Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1821

Gevolgen der Voldoening; of iets over de vrage: Verkondigt Gods heilig Woord dat een gedeelte van het menschelijk geslacht, hier namaals, zonder einde boosaardig en lijdend zal blijven; of verkondigt hetzelve de eindelijke zaligheid van alle menschen? Voornamelijk geschreven voor eenvoudige Christenen. Door Maria Aletta Hulshoff. Te Amsterdam, bij W. Brave. 1820. In gr. 8vo. 151 Bl. f 1-8-:

Reeds de titel doet vermoeden, dat Mejufvrouw hulshoff de eindelijke gelukzaligheid van alle menschen zal vasthouden; dit is ook werkelijk het geval, en het wordt

[p. 10]

door haar op hare wijze betoogd. Zij zoekt haar gevoelen wel te staven door de H. Schrift; maar eigenlijk staat zij eene onvoorwaardelijke voorbeschikking tot zaligheid voor, en dan vindt zij natuurlijk geene andere theodicee, of eerredding der Godheid, dan dat, God bij eenen pottenbakker en de menschen bij leem vergeleken, in den stelligsten zin, eindelijk alles door de Goddelijke almagt te regt komt. Het bloed van den Heiland kon niet vruchteloos vloeijen, zegt zij; de uitverkorenen, voor welke Hij leed, moeten er de vruchten van ontvangen; Hij heeft den Geest voor hen verworven. Maar God onze Zaligmaker is een volkomen Zaligmaker van alle menschen zonder uitzondering en zonder eenige voorwaarde. Nu heeft God eenigen uit het menschdom uitverkoren en voorbestemd, om in dit aardsche leven opgewekt te worden uit dien dood in zonden en misdaden, waarin elk mensch van nature ligt; maar die ongeloovig deze wereld verlaten, zullen hier namaals, veelligt na vele eeuwen, de levendmakende onwederstaanbare genadewerking Gods ondervinden, en zoo eindelijk allen gelukkig worden, enz.

Wij halen ongaarne oude geschillen, en allerminst die over den grond der Goddelijke voorwetenschap, en eene al of niet voorwaardelijke voorbeschikking, op; en wij gevoelen, dat alle deze geschillen voor deugd en troost onvruchtbaar zijn; terwijl men wijsgeerig voor en tegen tot in het oneindige twisten kan, en ieder de Bijbelschrijvers, die ons geene transcendentale wijsbegeerte leeren wilden, laat spreken naar zijn inzigt. Wat de eindelijke gelukzaligheid van alle menschen betreft, zoo zien wij, ook na de lezing van dit boekje, zoo wel als na die van menig ander meer of minder geleerd en uitvoerig geschrift, tot nog toe niet, dat de Bijbel iets stelligs beslist; en wij houden het raadzaam, niet wijs te zijn boven het geschrevene en de menschen te leeren, zich te rigten naar de altijd veilige voorschriften. Het ontbreekt de Schrijfster niet aan vernuft, om haar gevoelen te handhaven. ‘God wil de zaligheid van elk mensch, mits dat hij

[p. 11]

met berouw en goede voornemens enz. in dit leven tot Hem kome; zelfs wilde God de zaligheid van Nero; doch God wist, met alle zekerheid, van eeuwigheid, dat Nero, en vele millioenen met hem, aan die voorwaarde niet voldoen zouden, en dus hier namaals zonder einde rampzalig zouden worden; doch geheel door eigen schuld.’ Dit denkbeeld komt, naar het oordeel van Mejufvrouw hulshoff, hierop uit: ‘God zoude hunne redding willen, als zij geheel anders handelden dan Hij voorweet dat zij doen zullen: nu wil Hij hunne redding niet.’ Dit moet het oude Remonstrantsche gevoelen wederleggen. Elders doet zij het op deze wijze: Een aardsch vader vermaant zijnen zoon ernstig en liefderijk; maar deze holt voort, en wordt ongelukkig: het ontbrak den vader aan wijsheid, voorwetenschap en magt; maar den. Allerhoogsten ontbreekt het aan niets van dit alles. ‘Als ik met een rijtuig, in eene felle vorst, een' eenzamen weg langs rijdende, een' armen kleinen knaap vond zitten, in het uiterst gevaar van door de koude bevangen te worden en te sterven: en ik verliet het rijtuig, en stond een half uur lang den knaap dringend te noodigen, om tot behoud van zijn leven in mijn rijtuig te treden, hem oprigtende, ondersteunende, en biddende van mijne hulp gebruik te maken: en hij weigerde het en stiet mij van zich, en ik verliet hem, na een half uur geduldig aan te houden, verzekerd dat hij om moest komen: wat zoudt gij dan van mij denken; zoo ik ligchaamskragt genoeg had om den knaap op te nemen, met geweld in het rijtuig te brengen, en hem zoo te redden? En vooral wat zoudt gij denken, als ik het u verhaalde, en betuigde wel vast voorzien te hebben, daar ik den knaap als stug en hoofdig kende, dat hij zich niet zou laten overhalen; maar dat ik slechts wilde doen blijken, dat de schuld van zijn omkomen bij hem lag, en dat zijn omkomen mij niet moest toegeschreven worden? - zoudt gij mij dan hoogst weldadig en menschlievend achten? - En zoo, ten nasten bij, stelt de Arminiaan, dunkt mij, God, de Algoede, de Alwijze, de Almagtige, voor; zonder dit echter zelve zoo

[p. 12]

in te zien.’ - Wij doen hulde aan het hart van de menschlievende Jufvr. hulshoff, die, tot in hare spelling zelve, zonderling en onverzettelijk is, en die wij anders doorgaans zeer kras, zoo als men zegt, in hare godgeleerde denkbeelden vinden; maar wij moeten opregt verklaren, dat noch de geletterde, noch de meer eenvoudige in haar boekje iets zal vinden, hetgene nieuw voor den eenen of overtuigend voor den anderen is.

Dusveel ter aankondiging van dit werkje. En nu nog een welmeenend en ernstig woord van, of liever tot, mietje hulshoff zelve.

Wij hebben wijlen haren Vader, den waardigen Predikant hulshoff, gekend; en wij bejammeren het, dat zijne Dochter, welker zeldzame lotgevallen ons almede van nabij bekend zijn, zich zoo zeer der geestdrijverije, (zij vergeve ons het misschien wat strenge woord!) eerst in het Politieke, thans in het Godsdienstige - neen! in het Godgeleerde, overgeeft. Met buitengewone geestvermogens toegerust, van een onashankelijk vermogen verzekerd, had zij harer Sekse ten sieraad kunnen strekken, en zichzelve eene jammerlijke beruchtheid besparen. Alsdan, welligt gelukkig gehuwd, ware zij gewisselijk, in de waardige vervulling der zoete, en eener Vrouwe passende, pligten van Echtgenoote en Moeder, voor altijd bewaard gebleven van te stranden op de onzalige en onvrouwelijke klip van het Staatkundige, en tevens, in de betrachting der stille, huisselijke deugden, voor die omdwaling in de doolhoven der onvruchtbare godgeleerde haarkloverijen, welke geenen Man van gezond verstand, hoeveel minder nog eener zwakke Maagd, betamen. Het zachte waas van praktische godsvrucht had haar alsdan behoed voor spitsvindige theoriën, zich afmattende in de nasporing van zaken, welke, in Gods Woord zelf, in een heilig donker zijn gelaten voor ons, die in dezen zoo wel, als in zoo vele andere opzigten, hier slechts ten deele kennen. Zij ware beveiligd gebleven voor de, waarschijn-

[p. 13]

lijk in Noord-Amerika opgedane, Methodistische dweeperije; en de verketterende naam zelfs van Arminiaan, en wat dies meer zij, foeileelijk in den mond van een meisje, (zie o.a. Voorberigt, bl. VI.) ware, tot haar waarachtig geluk, haar almede geheel onbekend gebleven. Mogt zij nog bedenken, wat tot haren vrede dient! Mogt zij hare zoo kwalijk verfnedene pen verwisselen voor de naald, en, als eene andere dorcas, liever haren kostelijken tijd besteden tot het vervaardigen van kleederen voor de ligchamen der behoeftigen, dan zich, door het schrijven van meer dergelijke blaauwboekskens, af te slooven in het zorgen voor derzelver zielen, hetgene zij gerust kan overlaten aan zoo vele, oneindig meer bevoegde, Mannen, die stichten en verlichten, in stede van te ergeren en te verergeren! - Het zij zoo!