Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Levensgeschiedenis van John Harriott en deszelfs Reizen door vier Werelddeelen, naar 't Hoogduitsch van C.A. Ficher (Fischer.) Te Breda, bij W. van Bergen en Comp. In gr. 8vo. IV en 256 Bl. f 2-:-:

Alweder eene vertaling van eene vertaling! Immers, dat dit boeksken niet uit het Hoogduitsch, maar uit het oorspronkelijk Engelsch behoorde te zijn overgebragt, zegt de Vertaler zelf in zijne Voorrede, waar hij den titel aldus opgeeft: Struggles through Life, exemplified in various Travels and Adventures in Europe, Asia, Africa and America, of john harriott, Resident Magistrate of the Thames Police, etc. London, III Vol. 8vo. 1815-1817. Al heeft dan nu een fi-

[p. 259]

cher dit werk op Duitschen bodem overgebragt, was dit toch geene reden voor den Nederlander, om (indien het in 't algemeen eene vertaling verdiende) niet liever het oorspronkelijke, dan eene kopij ter hand te nemen. Doch wij denken, juist om de drie Deelen in 8vo, dat dit werk slechts eene verkorting, een uittreksel is, waarvan het ook alle blijken draagt. Deze harriott toch bezoekt eene menigte landen, en ondergaat eene geheele reeks van lotgevallen; doch beschrijft alles zeer vlugtig en als ter loops. Wij verzellen hem op zijne togten, van 1758 tot 1797, naar Noord-Amerika, (verscheidene malen) de Middellandsche Zee, Oostindië en de Kaap; doch zullen daarin weinig winst voor landen- en volkenkennis opdoen, (gelijk het kleine bestek ook niet toelaat) maar wel velerlei zonderlinge lotgevallen en onderhoudende, zelfs grappige tooneelen vinden. Ook komen er verscheidene voorvallen in uit den zevenjarigen zeeöorlog tusschen Engeland en Frankrijk van 1755 tot 1762, order anderen van zekeren stouten kaper, of liever zeeroover, met name Kapt. patrick, die zich zelfs eens, voor éenen nacht, van de stad Livorno zou hebben meester gemaakt; eene zonderlinge grap te Boston, waar toen (1762) des Zondags nog niemand over straat mogt gaan, dan Kerkgangers, Doctoren of Geestelijken, op boete, gevangenis, of gedwongenen kerkgang; tot welk einde twee Ouderlingen op straat patrouilleerden, en onder anderen een Engelsch Zeekapitein opbragten, die hen daarvoor 's anderen daags aan zijn boord lokte, een' roes deed krijgen, en toen, tot straffe voor zijne hechtenis, met klingslagen kastijdde. Gedurende harriott's verblijf in Oostindië (ten tijde van den Oorlog met hyder-ali in 1769) heeft hij verscheidene jagt-anekdoten, die nog al bijzonderheden wegens de dieren van dat gedeelte van Azië bevatten. In Atsjem, (Aschom naar de Hoogduitsche uitspraak) op Sumatra, zag hij allerlei wreedaardige straffen, en verminkten door het afkappen van beenen enz. In 1775 vestigde zich harriott, nu 30 jaren oud, op het land, trouwde, bedijkte een eiland, en leefde, bij vrij aanzienlijke middelen, zeer gelukkig, toen brand en daarna overstrooming van zijn moeijelijk gewonnen erf hem in 1791 weder naar zee dreven; doch nu alleen om zich in Noord-Amerika te vestigen. Hier vinden wij dan (thans reeds verouderde) berigten nopens de noordelijke en middelste Vereenigde Staten. Hij maakte daarop een plan tot het aankoopen van Amerikaansche akkers,

[p. 260]

hetwelk echter mislukte, en keerde in 1797 voor goed naar zijn vaderland, waar hij tot opperhoofd van het Teems-bestuur (the Thames Police, zooveel als Waterschout?) werd aangesteld, en nu zijne rust bleef houden.

Het vierde en vijfde Boek, zoo veel als een aanhangsel tot dit werk, maakt daarvan eigenlijk het belangrijkste gedeelte uit. Het is een verhaal der lotgevallen, ontmoetingen en daden van harriott's zonen, neven en schoonzonen, die ten deele ook op ons vaderland betrekking hebben. Men vindt daarin, namelijk, een uitvoerig verslag van het innemen der eilanden Amboina, Ternate, Banda en Isle de France in 1809 en 1810 op ons en de Franschen. Merkwaardig is nog de levendige beschrijving der uitbarsting van den vuurberg op St. Vincent in 1812, en van eene zeer merkwaardige redding uit het dreigendste doodsgevaar door eene vrouw aan boord, die, toen alles verloren was, als door eene oogenblikkelijke ingeving raadde, den grooten en den fokkemast te kappen, hetwelk de gewenschte uitwerking deed, waarop het schip, midden in den grooten Oceaan, met noodmasten, sprieten en touwwerk voorzien werd. Ten slotte wordt ons een zeer onderhoudende en avontuurlijke Zeetogt uit Bushire, (het Aboe-Schehr van niebuhr) in Perzië, naar Bombay medegedeeld, waar het schip, eerst door een' Franschen Kaper, vervolgens door een' Arabischen Zeeroover genomen, in Arabië opgebragt werd, het volk met allerlei nood en gebrek te worstelen had, en de Kapitein, om eenige verzachting te bekomen, de rol van Dokter moest spelen, waarvan hij niets wist; tot dat zij door eenen Wechabiet, die kennis aan de Engelschen had, hunne vrijheid erlangden, maar nu, op de terugreis, in een eiland der Perzische golf nogmaals door de Arabische Zeeschuimers bijna betrapt waren, en naauwelijks in eene grot beveiliging vonden: eindelijk bereikten zij, met een vlot, den vasten wal van Perzië, en, na nog vele wederwaardigheden, de stad Bushire.

Deze reisbeschrijving herinnert ons op vele plaatsen onzen ouden eerlijken bontekoe, die ook met niet minder groote wederwaardigheden heeft te kampen gehad, en zich over niet minder zonderlinge reddingen heeft mogen verheugen.

De stijl der Vertaling is zeer leesbaar.