulletje: Le nouveau Seigneur du Village. Eten en drinken (ware het niet te plomp, wij zouden zeggen: vreten en zuipen) en stokslagen - ziedaar voorts de schering en inslag van dit gansche stuk! En wie nu behagen schept in een stuk van vijf Bedrijven en van nagenoeg anderhalf honderd bladzijden te lezen, of, misschien, gedurende drie volle uren, onophoudelijk te hooren babbelen, over deze verhevene en aangelegene onderwerpen, die kan zich hier volop verzadigen!

‘Wat is,’ vraagt de Heer barbaz zelf, ‘de geestigste boerterij, die ons verstand zonder eenig nadenken laat?’ [Even of eenige boerterij, zonder zulks, ooit geestig zijn kon.] ‘Zij is gelijk aan een schitterend vuurwerk, dat één oogenblik het gezigt bekoort, en voorts in de lucht vervliegt.’ Deze woorden zouden welligt de beste Recensie zijn; maar, helaas! dan nog zouden wij het woord geestig moeten doorhalen, en het schitterend vuurwerk in een bestendig geknap van voetzoekers en klappertjes veranderen, waarbij eene enkele maal zich een aardig vuurpijltje eenigzins hooger verheft.

‘Na, in mijne vorige drie groote karakterblijspellen,’ zoo getuigt de Autheur van zichzelven, ‘eene wandeling door Frankrijk, Holland en Duitschland te hebben gedaan,(!) heb ik thans ook een uitstapje naar de schoone streken van Italië willen maken; of, met andere woorden gezegd, na,

[p. 582]

in de lichtzinnige, den vleijer, en den logenaar, de Fransche, Hollandsche en Hoogduitsche zeden te hebben voorgesteld, heb ik, in dezen pasquin, ook eens beproefd het karakter en de zeden der Italianen te schilderen en ten tooneele te voeren, en tevens mijnen stijl een weinig door dat puntig vernuft, dat hun eigen is, te vervrolijken en op te scherpen.’ - Het puntig vernuft, hier voorkomende, is dus zuiver Italiaansch, Lezer! En het is misschien alleen aan onze Nederlandsche stompheid te wijten, dat wij in de edele bezigheid van lekker eten en drinken en afrossen, of in het gesnap van een paar manzieke meisjes, geene voldoening voor ons verstand kunnen vinden, en in één' Krispijn Filozoof oneindig meer behagen scheppen, dan in tien zulke Pasquins.

De Heer barbaz heeft dit geestig Blijspel opzettelijk vervaardigd voor den Acteur rombach, ‘ten einde diens schitterende talenten in derzelver volle licht te doen uitkomen, en hem gelegenheid te geven, door een oorsprongkelijk Nederduitsch voortbrengsel, zichzelven eene loopbaan te kiezen, waarin hij, door waarlijk origineel spel, de schepper zijner rol dient te zijn.’ Poeha! dat klinkt! De Heer rombach make den Heere barbaz eene diepe reverentie!

Hij berigt ons verder, (en het is waarlijk goed, dat hij dit zegt) dat hij met deze ellendige rijmelarij (want, inderdaad, meer is het niet) ‘eene hoogere bedoeling’ dan enkel te schertsen heeft gehad, en tevens ‘eene wijsgeerige gevolgtrekking, die vervat is in de vier slotvaerzen van het stuk,’ er uit wilde doen opmaken; en, na een' zet op moliere, besluit hij zijn Voorberigt met ‘den hartlijken wensch, dat begaafder dichters, door dit stuk, ter bewerking van het hooge karakterblijspel, in vaerzen, zullen worden aangespoord!’ En welke is nu de wijsgeerige gevolgtrekking, die in dit hooge Karakterblijspel, door middel van stokslagen, telkens wordt geleerd; zoodat zelfs een vader zijne éénige dochter daarmede, op deze zeer wellevende manier, bedreigt:

Grimaldo.

Zeg, Florentina! ziet gij wel deez' fraaijen stok?

Beschouw hem maar ter deeg.

[p. 583]

Florentina.

Wat wilt gij hiermeê zeggen?

Grimaldo.

Dat ik hem over dwars zal op je' ribben leggen.

Ziedaar het karakter van eenen Grimaldo! Even zoo kenmerkt zich al aanstonds schier elk der overige doorluchtige personaadjen. En hieruit proeft men den Meester. Ex ungue leonem! Een enkele regel slechts, en men weet reeds, wien en wat men voorheeft. B.v.

Florentina.

‘Ziet gij, dat Ik billijk aanspraak heb om reeds te mogen paren?’

Bonaventura.

‘Zeg, graafje! lust gij graag een goed stuk kalfsgebraad,

Wél sappig, vet en bruin? ...

Gevalt u Kaapsche, Rhijnsche, of wel Bordeausche wijn?’

Mevr. Bonaventura.

‘Zeg me eens: kan Danto, of wel Tasso, u behagen?’

Lauretta.

[‘Waart gij niet graag getrouwd?’]

‘Gij vraagt dit, en ik ben reeds agttien jaren oud!’

De Heer barbaz is [zulk een liefhebber van Italiaansche rotting-olie, dat hij, bl. 133, knuppelslagen op ontslagen rijmen laat, en zoo zeer doordrongen van de vereischten van het hooge Blijspel, dat hij het verheven woord: verdoemd! en andere soortgelijke stopwoordekens daarmede geenszins onbestaanbaar vindt.

Maar nu de moraal?

‘Hoe kluchtig draait fortuin de menschen door elkander! Van daag is de één omhoog, en morgen rijst weêr de ander; Doch 's waerelds speeltooneel, (dit zag men aan Pasquin,) Vertoont veel' groote liên, die 't inderdaad niet zijn.’

[p. 584]

Nu, dat is wel! De Heer barbaz verstaat de kunst, om wijsgeerige gevolgtrekkingen, op eene zeer wijsgeerige manier, in te prenten: den rijken lekkerbek, namelijk, al smullende; den armen drommel, door stokslagen. Lang leve barbaz en het hooge Karakterblijspel!