Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Suzette Cesarine d'Arly. Eene zonderlinge en in hare soort eenige Briefwisseling, toevallig ontdekt, en, op vergunning, uitgegeven door E.F. Lantier. Uit het Fransch. II Deelen. Te Leeuwarden, bij Steenbergen van Goor. In gr. 8vo. Te zamen 691 Bl. f 6-12-:

In de voorrede, die met eene aanwijzing begint van de twijfelzucht, eigen aan de ellendige wijsgeerte der achttiende eeuw, krijgen wij berigt van het geslacht, waaruit Suzette afstamt, van de gelegenheid, bij welke de Schrijver deze brieven in handen, en van de vergunning, die hij kreeg ter uitgave van dezelve, onder voorwaarde nogtans, om den bloedverwant, van wien de Heer du P***, bezitter, deze briefwisseling ontvangen had, niet te noemen. Die bloedverwant is dan de persoon, die in het werk onder den verdichten naam van Lisieux voorkomt. De Schrijver begeert, dat men deze voorrede vooral leze. Wij raden dit ook aan, en verzekeren den eenvoudigen lezer, dat hij, aangaande waarheid of verdichting van deze briefwisseling, niet wijzer heen zal gaan, dan hij gekomen is.

Het zij echter hiermede zoo het wil, deze Suzette Cesarine is een alleraardigst, naïf, in het Italiaansch en Latijn bedreven, en in deze talen dichters lezend, maar toch geheel aansprakeloos meisje, welks karakter wij in deze briefwisseling met vermaak gadeslaan. Deze, namelijk, houdt zij met haren Italiaanschen taalmeester voornamelijk. Afkomstig uit een oud adelijk geslacht, maar hetgeen gedaald is, woont zij met hare moeder op eene kleine landhoeven aan het meer Montmorenci, en schrijft van daar hare brieven, welke nu hierdan daar-over loopen, veel over zaken, welke verstand en hart raken, maar alles kort, natuurlijk, zonder de minste

[p. 442]

pedanterie, en als in het voorbijgaan. - Suzettes vertrouweling, de Italiaansche taalmeester, heeft het zwak van ligt wat te veel te eten, en zijne wederhelft om in de loterij te spelen. Beiden schrijven aan Suzette, en verzoeken haar, den anderen over de fout, waaraan hij schuldig is, te onderhouden. Zij belooft aan Mevrouw Tommasini, haren man duchtig te zullen beknorren, vermaant haar, hem verder voor te gaan in huishoudelijkheid, en eindigt met een geval te verhalen van een huisgezin, waarin de man het zwak had om te veel in de loterij te wagen, en de vrouw spel en opschik onmatig beminde, waardoor zij dan hunne fortuin verloren. ‘De man verweet aan zijne vrouw hare neiging voor het spel; deze, wederom, bekeef haren echtgenoot wegens zijn verderfelijk zwak voor de loterij: de vrouw, die op het laatst wijzer en voorzigtiger werd, verbeterde zich het eerst, en de, door haar voorbeeld getroffen, man volgde haar loffelijk na.’ Zoo eindigt het moreel gedeelte van dezen epistel, en de geheele, dus wijsselijk ingerigte, vermaning is in eenige regelen begonnen en afgeloopen. Dit is wel eene episode; maar wij haalden haar aan, om meteen een staaltje te geven van Suzettes geest en toon.

De ridder Lisieux, een zeer beschaafd en edel man, ook vriend van den taalmeester Tommasini, is, door hare brieven aan dezen, op haar oplettend geworden, en vindt haar belangrijk. Maar Tommasini maakt hem wijs, dat zij aan het meer van Geneve woont. Daar wil hij heen; maar nu gaat Suzette quasi op reis door Zwitserland, en houdt, als van daar, door Tommasini, den ontvanger der wederzijdsche brieven, correspondentie ook met Lisieux, verhaalt hem telkens, waar zij is, en geeft beschrijvingen, die zij geven kon, als hebbende met haren vader Zwitserland doorreisd. - Ook de heer Lisieux was, door zijne reizen in Zwitserland, zeer berekend, deze vinding goed uit te voeren. - Lisieux ziet nu veel jufvrouw d'Arly, wier eenheid met Suzette hem in het geheel niet in den zin komt; en men kan berekenen, dat deze misleiding het onderhoudende des werks zeer moet bevorderen. - Een heer, Belfont, ‘een veertigjarig rentenier, een man van een zeer braaf, zacht karakter, van een goed oordeel, en wiens verdiensten nog daarenboven gepaard gaan met een jaarlijksch inkomen van 60,000 livres,’ heeft zich als vrijer voor Mej. d'Arly opgedaan; zij echter heeft geenen zin aan hem. Om dan zijne zinnen te verzetten, gaat

[p. 443]

hij naar Italië, en krijgt van Cesarine verlof, aan haar te mogen schrijven, mits over nieuwe voorwerpen, die hij op reis zou zien. De brieven, dan, van Belfont behelzen veel belangrijks over Rome; terwijl alle overvloed hebben aan geschied- en aardrijkskundige en plaatselijke mededeelingen, anekdotes, scherts, nu en dan eene vertaling van een' brok uit dezen of genen dichter, ook wel vermelding van persoonlijke aangelegenheden in de familie. - De ridder wordt ten laatste, na Mej. d'Arly al van tijd tot tijd belangrijker te hebben gevonden, de misleiding gewaar, in welke men hem houdt, en dat Suzette en Cesarine één persoon uitmaken. Tot straf moet Tommasini nu ook nog wat zwijgen, en de ridder speelt nu zijne rol wederkeerig bij Cesarine, tot dat ten laatste beide een paar worden. - Waar men dit werk ook opensla, men wordt telkens onderhouden, en wij kunnen het dus veilig aanprijzen tot eene vervrolijkende lectuur in oogenblikken, waarin men onderhoud van noode heeft, zonder den geest te kunnen of te willen inspannen tot ernstige oefening. - Het besluit vermeldt het uiteinde van Lisieux in het leger van Condé, en dat van Cesarine in 1802.