Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

[p. 512]

Kort Begrip der Waarheden en Pligten van den Christelijken Godsdienst, door G. van Kooten, Predikant te Dordrecht. Te Dordrecht, bij J. de Vos en Comp. 1820. In kl. 8vo. VIII en 66 Bl. f :-6-:

De Weleerw. van kooten heeft met dit leerboekje een drieledig oogmerk zoeken te bereiken: de kennis aan en belangstelling in den Bijbel bij zijne leerlingen te bevorderen; hun een fonds van de treffendste, leerzaamste en troostrijkste bijbelspreuken, over alle waarheden en pligten, en bruikbaar in alle standen en betrekkingen, door het geheugen in het hart te storten; en hun het echtste Christelijk onderwijs uit de zuivere bron der waarheid mede te deelen. En deze oogmerken heeft de helderdenkende en brave Leeraar volkomen bereikt.

Reeds lang gevoelde ieder verlicht Godsdienstleeraar behoefte aan zulk eene handleiding, om het bijbelsch, historisch, leerstellig en zedekundig onderwijs voor de jeugd bekwamelijk te vereenigen: maar het ontwerp en de uitvoering van dit boekje zijn den echt eenvoudigen en schranderen geest van van kooten waardig. Het geheele onderwijs wordt in acht Hoofdstukken medegedeeld, welke handelen, over den Godsdienst in het algemeen en den Bijbel, - God, - de Schepping en de Voorzienigheid, - de Engelen en de Menschen, - de Verlossing van den Mensch, - het Geloof aan den Heere Jezus Christus, - de bijzondere Pligten van den Christen, - den Dood en den toekomenden Staat der Menschen. In het vierde komt de leer voor, zoo wel van des menschen val en verbastering, als van zijnen hoogen rang en waarde. Het vijfde is in vier Afdeelingen gescheiden, waarin voorkomt: Hetgeen God gedaan heeft ter verlossing van den mensch vóór de komst van den Heere Jezus Christus, - Geschiedenis van den Heere Jezus Christus tot aan zijn laatste lijden, - Geschiedenis van Jezus laatste lijden en dood, - Geschiedenis van de begrafenis, de

[p. 513]

opstanding en de verheerlijking van Jezus, en - Het oogmerk en de gevolgen van Jezus komst op aarde. Het zevende Hoofdstuk bevat, in vier Afdeelingen, de Pligten omtrent God, - de Pligten jegens onze Medemenschen, - de Pligten jegens ons zelve, en de Pligten van den openbaren Godsdienst.

Rec. houdt dit onderwijs voor volledig: het is geschikt voor kinderen en eerstbeginnenden; en tevens is het genoegzaam, om meer gevorderden tot het afleggen der Christelijke geloofbelijdenis voor te bereiden. Immers, zoo de inhoud van dit boekje wèl verstaan en van harte erkend wordt, kunnen wij niet bevroeden, wat er in eene goede belijdenis meer zou mogen geëischt worden. En, opdat er daartoe niets in ontbreken mogt, heeft de Schrijver gezorgd, dat de Lijst der Bijbelboeken, de twaalf Artikelen des Geloofs, het Gebed des Heeren, de Vragen bij het bevestigen der Ledematen en voor het H. Avondmaal, in de Hervormde Gemeente gebruikelijk, ook hier gevonden worden.

Zoo veel over de stoffe van dit onderwijs: zij is regt bijbelsch, echt Christelijk, en voor klein en groot genoegzaam. Nu nog iets over den vorm.

De ervarene en doorzigtige van kooten wist wel, dat de vragen, in de gewone leerboekjes voorkomende, zelden van buiten geleerd worden, terwijl de leerlingen zich doorgaans slechts over de antwoorden bekommeren; en dat, zoo deze almede, door het veel hooren, in het geheugen worden geprent, zij meestal weinig overdacht, en dus niet wel begrepen worden. En hoe gebrekkelijk moet eene kundigheid zijn, verkregen door een antwoord, waarvan men de vraag niet weet of overdenkt! Wij zwijgen nog van zulke antwoorden, in sommige boekjes voorkomende, die zonder de vraag geen' volledigen zin uitmaken. Daarom heeft de Schrijver, in plaats van vragen en antwoorden, zijn onderwijs in stellingen, die doorgaans kort en zeer klaar zijn, medegedeeld, en onder dezelve meestal eenen, somwijlen meer teksten uit de H.S. uitgedrukt, en nog eenige daarbij aangeteekend. Deze

[p. 514]

vorm van stellingen verpligt den onderwijzer, om daaruit zelf vragen te vormen, en den leerling, om op deze vragen naauwkeuriger te letten, dan hij op de vragen in gewone vraagboekjes doet; terwijl de onderwijzer, bezwaarlijk zijne vragen over eene stelling altijd met dezelfde woorden kunnende voorstellen, door zijne afwisseling hierin het regt verstand der stelling reeds grootelijks bevordert. Voorts zijn, door het geheele boekje heen, eenige dezer stellingen, en de daarbij behoorende schriftplaatsen, gemerkt, als geschikt voor meer gevorderden, en die dus in een' eersten cursus kunnen overgeslagen worden. En de keus der teksten is overal zeer gepast, oordeelkundig, en den geoefenden uitlegger waardig.

Wij zijn breedvoeriger geweest, dan wij in het beoordeelen van leerboekjes, het meerendeel van welke zelfs doorheen onvermeld moet blijven, anders kunnen zijn: maar Rec. achtte zich daartoe verpligt, door de uitstekende waarde van dit boeksken, hetwelk hij niet zoo sterk aanbevelen zou, zoo hij deszelfs ongemeen nuttige bruikbaarheid niet bij eigene ondervinding had leeren kennen; en deze verklaring verstrekke eenigermate ter vergoeding voor het al te lang gerekte uitstel onzer aankondiging.

Dewijl de bescheidene Schrijver verklaart, dat het hem aangenaam zijn zal, aanmerkingen te ontvangen, en zich verbindt om van teregtwijzingen gebruik te maken, vinden wij ons geroepen, om twee of drie kleinigheden (gewigtigere misslagen vonden wij niet) aan te wijzen.

Voorzeker is het tegen des Schrijvers bedoeling, dat dezelfde tekst tweemaal uitgedrukt voorkomt: dat is het geval bij de derde Stelling van Hoofdst. I, en de achtste in de tweede Afdeeling van Hoofdst. V. - In de derde Afdeeling van Hoofdst. V, de vierde Stelling, meent Rec. eenen misslag tegen eene zuivere en juiste schrijfwijze te vinden, en zou, in plaats van: het berouwde hem terstond, gaarne lezen: deze had daar terstond berouw van. - De derde Stelling in de vijfde Afdeeling ald. is, naar Rec^s. oordeeel, te groot, om van buiten geleerd te wor-

[p. 515]

den; ook geeft de aanmerking, onder No. 3 bij deze Stelling voorkomende, aan den kundigen lezer wel veel lichts over van kooten's heldere en Evangelische denkwijze, maar gaat te diep voor de meeste jonge lieden, althans voor kinderen. - Bij de vierde Stelling derzelfde Afdeeling zou Rec. gaarne Matth. XXVIII:18, ten minste aangehaald, gevonden hebben.

En hiermede zij onze aanprijzing van dit schatbare boekje besloten, waarvan wij eenen tweeden druk voor ons hebben, maar, ten beste der Kerk, en tot heil van het opkomend geslacht, door reine, Bijbelsche Godsdienstkennis te bevorderen, nog vele, zeer vele uitgaven wenschen te beleven.