Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Helon's Bedevaart naar Jeruzalem, door Fr. Strauss, Schrijver der Kerkklokstoonen. Uit het Hoogduitsch. Met eene Voorrede van J.H. van der Palm. Iste Deel. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. 1820. In gr. 8vo. XXI en 242 Bl. f 2-16-:

Hoezeer wij met ongenoegen zien, dat men zoo volvaardig is, om allerlei soort van geschriften uit het naburig Duitschland in onze taal over te brengen, was, echter, het onderhavige ons van harte welkom, daar hetzelve, zoo wel door den geest, dien het ademt, als door den uiterlijken vorm, alle onderscheiding verdient, en, als eene aangename, nuttige, ja stichtelijke lectuur, volkomen waardig is, onzen Landgenooten aanbevolen te worden. Dat een man, als van der palm, eene Voorrede, en zijn alom hooggeachte Ambtgenoot claris-

[p. 288]

se eenige Aanteekeningen bij hetzelve govoegd heeft, is reeds eene groote aanbeveling.

De Heer van der palm geeft, in zijne Voorrede, aan het publiek het voornemen te kennen, hetwelk bij hem, sedert hij aan het beroemde werk van barthélémy kennis had gekregen, was opgekomen, om eenen Hebreeuwschen Anacharsis te schrijven, daarbij een voornaam persoon uit het gevolg der Koningin van Scheba tot zijnen Anacharsis te kiezen, en dus den lezer in het luisterrijk tijdperk van salomo's regering te verplaatsen. Deze taak, nu, is, op eene andere wijze, door strauss aanvaard, die eenen jongen Jood, ten tijde van den Makkabéschen Vorst j. hyrkanus te Alexandrië geboren, in bedevaart naar Jeruzalem doet reizen, en hem in de gelegenheid stelt, om den toestand der Natie na de Babylonische gevangenschap voor te dragen, en tevens op het voorafgaande tijdperk het oog te slaan; terwijl de Heer van der palm het geheele, en bijzonder voor het N.V. gewigtige, tweede tijdperk onaangeroerd had moeten laten.

Het is wel jammer, dat een man van zulk eenen keurigen smaak, als van der palm, zijn schoon ontwerp niet ten uitvoer heeft gebragt. Wij vertrouwen, dat het nog veel meer bijvals zou gevonden hebben dan het werk van strauss, hoe gunstig van der palm zelf ook daarover oordeelen moge, en hoe veel lofs hetzelve inderdaad, voor zoo ver wij uit het begin kunnen opmaken, verdiene.

Dan, hetgene te wenschen ware geweest, daarlatende, en ons, derhalve, bepalende bij hetgene wij werkelijk hebben, kunnen wij ons oordeel niet beter opgeven, dan met de woorden van den allezins bevoegden en, in dit onderwerp bijzonder, zeer onpartijdigen regter van der palm zelven: ‘De dichting, die de Heer strauss ten grondslag van zijn werk heeft gelegd, kan men niet anders dan gelukkig noemen. Zijn helon, een jong mensch, onbedorven van zeden, vurig van karakter, in Alexandrië, destijds de zetel van Grieksche en Ooster-

[p. 289]

sche geleerdheid beide, opgevoed en onderwezen; die ter regter tijd, en uit edele beginselen, de Hellenistische school verlaten heeft, om zich aan de letter der vaderlijke wet met des te grooter getrouwheid te hechten; én nu de Bedevaart naar den Tempel onderneemt, om zich geheel in den zegen van zijnen Godsdienst te baden: deze helon is buiten twijfel een belang-inboezemend personaadje, en alles kondigt aan, dat hij het gedurig meer zal worden, wanneer hij door ondervinding en opmerking zal gevormd zijn tot zulk een' Israëliet, die, aan het ideaal van den Heer strauss beantwoordende, een echte zoon is van den Vader der geloovigen. Ook de keus van helon's leeftijd, het einde der roemrijke regering van joannes hyrkanus, getuigt van het goed oordeel des Schrijvers; en de personen, die nevens hem ten tooneele gevoerd worden, waaronder vooral ook de Griek myron, zijn zeer geschikt, om, en aan het verhaal een' natuurlijken en levendigen gang, en aan de voor te stellen zaken eene geleidelijke ontwikkeling te geven.’

Zeer lezenswaardig is ook de Voorrede des Schrijvers, waarin hij, onder anderen, zegt, dat de, vooral in de eerste deelen, uitgedrukte denkbeelden en beschouwingen niet altijd die van hemzelven zijn, en alle zijne lezers dringend bidt, om hun oordeel over het geheele werk, tot aan het volledig verschijnen van hetzelve, met toegevendheid wel te willen opschorten.

Hoe groot het geheele werk worden zal, hebben wij nergens vermeld gevonden. Dit eerste deel loopt van het vertrek van Alexandrië tot op de komst aan de grenzen van Syrië, en is, zeer gepast, in eenige afdeelingen gesplitst. Bij die gelegenheid wordt, vooral ten nutte van den Griek myron, de geheele geschiedenis des Israëlietischen volks, van abraham's roeping af, tot j. hyrkanus toe, kortelijk voorgedragen, mer inmenging van gewijde liederen en aanhalingen uit den Bijbel. Overal hoort men den gemoedelijken Jood spreken; doch somtijds, zoo als het ons voorgekomen is, niet duidelijk genoeg ter leering van

[p. 290]

den Griekschen toehoorder. Zelfs voor den Christenlezer bleef veel tot opheldering noodig, en hierin heeft de Heer clarisse door zijne Aanteekeningen voorzien. Deze Aanteekeningen, achteraan geplaatst, hadden wij wel gewenscht in den tekst door cijsers aangeduid te zien. Zulk eene aanduiding, die veel tot gemak des lezers zou hebben toegebragt, had het schoone werk even min ontsierd, als dergelijke aanduiding in den beroemden Messala des Heeren van hall, een oorspronkelijk werk van uitnemenden smaak.