Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

De vooroordeelen en bijgeloovigheden onder den gemeenen man, en wel inzonderheid bij den boekenstand.

Een verblijf van eenige weken, gedurende dezen herfst, op het land, bij eene mijner tantes, heeft mij de gelegenheid verschaft, om, ten aanzien van de bijgeloovigheden bij den boerenstand, eenige waarnemingen op te zamelen, die ik u, mijn Vriend, wil mededeelen.

Toen ik kwam, vond ik mijne moei, met hare beide dochters, bezig met eenen hoefnagel te spijkeren in den post van hare deur. Het oogmerk van dat bedrijf was de afwending van de tooverkunst eener oude heks, die het huis had bedreigd, omdat eene mijner nichten twee stroohalmen kruiswijze had nedergelegd, om te beproeven, of de oude er overheen kon. Mijne nicht verzekerde mij, dat zij de bes tusschen de tanden had hooren mompelen, zonder twijfel het onze Vader opzeggende van achteren af; dat bovendien deze vrouw haar dikwijls eene speld gevraagd had, maar dat zij altijd de voorzigtigheid had in acht genomen, dezelve haar te weigeren, omdat alle puntige werktuigen geschikt zijn om te betooveren. Zij voegde er bij, dat hare zuster nimmer had kunnen beteren van zekere zenuwtoevallen, dan nadat hare moeder een mes zekere andere oude had toegeworpen, die naderhand door den Boozen was weggehaald geworden.

Toen ik zou gaan slapen, maakte mijne moei duizend ver-

[p. 289]

ontschuldigingen, omdat zij mij niet de mooiste kamer van het huis konde geven, daar dezelve onbewoonbaar was geworden, sedert eene waschvrouw aldaar gestorven was, die alle nachten terugkwam, om de wasch op te doen. ‘Waarschijnlijk,’ zeide zij, ‘zal dit mensch, hier of daar, geld hebben geborgen; en, dit zoo zijnde, kan zij geene rust hebben, voor en aleer zij aan iemand het geheim ontdekt heeft.’ Nicht verzekerde mij, dat het alleen aan haar gelegen had, er achter te komen, waar het geld verborgen was; maar dat zij het nimmer aan de schim der waschvrouw had durven vragen, als deze haar aan het bed kwam bezoeken. Te dezer gelegenheid vertelden zij mij mede een' knecht te hebben gehad, die in verliefde wanhoop zich had verhangen, en alle nachten was wedergekomen, totdat de pastoor hem, in de Roode Zee, had verdronken.

Eenige dagen na mijne komst in het huis had een toeval plaats, dat het geheele huisgezin geweldig verontrustte. De wachthond huilde des nachts op eene buitengewone wijze: en nu moest zeer zeker iemand van den huize sterven. Mijne jongste nicht beweerde, dat zij eene hen had hooren kraaijen even als een haan; hetwelk mede de voorbode was van een ongeluk. Ik vernam bij die gelegenheid mede, dat, eenige nachten vóór het overlijden van mijnen oom, de hond zoo geweldig had gehuild, dat het onmogelijk was geweest een oog te luiken in het huis; ook had mijne moei het horologie van den overledenen zoo duidelijk hooren tikken, alsof er werkelijk een horologie aan het hoofdeneinde gehangen had. Eindelijk had de dienstmaagd, die hem bewaakte, duidelijk het doodsuur hooren slaan, op het oogenblik dat de adem werd uitgeblazen.

Terwijl men mij dit alles vertelde, hoorde ik eene mijner nichten harer zuster influisteren, dat waarschijnlijk hare moeder niet lang zoude leven, omdat dezelve eenen reuk bij zich had, die zulks aankondigde. Zij hadden eene meid gehad, die eeniglijk daarom gestorven was, dat een begrafenistrein voor het huis had halt gehouden. De oudste mijner nichten had wijders in den tuin den geest van haren broeder gezien, terwijl deze in de Indiën was; en negen maanden daarna wist men, dat deze jonge man, juist op den dag dier verschijning, op het schip, dat hem overvoerde, overleden was.

De menigte voorbeduidselen, welke deze meisjes uit de

[p. 290]

kleinste voorvallen van het dagelijksche leven, en de, voor het uiterlijke, onverschilligste omstandigheden, wisten op te maken, was verbazend. Wanneer uit het vuur eene vonk schoot, wisten zij te zeggen, of zulks een' schat, dan wel eene doodkist beteekende. Lang vóór mijne aankomst, wisten zij, dat ik komen zoude, omdat zij een' vreemdeling gezien hadden in den kolenhaard. Mijne jongste nicht maakte zich altijd meester van den pook, omdat zij de kunst verstond, van het vuur, meer dan een ander, te doen opflikkeren; hetwelk beteekenen moest, dat zij eenen man zou bekomen, die haar meer dan gewone oplettendheid zou bewijzen; en, hoezeer ongelukkig in het spel, zij had de verzekering van in het huwelijk des te gelukkiger te zullen zijn.

Dikwijls waren zij in de gelegenheid om op te merken, dat droevige gebeurtenissen, op eene onfeilbare wijze, door het kaarslicht werden aangekondigd. Onlangs een bezoek hebbende van een' harer buren, gebeurde het, dat aan de zijde, waar hij zat, de kaars begon af te loopen; en inderdaad, den volgenden dag viel hij, op de jagt zijnde, van zijn paard, en brak den hals. Zekeren avond zag mijne moei duidelijk eenen brief in het kaarslicht; en ja, den volgenden dag kwam er een brief van haren zoon. Zoo dikwijls de vlam van de kaars blaauwachtig schijnt, weet men, dat er een geest in de kamer is. Onlangs was het arme janneke zeer neêrslagtig; want, de kaars uitgegaan zijnde, kon zij de vlam niet weder aanblazen: hare zuster schoot toe, en het gelukte deze inééns; hetwelk besliste, dat zij deugdzamer moest zijn dan hare zuster.

Men bedient zich in dit huis nimmer van een weêrglas, omdat de meisjes wel andere voorteekens kennen, om te weten, welk weder men te wachten hebbe. Wanneer de spinnen tegen den schoorsteen opklimmen, en in de keuken de meerle gehoord wordt, moet het den volgenden dag regenen. Dit laat zich hooren. Maar de grootste wederprofeet van het huis is de kat. Wanneer deze met haar achterste tegen het vuur zit, dan zal het vriezen. Als zij zich den staart likt, dan moet het regenen. Onlangs streek zij met den poot achter het oor, en mijne nichten wisten dadelijk, dat zij vreemd bezoek hadden te wachten. Mijne tante klaagde gisteren, dat zij beginsels van verkoudheid bespeurde; en mijne nichten merkten op, dat deze ongesteldheid bij al de huisgenooten

[p. 291]

rond zou gaan, omdat de kat driemaal geniesd had. Maar men begint deze kat grootelijks te verdenken eene heks te zijn, die deze gedaante heeft aangenomen; omdat, toen mijne nicht haar op zekeren avond in het donker streelde, zij vuur uit haren rug had zien springen.

Als broeders-kind en neef zijn mij vele geheimen toevertrouwd geworden, die men elk niet zou mededeelen; en ik heb daar al vrij wat voorschriften vernomen, die zeer dienstig zijn om het leven daarnaar te regelen. Bij voorbeeld: als het hoofd jeukt, weet men, dat het regenen zal. Als men de jeukte aan het voorhoofd bespeurt, moet er een vreemdeling komen; zoo aan het regteroog, zal men weenen; aan het linker-, lagchen; aan den neus, zoo is het eene geheel andere zaak; dan hebt ge een van de vier volgende dingen te wachten: gij zult struikelen, een glas wijn drinken, een onnoozel mensch de hand geven, of eene ligte vrouw ontmoeten. Zoo wijders de elleboog u jeukt, zult ge van slaapmakker veranderen; zoo de regterhand, geld uitgeven; de linker-, geld ontvangen; de holligheid van de maag, taart eten. Zoo de rug u jeukt, kunt ge verzekerd zijn, dat de prijs der boter zal afslaan; zoo de zijde, iemand zoekt u; de voet, gij zult denzelven op vreemden bodem zetten. Eindelijk, als u eene rilling bevangt, dan gaat iemand over de plaats, waar ge zult begraven worden.

Ik twijfel niet, mijn Vriend, of ook gij zult uw voordeel doen met deze belangrijke mededeelingen, en blijf steeds enz.