Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Het godsdienstig Geneve, in Maart 1819. Door A. Bost, Leeraar van het heilig Evangelie. Met eene Voorrede van Nicolaas Schotsman, Predikant te Leiden. Uit het Fransch vertaald. Te Leiden, bij de Wed. D. du Saar. In gr. 8vo. XXIV en 110 Bl. f 1-:-:

Dit boekje dient, om meer bekend te maken, hetgene nog niet velen wisten, dat, in de Hervormde Kerk van Geneve, uit welke, in den tijd der Reformatie, de zoogenoemde regtzinnigheid uitging, doch waar men, och laci! federt meer dan eene halve eeuw, zoo onregtzinnig is geworden, dat men het rigide Kalvinisme heeft verzaakt, en gematigder Christelijke leerbegrippen heeft aangenomen, eene kleine partij is opgestaan, die tot de oude regtzinnigheid is wedergekeerd, en zich van hare overige broederen heeft afgescheurd, luid schreeuwende over derzelver afwijking, en trachtende, op alle mogelijke wijzen, proselyten te maken. Als een der eer-

[p. 285]

ste bazuinblazers en wervers voor deze bende treedt hier de Eerw. bost op, wiens voornaam pogen is, de afgedwaalde Geneefsche schapen te overreden, dat hunne herders niets anders zijn dan dwaalgeesten, Arianen, Pelagianen, Socinianen, Neologen, die, tegen de stem van hun geweten aan, inbreuken op de waarheid doen, verdraagzaamheid huichelen, als verscheurende wolven in den stal zijn ingedrongen, enz. enz. Wie nu lust heeft, om de jeremiaden van dezen Franschen Declamateur, Scheurmaker en Lasteraar zijner broederen te lezen, koope dit boekje. Vader schotsman, dien onze Lezers kennen, berigt ons, in zijne breede Voorrede, dat hij (en wie zou daaraan twijfelen?) zich hartelijk verblijd heeft, toen hij hoorde, dat men hetzelve vertalen wilde, en zich heeft opgewekt gevonden, om er deze Voorrede voor te schrijven, omdat hij oordeelde, dat men in de beoefening van eenen voornamen pligt des Christendoms, de gemeenschap der Heiligen, aanmerkelijk te kort schiet, als men zich aan hetgene elders in de Kerk omgaat niet laat gelegen liggen, en dat het Nederlandsch publiek groot belang heeft bij hetgene te Geneve gebeurt, zoo opdat het worde ingeleid in de (kennis der) voorregten, welke de Hervormde Kerk hier, boven die van Geneve, geniet, als opdat het, op dat voorbeeld starende, leere waken en bidden, opdat wij niet in hetzelfde oordeel vallen. Het is wel waar, (dus redekavelt hij) het ziet er hier zóó erg niet uit, als te Geneve; de ringmuren en bolwerken der Hervormde Kerk zijn nog in goeden staat; maar men kan zich niet verzekerd houden, dat de listige ondermijningen derzelve, die wij voor onze oogen zien, nimmer gelukken zullen, en dat Nederland geen Geneve worden, en onze Kerkstaat nimmer zoo bedorven, als de hare, zijn zal. De oude man is hiervoor bekommerd, en legt de gronden zijner vrees bloot, door, op zijne wijs, te schetsen, hoe het hier geschapen staat. Doch hij beurt vervolgens zijne lezers op, door de aanmerking, dat het gebeurde te Geneve ‘ons leeren kan, hoe magtig God is, om het kwaad, wanneer het zijne hoogte beklom-

[p. 286]

men heeft, te stuiten, en het licht uit de duisternis te doen rijzen.’ Dit wil zeggen, dat er dan scheuring komt. ‘Ik heb (vervolgt zijn Eerw.) geene roeping, om de Genevers, die het hervormingswerk aldaar ondernemen, te verdedigen. Zij hebben mijne verdediging ook niet noodig; zij hebben zich zelven verdedigd, zoo in dit werkje, als in andere stukken, die bereids in de Fransche taal voorhanden zijn. Niemand denke, dat ik in deze Voorrede de Nederlanders tracht op te wekken en aan te moedigen tot soortgelijke scheuring en afscheiding van de openbare kerk, waarvan zij leden zijn: hiertoe is bij ons tot op heden geene reden, maar wel om te waken en te bidden, dat het God gelieve, alle gevreesde gevaren voor het verlies of de verbastering der waarheid af te wenden. Hoe somber men mag meenen, dat ik over de bezwaren van onzen kerkstaat oordeele, ik houde staande, dat mijne denkwijze niet ongegrond zij, en ik geloof niet, dat ik hiermede de smaadnamen van Scheurmaker of Sectenmaker verdien.’ Och neen, Vader schotsman! Gij wenscht maar, (en wie kan dit wraken, als hij van u verstaat, hoe gevaarlijk het in de Nederlandsche Kerk uitziet?) dat God wil geven, ‘dat, zoo er immer in of na onzen leeftijd eene dringende reden tot hervorming mogte komen, zij dan, even als in Geneve, in haar midden mannen mag zien opstaan, die, bezield met den geest der Hervormers van vóór drie eeuwen, op het voetspoor hunner Vaderen van vóór twee eeuwen, voor de zaak van God(!) pal staan, en in dien heiligen strijd voor het geloof, dat eenmaal den heiligen overgeleverd is, de overwinning over de dwalingen van ongeloof en bijgeloof behalen mogen.’ - Bravo!