Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Gedenkstukken uit het Leven en de Schriften van den Eerw. Heer Claudius Buchanan, Theol. Doct. enz., voormalig Predikant te Calcutta, Onderprovoost op het Collegie in het Fort William in Bengalen, en Lid van de Aziatische Maatschappij; bijeengebragt door den Eerw. Heer Hugo Pearson, A.L.M. enz. Volgens de tweede uitgave uit het Engelsch ver-

[p. 468]

taald en met eene bijlage vermeerderd door J. Werninck, Th. Dr. enz. In III Deelen. Te Haarlem, bij de Wed. A. Loosjes, Pz. In gr. 8vo. Te zamen 1091 Bl. f 9-12-:

Dit welgeschreven, godvruchtig, en voor de voorstanders van Bijbel- en Zendelinggenootschappen allerbelangrijkst werk had onze vroegere aanmelding verdiend; wij hopen echter, dat deze onze latere nu de herinnering aan hetzelve zal oproepen, en alsnog der lezing voordeelig zijn. De man, wien deze Gedenkstukken gelden, de oorspronkelijke beroemde uitgever, en de geachte vertaler waren, zoodra het in 't licht kwam, voor de waarde van den inhoud evenzeer voldoende waarborgen.

Wij ontvangen hier het hoofdzakelijk berigt van den godvruchtigen levensloop en den onvermoeiden, verstandigen arbeid in het Oosten van eenen waardigen Christenleeraar, die meer dan eenig ander en overvloediger voor het Christendom en deszelfs uitbreiding heeft geärbeid, die dezer goede zaak niet alleen, maar ook der letteren, te vroeg werd ontrukt, en van wiens gezegende en onvermoeide werkzaamheid de Zendeling- en Bijbelgenootschappen nog lang de vruchten zullen oogsten. 's Mans jeugd was niet onberispelijk, maar zijn berouw en verbetering opregt; zijn godsdienstig gevoel werd vooral gewekt en geleid door den Eerw. newton; en hieruit mag men dan vooraf reeds opmaken, dat wij den waardigen man onder de piëtisten moeten rangschikken, - onder de verstandigsten echter, en buiten vermoeden van eenige huichelarij; en wij twijfelen geenszins, of dit Newtoniaansche in den man stemt reeds een aantal onzer braafste landgenooten tot groote belangstelling in deze Gedenkstukken; want hoe velen vonden, en vinden nu nog, in de Cardiphonia en andere schriften van den godvruchtigen newton eene overvloedige en wezenlijke stichting! Met alle de noodige kundigheden en echte godsvrucht toegerust, aanvaardde buchanan het leeraarsambt in de uitgebreide Engelsche bezittingen in de Oost-Indiën.

[p. 469]

In den aanvang vond hij op een' meer afgelegenen post een' kleinen werkkring, waarin hij echter getrouw en goedsmoeds was; maar grooter werd hem geopend; en bij de oprigting van het Collegie in het Fort William, hetwelk voor de geschikte vorming en het onderrigt van de Ambtenaren der Compagnie dienen moest, maar tevens de uitgestrektste nuttigheid had voor Bijbelvertaling en Bijbelverspreiding, werd hij in staat gesteld, om met alle zijne wezenlijk groote talenten en kundigheden het uitgebreidste nut te doen. - Men zal hier met aandoening zien, met welk eene edelmoedige liefde hij daarvoor de aanzienlijkste sommen opofferde, en tevens opmerken, hoe wèl zoodanige pogingen en opofferingen werden besteed en aangewend, hoe veel hij deed, maar ook hoe veel er ten dezen nog te doen overig is, en welk eene weldaad het voortzetten van 's mans doel en werkzaamheid wezen kan voor millioenen afgodische en ongelukkige menschen. 's Mans onderscheidene en veruitgestrekte reizen zijn uit dit oogpunt belangrijk, en zijn geheel voorbeeldig godvruchtig, werkzaam leven stemt het hart van iederen lezer tot medegevoel en bewondering.

Met zeer onaangenaam gevoel leest men de vele en herhaalde belemmeringen en tegenstand, die de waardige man bij zoo edele en menschlievende bedoelingen ondervond; maar troostrijk is het, te zien, dat hij toch eindelijk, na zijne terugkomst in Engeland, algemeen in zijne waarde werd erkend, het verkeerdelijk afgebrokene werd hersteld, en, in zijnen geest, verder uitgebreid en opgebouwd. Wij mogen in geene bijzonderheden treden; het is ons genoeg, den geest te doen kennen van een werk, dat bij zeer velen eene levendige belangstelling wekken moet, en voor dezen vol van leering is. Ook 's mans bijzondere huisselijke voorvallen wekken belangstelling, en alles ademt zijne nederige en ootmoedige godsvrucht.

Hier en daar zal menig lezer eenige nadere inlichting en meerdere uitvoerigheid verlangen, daar hij naar een of ander vroeger en hem, even als ons, minder bekend werk verwezen wordt; over het geheel echter, en voor-

[p. 470]

al als men het werk ten einde toe leest, geeft dit weinig hinder. De bijlagen, zijnde alle echte stukken, geven ten dezen ook eenigermate voldoende vergoeding, en zijn bijzonder lezenswaardig. - Het eerste deel is versierd met de afbeelding van den Eerw. buchanan, het tweede met die van de kerk van Cannedad, en het laatste met die van de kerk van Alangatta.