Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Gedachten over het voorlezen der Heilige Schrift in de Kerken, en plan tot verbetering van hetzelve. Met eene Bijlage, behelzende voorbeelden ter oefening in den verschillenden leestoon des Bijbels. Te Rotterdam, bij Mensing en van Westreenen. In gr. 8vo. VI en 59 Bl. f :-12-:

Reeds eenigen tijd geleden is de Recensent ook der Recensenten ons vóór geweest in de beoordeeling van dit boekje, en heest niet alleen van hetzelve een uitvoerig verslag gedaan, maar een afzonderlijk opstel daarenboven ons gegeven, in hetwelk hij zijn gevoelen, over de hier medegedeelde gedachten, breeder heeft ontwikkeld. Daar wij nergens anders eene beoordeeling van dit stukje gezien hebben, is hierdoor, ja, wel de gelegenheid, om ook de Recensenten te recenseren, belet; maar ons is groote dienst gedaan, die niet veel anders, althans niets beters, over dit stukje te zeggen hebben, dan hetgene wij nu zouden moeten overnemen. Wij maken derhalve slechts onze Lezers op deze Gedachten en Bijlage, die

[p. 14]

wij elk aan een' anderen achtingwaardigen Schrijver te danken hebben, van nieuws opmerkzaam.

Sedert des wijzen hinlópen's, altijd nog hoogstbelangrijk, schrijven over dit gewigtig onderwerp, zijn er al zoo vele gedachten en plannen medegedeeld, aangaande hetzelve, en - nog is men niet veel verder. Deze waardige mannen doen echter geen overtollig werk; en het zal ons hoogst verblijden, wanneer op hetgene zij voorstellen, en op hetgene desaangaande in het Mengelwerk van genoemden Recensent voorkomt, behoorlijk acht gegeven wordt door hen, die daartoe en verpligt en bevoegd zijn. Wij hopen vooral, dat de voortreffelijke heringa, wanneer eens zijn Raadvrager en Raadgever weder verschijnt, met zoo veel goeds, als ons dezelve reeds gaf, zijnen raad, aangaande de voorlezing der H.S., mededeelen zal; want waarlijk er is hier wel raad noodig, vooral hoe men toch eindelijk baat zal hebben bij zoo veel goeden raad. De klagten over het misbruik in dit deel van den openlijken Godsdienst, door den Schrijver der Gedachten aangeheven, zijn al te gegrond.

Om ééne aanmerking aan dien Schrijver aan te bieden ter beoordeeling: ‘De namiddag-Godsdienst vange, om beletselen voor te komen, in den winter en zomer op denzelfden tijd aan; doch waar avond-godsdienstoefening is, stelle men deze een uur later. Zoo kan ook dan de verbetering ingevoerd worden. Waarom de Schrijver die verandering van tijd noodig keurt, leze men zelf bij hem na.’ Dus lazen we, eer wij dit stukje zelve gezien hadden, bij den gemelden Recensent. Het was ons niet duidelijk. Wij zochten dan naderhand in het boekje zelve meer licht, en daar vonden wij: ‘Er bestaat eene zwarigheid, - welke alleen door eene verschikking in den tijd van het beginnen der godsdienstoefening gedurende den winter zoude kunnen weggenomen worden. Ik bedoel den, op vele plaatsen gewonen, aanvang van den namiddag-godsdienst in dit jaargetijde: vele huismoeders en andere personen, die met de zorg of andere werkzaam-

[p. 15]

heden in de huisgezinnen belast zijn, moeten zich haasten, zullen zij te half twee ure in de kerk zijn, en hoe zouden zij dan nog vroeger daarin komen kunnen, enz. Doch ter mogelijke oplossing van dit gegronde bezwaar, neme ik de vrijheid van in bedenking te brengen, of men ook, gedurende den winter, den namiddag-godsdienst niet op denzelsden tijd, als in den zomer, zoude kunnen doen aanvangen?’ - Het blijft ons duister, wat men wil. Wij zien de zwarigheid vermeerderd, niet opgeheven. Of, als de namiddag-Godsdienst, in den winter, op denzelfden tijd, als des zomers, zal beginnen, begint dezelve dan niet vroeger? Waartoe dan ook de avond-Godsdienst een uur later? Wij gissen, dat hier eene fout is, en dat de Schrijver den aanvang der namiddag-Godsdienstoefening niet 's winters zoo vroeg als des zomers wil aangevangen hebben. Maar - zoo is het immers op vele plaatsen? Dus nog eens, het is ons duister, wat men wil.

Wij voor ons zijn door eigene ervaring geleerd, dat, tot verbetering omtrent de deelneming der Gemeente aan de voorlezing, (die dan toch vooral goed geschiede, en door geene ongeschikte personen) niets dienstiger is, dan verscheidenheid. De Gemeente wete niet, wanneer dezelve zal plaats hebben. Vóór of na den voorzang, onmiddellijk na het voorgebed, of na den tusschenzang geschiede dezelve. Wanneer de tekst des Leeraars groot is, besta dezelve alleen in de voorlezing van dien tekst; wanneer die tekst uit den zamenhang behoeft opgehelderd te worden, leze de Leeraar zelf voor de Gemeente, of geve het den Voorlezer op, (hetgene in allen gevalle geschiede!) hetzij vóór of na het voorgebed. - In het eerste geval blijve de zoogenoemde voorafspraak weg, die in het geheel schadeloos kan gemist worden, en van welke wij ons nimmer bedienen. Zoo wint men tijd, en, wanneer dan ook de voorlezing geschiede, het gemeenschappelijk gezang behoeft er niet door verminderd te worden. - Wij geven het om beter. Variis modis bene fit.

Aan alle Godsdienstleeraren, Voorlezers, en Vrienden

[p. 16]

der openlijke Godsvereering, prijzen wij, intusschen, dit goedkoope boekje ernstig aan, hetwelk zeer onderhoudend is, vol van leering en nuttige herinnering. Zie hier eene aanteekening uit hetzelve: ‘Wat zoude een Heiden of Turk denken moeten, wanneer hij in zulk eene gedruischmakende vergadering kwam, en echter hoorde lezen? Zoude het niet dit zijn? “Daar ik bemerk, dat er naauwelijks drie menschen naar dat lezen luisteren, zoo moet zeker hetgene die man leest van heel weinig belang zijn.”’

Het verwonderde ons eenigzins, niets aangemerkt te vinden omtrent het zoogenoemde inloopen, om voor niet te kunnen zitten, wanneer het tijdstip dáár is, door eene staande afgeslotene menigte afgewacht, dat de Prediker zal komen; wanneer - terwijl nog uit des Heeren heilig woord gelezen wordt - het eveneens is, zoo als het eens iemand noemde, alsof de drommel losbreekt. Dat geloop heeft echter misschien geene plaats, waar de Schrijver woont, die er anders, dunkt ons, wel van zoude gewaagd hebben. ‘Een oploop, een oploop in de kerk!’ riep, nog zeer onlangs, eene vrouw uit, die, voor het eerst te Amsterdam zijnde, dáár ter kerke gaan wilde, maar verschrikt was teruggekeerd. Zij had nog al gevraagd naar een' Predikant, die den loop zoo niet had, als wel anderen. 't Is wat te zeggen! 1 Kor. XIV:40.