Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

Michaël Angelo.

Michaël angelo was de lieveling van Paus julius II, die, in weêrwil van zijn driftig en heerschzuchtig gemoed, de edele, onafhankelijke ziel van den kunstenaar te schatten wist. Doch bramante vond middel, hem bij den Paus te benadeelen. Julius had michaël bevolen, om, zoo dikwijls hij geld noodig had tot de hem opgedragene vervaardiging van 's Pausen grafteeken, zich onmiddellijk tot hem te wenden. Toen nu eenige blokken Carrarisch marmer op den Tiber waren aangekomen, liet michaël dezelve op de St. Pieters-plaats brengen, en ging naar het Vatikaan, om het benoodigde geld af te halen. Men zeide hem, dat Zijne Heiligheid niet te spreken was. Hij berustte daarin voor ditmaal; doch, na eenige dagen, ging hij weder naar het Vatikaan. In de voorzaal, echter, trad hem een bediende in den weg, die hem zeide, dat hij niet binnen konde gelaten worden. Een Bisschop, daarbij tegenwoordig, vroeg den man, of hij wel wist, wien hij voorhad? ‘Zeer wel,’ was het antwoord; ‘doch ik doe, wat mij bevolen is.’ - ‘En gij,’ hernam michaël, ‘zeg gij aan den Paus, dat, als hij mij voortaan iets te zeggen heeft, hij mij dan kan laten afhalen.’ Daarop ging hij naar huis, beval twee bedienden, welke zijn geheele gevolg uitmaakten, al zijn huisraad te verkoopen, steeg te paard, en reed nog dien zelfden avond tot aan Poggibonzi; een dorp, over de grenzen van den Kerkelijken Staat, eenige mijlen van Florence. Na eenige minuten ziet hij vijf postboden van den Paus aankomen, met het bevel, hem, goedschiks of met geweld, terug te voeren, waar zij hem ook vinden mogten. Angelo verzekert hun, dat hij hen allen zal laten ombrengen, ingevalle zij niet dadelijk zonder hem weder terugkeeren. Thans beproefden zij het, hem door bidden te bewegen; en, toen

[p. 438]

ook dit niet hielp, hielden zij zich tevreden met het verzoek, dat hij den brief des Pausen, dien zij hem moesten overhandigen, wilde beantwoorden, en wel geplaatsteekend uit Florence, opdat de H. Vader gelooven mogte, dat het hun onmogelijk ware geweest, hem, tegen dank, terug te voeren. Michaël gaf dezen lieden op dit punt genoegen, en, welgewapend, vervolgde hij zijnen weg. Naauwelijks te Florence aangekomen, ontving de Gonfaloniër een zeer dreigend brevet van den Paus; doch soderini zag hem met blijdschap in Florence terug, een overgroot belang er in stellende, dat hij de beschildering van de raadzaal, naar zijne beroemde teekeningen, voltooide. Michaël gaf aan dit heerlijk gewrocht de grootste volkomenheid. Intusschen kwam een tweede, en spoedig daarop een derde brevet. Soderini ontbood michaël bij zich. ‘Gij hebt ten aanzien van den Paus gehandeld,’ zeide hij, ‘zoo als geen Koning van Frankrijk het zou durven ondernemen; wij willen met den Paus, om uwentwil, niet in oorlog geraken; maak u dus tot de afreize gereed.’ Daarop was michaël angelo bedacht, zich naar den Keizer van Turkije te begeven. Deze Vorst, het ontwerp gevormd hebbende, eene brug van Konstantinopel tot Pera te leggen, had, door een' Franciskaner monnik, hem schitterende aanbiedingen laten doen. Soderini gaf zich alle moeite, om hem in Italië te houden; hem voorstellende, dat hij te Konstantinopel een nog veel erger despotisme ondervinden zou, dan te Rome, en dat hij hem, ingevalle hij voor zijne persoonlijke zekerheid beducht mogte zijn, de waardigheid van Afgezant der Republiek verschaffen wilde. Inmiddels behaalde de Paus, die krijg voerde, gewigtige voordeelen; Bologna gaf zich aan hem over; en hij kwam zelf aldaar, om zijne vreugde wegens de verovering eener zoo groote stad te betoonen. Dit voorval gaf michaël angelo den moed, om hem te naderen. Hij kwam te Bologna, en, in de hoofdkerk ter misse zijnde, werd hij door dezelfde boden, die hij, eenige maanden te voren, zoo ruwelijk had afgewezen, aangehouden. Zij spraken hem beleefdelijk aan; doch voerden hem niettemin naar het paleis, waar de Paus zijnen intrek genomen had, en op dien stond juist aan den maaltijd zat. Zoodra julius hem zag, riep hij hem zeer toornig toe: ‘Gij hadt bij ons behooren te komen, en wacht toe wij bij u komen?’ Mi-

[p. 439]

chaël angelo knielde, en bad om vergeving. ‘Mijn misstap ontstond niet uit slechtheid,’ zeide hij, ‘maar uit groote mismoedigheid. Ik kon de behandeling, welke mij in het paleis Uwer Heiligheid wedervoer, niet dulden.’ Julius, zonder te antwoorden, verzonk in nadenken en was bewogen, totdat een Bisschop, die door den Kardinaal soderini, broeder des Gonfaloniërs, om de verzoening te bewerken, was afgezonden, het woord nam, zeggende tegen den Paus: ‘Michaël angelo heeft door onwetendheid gefeild; alle kunstenaars, zoodra zij buiten hunne werkplaats zijn, begaan dergelijke fouten.’ Woedend sprong julius op, en bragt hem, met zijnen staf, eenen slag in den nek toe, zeggende: ‘Gij beschimpt hem, zoo als wij zelve hem niet beschimpen! Gij zijt een weetniet! Uit mijne oogen!’ En toen de bedremmelde Prelaat niet gezind scheen om henen te gaan, dreven hem de dienaren met vuistslagen voort. De toorn van julius uitgewoed hebbende, gaf hij michaël zijnen zegen, deed hem nader treden, en gebood hem, Bologna niet te verlaten, zonder zijne bevelen af te wachten. Weinige dagen daarna liet hij michaël roepen, en zeide hem: ‘Ik beveel u, mijne beeldtenis te vervaardigen: het moet een kolossaal standbeeld zijn, hetwelk gij stellen zult op de poort van St. Petronius.’ Tegelijk wees hij hem, te dien einde, de som van duizend dukaten aan.

Nadat michaël angelo, nog vóór de Paus Bologna verliet, het model in klei vervaardigd had, kwam julius in zijne werkplaats. De werkmeester verzocht hem, te bepalen, wat hij hem in zijne linkerhand geven zou; een boek of zoo iets? - ‘Een boek?’ hernam de Paus; ‘voor den D. een zwaard! Ik versta mij niet op boeken. Maar zeg mij,’ voer julius spottend voort, de houding van den regterarm, die zeer beslissend was, bedoelende, ‘geeft uw standbeeld den vloek of den zegen?’ - ‘Het bedreigt dit volk,’ antwoordde de kunstenaar, ‘ingevalle het zich niet wijsselijk gedraagt.’

Michaël angelo arbeidde zestien maanden aan dit standbeeld, hetwelk driemaal meer dan levensgroot was; doch het volk gedroeg zich niet wijsselijk, want, nadat het des Pausen aanhang verdreven had, nam het de vrijheid, het standbeeld te verbreken: alleen het hoofd mogt der woede ontgaan; men vertoonde het nog na verloop eener eeuw; het

[p. 440]

woog zes honderd pond. Het gedenkstuk had vijf duizend dukaten gekost. De Hertog alphonsus van Ferrara kocht het metaal, en liet er schoone kanonnen van gieten, die hij de Julianen noemde, terwijl hij het hoofd in zijn Museum eene plaats gaf.