Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

[p. 569]

Over het Wezen en den Omvang van de Staats-politie, door Mr. S. Neumark, Advokaat te Groningen.

(Vervolg en slot van bl. 540.)

Uit de voorgaande korte opgave kunnen onze Lezers ligtelijk opmaken, met welk eene naauwkeurigheid het onderwerp der Staats-politie door den kundigen Schrijver behandeld wordt. Hij onderscheidt zeer zorgvuldig al wat tot het begrip van eigendom moet gebragt worden van dat der Politie, en wel daarom, omdat het eerste onmiddellijk tot het Regtswezen behoort, als hetwelk voor deszelfs bewaring zorgen moet. Even zoo brengt hij al, wat tegen onzedelijkheid, ongodsdienstigheid, bijgeloof, aanranding van verschillende erkende eerdiensten enz. waken moet, tot het begrip der Staatsbeschaving, als welke het hoofddoel is der maatschappelijke vereeniging, gelijk hij dan ook alle zijne bepalingen uit dit grondbegrip der Regeringskunst of Staatshuishoudkunde afleidt, als zijnde de wetenschap of aantooning van den weg, om de burgerlijke maatschappij tot het bereiken van haar doel te leiden. Voortreffelijk zijn de wenken, welke hier en daar door hem gegeven worden, om de moeijelijkste onderwerpen gepastelijk te wijzigen. Dus, bij voorbeeld, erkent hij, dat de mededeeling van gedachten door middel der drukpers een even onvervreemdbaar regt is als het denken zelf; hij wil, dat de schennis der regten van den Staat of van bijzondere Burgers, door de drukpers veroorzaakt, dadelijk in regten vervolgd en gestraft worde, en alzoo niet valle onder eenigen term van Politie; hij wil dus, dat aan het gebruik der drukpers geene andere bepalingen of grenzen gegeven worden, dan die aan de overige daden der menschen bij de strafwetten gezet zijn. Vandaar dus vervalt het gewaande regt der Politie, om eenig gedrukt werk op te halen, of schrijver, die bekend is, en drukker en uitgever in hechtenis te nemen en eenigen tijd vast te zetten, tot dat men goedvindt om daarvan regterlijke kennis te nemen, vermits dit eene onmiddellijke aanranding is van persoonlijken eigendom, en de wetenschappen benadeelt. Met dat alles kunnen wij geenszins instemmen met zijn begrip, om alle gedrukte werken ‘niet aan eenen eenhoofdigen Censor (die menigmaal in Criticus verandert) over te laten, maar aan bijzondere daar-

[p. 570]

toe aangestelde regters en regtbanken, die een werk naar deszelfs schadelijkheid beoordeelden, en hetzelve en den omloop daarvan in de maatschappij verboden, wanneer blijken mogt, dat de lezing van hetzelve schadelijk zoude zijn voor het doel van den Staat, het zij regtstreeks, het zij meer van ter zijde of indirekt.’ Naar onze wijze van zien, is dit begrip inderdaad overdreven. Immers, hoezeer wij het met hem eens zijn, dat het toezigt op het gansche gebruik der drukpers niet aan de Politie, maar aan het Regtswezen toebehoort, en hoe voorzigtig dan ook zijn eisch zij, om, tot verhoeding van willekeur, een hooger beroep in te stellen, is echter zulk een ligchaam van regters, bepaaldelijk tot het toezigt over de drukpers bestemd, in tegenoverstelling van het onvervreemdbaar regt van schrijven en drukken, zoo zeer gewaagd, dat men met de nadrukkelijkste bepalingen, zoo lang nog de Platonische Republiek niet meer dan ideaal blijft, gevaar loopt, door eenzijdige, welligt door gewoonte aangenomene, voorstellingen, zoo wel de regten van den Staat in het handhaven der algemeene rust en het bevorderen der verlichting en beschaving, als die van afzonderlijke Burgers te schenden; terwijl er toch, blijkens de ondervinding, duizenderlei vraagstukken zijn, waarover in unam et alteram partem kan gedacht en getwist worden, zonder dat de hoogste menschelijke schranderheid en doorzigt in staat zijn dezelve te beslissen, en de invoering eener regterlijke uitspraak over waarheid of onwaarheid, schadelijkheid of onschadelijkheid enz. in vele gevallen een uiterste zoude zijn, dat, uit hoofde der heiligheid van het grondbeginsel, zorgvuldig dient vermeden te worden.

Met de gestrenge nasporingen des Schrijvers vervallen dan ook van zelve alle die onderscheidene soorten en benamingen van Lands-, Stads-, Dorp- of Polder-, burgerlijke, regterlijke of beschavings-, geneeskundige of Strafregts-Politiën, welke de verschillende kring der menschelijke betrekkingen en werkzaamheden heeft uitgevonden; en kan en moet iedere derzelve, met afscheiding van alles, wat het grondbegrip der bedoelingen van de menschelijke maatschappij noodwendig voor beschaving, regt en veiligheid vordert, teruggebragt worden tot die eenige en voorname zorg, om den burgeren de meeste voordeelen der zamenleving en het verhoeden der meeste nadeelen te verzekeren.

De kundige Schrijver van dit werkje, zijne onverdeelde aan-

[p. 571]

dacht aan dit bijzonder en belangrijk onderwerp wijdende, heeft zich de aanspraak op eene algemeene goedkeuring verworven. Wij mogen hetzelve allerwegen, als zeer doelmatig geschreven, met den meesten nadruk aanprijzen, en durven den Lezer verzekeren, dat hij daarin, bijkans op elke bladzijde, oneindig meer gewigtige voorstellingen en aanmerkingen vinden zal, dan wij, met de zeer verkorte opgave van den inhoud, in staat geweest zijn alhier met een enkel woord aan te roeren.