Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

[p. 423]

Toegift van uittreksels uit een woordenboek der beschaafde wereld.

(Vervolg en slot van bl. 388.)

Oorspronkelijk. Iemand, die zich-zelf blijft. Nieuwgeslagene munt, waarvan de stempel door wrijving niet gesleten is.

Openlijke Meening. Oppergezag in eenen staat, van hetwelk de decreten dikwijls langzaam, maar toch altijd zeker, ten uitvoer worden gebragt. De openlijke meening staat in onmiddellijke verhouding met de ware belangen. Raadpleeg het gewoel der handelsteden en het vertier; zie, of de werkplaatsen en de herbergen bezet zijn, en gij zult de openlijke meening beter leeren op prijs schatten, dan door nieuwspapieren, dankadressen en redevoeringen. Hij, die haar bestrijdt, moet er met verlies afkomen; alles moet de lengte aannemen van haren maatstaf.

Opschik. Verhooging der verdienstelijkheid van den man, en van de schoonheid der vrouw.

Paauw. Zinnebeeld van de verwaandheid. Weetniet, prachtig gekleed, met een' stijven gang, eene scherpe stem en een' onbeperkten hoogmoed. Zie Adel en Gunsteling.

Paleizen. Fraaije kooijen, waarin papegaaijen van allerlei kleur babbelen en bijten.

Politiek. Is hij, die fortuin maakt, door diegene te verkoopen, die hem gekocht hebben.

Rekenkunde. Wetenschap der getallen, die de plaats bekleedt van het verstand, en optreedt voor het gevoel.

Rijkdom. Maatstaf van achting. Zijne ontwijfelbare uitwerking is, het gemis nog grooter te maken, dat hij beloofde te vervullen; de vermenigvuldiging van de ondeugden, zonder de driften te bevredigen; terwijl hij, in plaats van het hart voedsel te schenken, hetzelve nog meer doet versmachten dan bevorens.

Schaamte. Verouderd woord. Vierde bevalligheid, welke tegen de drie andere kan opwegen.

Schoolvos. De schoolvossen zijn de harpijen van de fabelleer: zij bederven al wat zij aanroeren.

Schrikbewind. Schildwacht, die eenmaal afgedaan heeft, door zich niet op zijn' post te bevinden.

[p. 424]

Schijn. Gordijn, achter welke men doen kan al wat men wil; maar men moet het zorgvuldig digt houden.

Sophist. Iemand, wiens taak het is, de rede te vernietigen door de redenering.

Stand. In de zamenleving is men alles aan zijnen stand verschuldigd. Hij, wiens talenten niet in het oog vallen, leeft vergeten; hij behoeft, om opgemerkt te worden, eene hoogere sport; terwijl een ander alleen daarom schittert, omdat hij zoo veel hooger staat.

Stelsels. De stelselmakers hebben dit met de menuëtdansers gemeen, dat zij zich aanhoudend bewegen, zonder een' stap te vorderen, en altijd daarop terugkomen, van waar zij zijn uitgegaan.

Talent. Wanneer eene vrouw van eenen man zegt, dat hij groote talenten heeft, is het altijd onbeleefd, te lagchen.

Tegenspoed. Smeltkroes, in welken de mensch in damp vervliegt, of gezuiverd wordt.

Telemachus. De in regten betrokkene schrijvers kunnen zich meestal verdedigen, slechts met eenen Telemachus in de hand.

Toon (Goede Levens-) Edele vrijmoedigheid in het gesprek; natuurlijke beleefdheid in de uitdrukkingen; welvoegelijkheid in gedragingen; gepastheid in het betoonen van achting, zonder staten, rangen, hoedanigheden, waardigheden of personen te verwarren. Gevoel, op hetwelk men afgaat, in hetgene wij anderen, zoowel als wat anderen aan ons, verschuldigd zijn.

Treurspel. Tooneelstuk, dat menig vrouwelijk hart verteedert, in vergoeding van de ongevoeligheid, welke man, kinderen, dienstboden, en dikwijls zelfs de minnaar, ondervinden moet.

Troon. Voor een' zwakken vorst een graf, in hetwelk hij begraven wordt door zijne staatsdienaars. Voor een' wellustigen vorst eene legerstede, op welke zijne minnaressen hem met bloemen overdekken. Een goed vorst is op den troon als een worstelaar in het strijdperk.

Verleden. Woord, dat nimmer gelijk in beteekenis zal worden met tegenwoordig, veelmin met toekomstig.

Vertalen. Eene geestige vrouw vergeleek de vertalers bij dienstknechten, die men met boodschappen belast, en dikwijls juist het tegendeel zeggen van hetgene hunne meesters

[p. 425]

gezegd hebben. - Traduttore, traditore, zegt het Italiaansche spreekwoord.

Vleijerij. Men zegt, in de werkplaats van zeker voornaam beeldhouwer een standbeeld te hebben gezien van Ferdinand, van hetwelk men het hoofd afnam, om er dat van murat op te plaatsen.

Vlek. Misstaat meer op een' met goud geborduurden rok, dan op eene pij.

Vooroordeel. Een bevooroordeeld man is iemand, met oude gevoelens gewapend, met welke hij, zonder onderzoek, nieuwe gevoelens bestrijdt. Eene bevooroordeelde vrouw beteekent bijna altijd eene vrouw, aan hare pligten gehecht. Er zijn vooroordeelen, die op deugden rusten; zij, die dezelve bestrijden, treffen niet altijd het regte doelwit. Men moet de behendigheid hebben van willem tell, om den appel weg te schieten, zonder het kind te raken.

Waarheid. Antonius perez zeide, dat het was om de waarheid te leeren kennen, dat de koningen er narren op nahielden. Als dit zoo is, dan moeten zij, sinds lang, niet dan wijzen in hun gevolg hebben.

Wellust. Doornachtige roos. Kortstondig genot. - Er is in de deugd meer wezenlijke wellust, dan men zich gewoonlijk verbeeldt; en, wèl overdacht, geeft men gaarne, met de ségur, den naam van vrolijke wetenschap (gaie science) aan de wijsbegeerte.

Wenschen. Rekwesten, door de menschelijke dwaasheid ingediend bij het noodlot, hetwelk, naar het voorbeeld van vele staatspersonen in alle landen, zich de moeite niet geeft, die te lezen.

Wijn. 's Menschen beste vriend bij een matig gebruik, en zijn grootste vijand bij overdaad. Hij is de melk der grijsaards en de balsem der volwassenen. De beste maaltijd zonder wijn is een bal zonder orkest, een tooneelspeler zonder blanketsel, en een apotheker zonder kina.

Wijsgeer. Iemand, die de natuur de wet, de rede de gewoonte, zijne bewustheid de gevoelens, en zijn oordeel de dwaling tegenover stelt.

Zamenleving. Een geheel, verdeeld in twee groote klassen: zij, die meer maaltijden dan eetlust, en zij, die meer eetlust dan maaltijden hebben.

[p. 426]

Zindelijkheid. De kleinste van alle deugden, maar niettemin hoogst noodwendig.

Zot. Soort van kruik, die elk bij het oor kan nemen, en dragen waar hij wil. - Klein, lastig en woelziek insekt, dat men overal ontmoet, zich in alle rigtingen beweegt, en het doel bereikt, dat een verstandig man niet kan bereiken. ‘Ik beklaag mijne kinderen, dat zij verstand hebben,’ zeide eene dame; ‘want, als zij zot waren, zouden zij fortuin maken, zoo als hun oom.’