Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Reizen in de Binnendeelen van Brazilië, vooral in deszelfs goud- en diamantrijke streken, op gezag van den Prins Regent van Portugal, benevens eene Reis naar Rio de la Plata, en eene Schets der Omwenteling van Buenos-Ayres. Door John Mawe. Uit het Engelsch. Met Platen. II Deelen. Te Haarlem, bij F. Bohn. 1817-1818. In gr. 8vo. Te zamen XLVI, 718 Bl. f 7-10-:

Het zij ons vergund, omtrent deze, te lang, onverdiend, teruggezette, Reize, kort te zijn; daar zij ongetwijfeld reeds in aller handen is, althans behoort te zijn. Het zij ons tevens vergund, dezelve te beoordeelen met de woorden van den Hoogduitschen Vertaler, den allezins bevoegden e.a.w. von zimmermann, aan wiens uitspraak wij ten volle ons zegel hechten. ‘Niet ligt vindt de Aardrijkskundige elders belangrijker narigten, dan hier bij den Engelschman mawe. Immers, juist dat groote, aan voortbrengsels zoo rijke land, Brazilië, bestond naauwelijks voor de Aardrijkskunde: aan gene zijde der

[p. 27]

kustbergen was het zelfs voor de meeste Portugezen een onbekend land. En terwijl wij van Westindië van Hindostan, ja zelfs van Achter-Indië, eene geheele reeks van beschrijvingen hebben, moest de Aardrijkskenner zoowel als de Natuurbeschrijver zich op zijn best met het gezigt op de eerste bergketen van het beloofde land der Nieuwe Wereld vergenoegen. Maar door het voor ons liggende werk is niet alleen deze onbekendheid weggenomen, maar zelfs de tweede, diep landwaarts in liggende Alpen-reeks heeft de Schrijver beklommen, ons de daarvan afvloeijende stroomen beschreven, en tevens den aard der gebergten en gewigtigste schatten voor de Delfstoskunde, aldaar te vinden, benevens derzelver waarde voor den Staat, blootgelegd. Dan, hoe veel dit alles zij, zoo blijft het echter slechts een gedeelte, en ik durf zeggen, het minste gedeelte van de waarde dezes werks. De verbazende Provincie of het Kapiteinschap Matto-Grosso, van vele duizend vierkante mijlen, geheel in den achtergrond des vasten lands gelegen, moest, volgens het zoo even gemelde, nog minder bekend zijn. En hier vertoont ons nu de Schrijver inderdaad een geheel nieuw land, en heest tevens eene der aanzienlijkste gapingen in onze kennis der Aarde vervuld. Immers, op dit ruime bergvlak ontspringen eene menigte stroomen, gedeeltelijk tot de grootste der Nieuwe Wereld behoorende, welke of, zoo als de Madeira, de Xinga, de Araguay, de Tocantin, noordwaarts vloeijen, en de grootste takken des geweldigen Amazonenstrooms, den koning der vloeden des Aardrijks, uitmaken, of zuidwaarts neêrdalen, gelijk de Paraguay, de Cujava, de Taguari, en voor het meerendeel den Rio de la Plata vormen. Matto-Grosso is dus als 't ware de voedster der beide reuzenstroomen van Zuidamerika, de Amazone en de Plata. Dit groote bergvlak, waartoe vooral Paresis behoort, is hier naauwkeurig beschreven.’ - In XX Hoofdstukken, met vier Aanhangsels, is het werk verdeeld, en met weluitgevoerde Plaatjes versierd. Nieuwheid en belangrijkheid kenmerken hetzelve; en geen liefhebber van Land- en Volkenkennis mag deze Reisbeschrijving ontberen.