Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

De weg der zaligheid naar het beloop des Bijbels, door L. Egeling, Evangeliedienaar der Hervormde Gemeente te Leyden. Een Leesboek voor mijne tegenwoordige en voormalige Leerlingen. Ook voor anderen, die de kennis der waarheid liefhebben. Iste Deel. Te Amsterdam, bij C. Covens. 1820. In gr. 8vo. 662 Bl. f 4-4-:

Het strekt grootelijks tot bewijs, dat het godsdienstig

[p. 51]

onderwijs onder ons op eenen hoogen prijs staat, dat een werk, als het tegenwoordige, en van die uitgebreidheid, eenen uitgever vindt, en dat deze uitgave, bedriegen wij ons niet, in geenen deele een waagstuk is. De leerlingen van den Eerw. egeling zijn, en waren, talrijk; talrijk zijn ook die van andere Leeraren, welke den leiddraad van egeling, in onderscheidene gemeenten, bij hun onderwijs volgen; en bij alle dezen is zeker het aantal van de zoodanigen, die dit uitgebreide werk, te hunner voorbereiding tot en herinnering aan de catechisatiën, verlangen te bezitten, veel talrijker nog, dan dat van de zoodanigen, die het kunnen bekostigen. Dit laatste jammert ons, en daarom zouden wij mindere uitgebreidheid verlangd hebben; en evenwel hopen wij geenszins, dat het tweede deel, naar hetwelk wij grootelijks verlangen, aanmerkelijk zal worden ingekort, maar wenschen zeer de ter ontwikkeling voor hetzelve noodige ruimte. Welligt wordt in der tijd, door eene verkorte uitgave, zooveel mogelijk in de behoefte van minvermogende leerlingen voorzien; welligt ook vereenigen zich nu reeds sommigen der zoodanigen tot den gemeenschappelijken aankoop en het gemeenschappelijk genot. Maar wij laten ten dezen zorgen, wie kan, en zeggen liever, met weinige woorden, den Lezer ons oordeel over het werk, zoo als het thans voor ons ligt.

Over de inrigting van het werk behoeven wij niet te spreken: 's mans uitmuntend Vraagboekje, tot onderwijs in de Christelijke Leer, is bekend; bij hetzelve staat het geschiedkundige van den Godsdienst op den voorgrond, en wordt, als Gods opeenvolgende openbaring aan de menschen, regt praktisch behandeld: tot dus ver loopt ook dit eerste deel; terwijl de Geloofs- en Zedeleer, gelijk in het Vraagboekje, in het tweede volgen zal. Dit boekje wordt op den voet gevolgd, zoodat niet alleen de hoofdstukken en afdeelingen, maar ook de vragen, in een doorloopend verhaal of betoog, ééne of meer tevens, in paragraphen, behandeld worden. Het oogmerk is dus vooral, den leerlingen het noodig onderwijs te geven;

[p. 52]

zij ontvangen hier genoegzame aanwijzing en opheldering, en daarenboven nog telkens wenken tot verder nadenken; en, na zich door deze handleiding behoorlijk te hebben voorbereid, kan het niet missen, of zij zullen den onderwijzer, op iedere in het boekje voorkomende vraag, en ook die, waartoe het boekje aanleiding geeft, voldoen, en ook zichzelve ten dezen voldoen, daar alles, wat een verstandig Leeraar er verder moge bijvoegen, volkomen zal worden begrepen. De onderwijzer zal wel doen, deze uitbreiding van het leerboekje in te zien; al vindt hij dan ook niet veel, dat hem nieuw of vreemd is, het zal hem echter stemmen tot geleidelijk en onderhoudend vragen. Ook is het wel mogelijk, dat er onderwijzers zijn, wie dit volstrekt hier en daar behoefte is, opdat een schrander en ijverig leerling hen niet boven het hoofd zij. De meeste Leeraars, echter, vinden, vertrouwen wij, niets dan herinnering aan het hun bekende; maar zij vinden evenwel overal egeling, den oordeelkundigen, schranderen, geleerden, hartelijk godvruchtigen, gemoedelijk naauwkeurigen, eenvoudigen egeling, wien het niet maar te doen is, om kennis en overtuiging, maar tevens gevoel en beoefening in te prenten door zijn onderwijs, en wiens voornaamste sterkte hier weder blijkt te zijn Bijbelkennis en het spreken van Bijbeltaal. In het voorberigt betoont zich de waardige man niet geheel over zich zelven te vreden, omdat het hartelijke hier en daar ontbreken zou; dan, hoezeer wij, hetgeen hij te dezen aanzien ter verontschuldiging zegt, laten gelden, vonden wij hem, in vergelijking met andere soortgelijke werken, in dit opzigt, boven berisping, en moeten wij, juist uit dit oogpunt, dezen zijnen arbeid bijzonder aanprijzen.

Wij willen iederen onderwijzer, die ook Do. egeling's leiddraad niet volgt, waarschuwen, dat, daar dit leesboek nu in veler handen is, hij zich op menige vraag gevat houden moet; en hij, die dit leerboek gebruikt, mag ook wel bedacht zijn, dat de leerling, die den Bijbel raadpleegt bij zijne oefening, hier ook nog

[p. 53]

wel aanleiding vinden kan tot eene en andere vraag, die egeling niet heeft geopperd, en waarop hij dan toch het antwoord niet behoort schuldig te blijven; b.v. aangaande het vonnis over den verleider in het Paradijs, de verzoeking van den Heer in de woestijne, enz. En als wij ons geroepen gevoelden, om eene proeve te geven, dat wij, bij al onze goedkeuring, die wij opregt voor dit werk betuigen, evenwel hier en daar nog wel iets anders opvatten of inzien, zouden wij vooral ook het lijden in Gethsemané niet vergeten. Maar dit beneemt niets aan de waarde van den uitmuntenden arbeid.

Het aangewezene is echter het éénige doel of de éénige bruikbaarheid van dit werk niet; het is tot een doorgaand huis- en leesboek bijzonder geschikt; en daartoe prijzen wij het vooral ook aan in die gezinnen, waar er onder de huisgenooten zijn, die naar den leiddraad van den Schrijver, of aan denzelven eenigermate gelijksoortige, onderwijs in den Godsdienst ontvangen: want het kan niet missen, of de huisvader, die het daartoe bezigt, zal aan de zoodanigen eenen wezenlijken dienst doen, en, terwijl hij zich en de overige huisgenooten wezenlijk sticht, gedurig aanleiding vinden, om de opmerkzaamheid der leerlingen op het mondeling onderwijs des Leeraars te scherpen, en naar hunne vatbaarheid voor, en hunne behartiging van, dat onderwijs onderzoek te doen.