Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

Is het voorval, hetwelk evangelist Lucas, in zijn evangelie, (H. VII:36-50.) verhaalt, hetzelfde met dat, waarvan men berigt vindt bij Matthaeus, (H. XXVI:6-13.) Marcus (H. XIV:3-9.) en Joannes (H. XII:1-8.)?

Dat het onderzoek dezer vraag, (hoe vreemd het schijnen moge) in weêrwil der vorderingen, welke de uitlegkunde der gewijde schriften, in de laatste jaren, gemaakt heeft, nog geenszins overtollig is, bleek ons onlangs, en wij werden overtuigd, dat hierover, hoe openlijker hoe beter, nog wel eens een kort woord gezegd mogt worden. Wij geven daarom hier het volgend beknopt betoog, dat de voorgestelde vraag een volstrekt ontkennend antwoord eischt.

In al de, in het hoofd dezes, gestelde teksten, wordt, door de Evangelisten, verhaal gedaan van eene zoogenoemde zalving, welke de Heiland onderging van eene vrouw, die, terwijl hij, op een gastmaal, aan de tafel lag, onverwacht een welriekend vocht over zijn hoofd, of voeten, of wel over beide, uitstortte, en die voeten met haar hoofdhaar afdroogde; waarbij drie van die Evangelisten tevens melden, dat de naam des gastheers simon was. Niemand zal nu tegenspreken, dat dit,

[p. 113]

in den eersten opslag, het voorkomen heeft van het verhaal eens zelfden voorvals te zijn, door alle geboekt, en dat er, op zich zelf, zelfs iets vreemds is in het denkbeeld, dat twee onderscheidene vrouwen, beide op een vriendenmaal, op onderscheidene tijden en plaatsen, en echter beide ten huize van eenen man, wiens naam simon was, juist hetzelfde aan den Heiland verrigt hebben: en, kwame er dus, in de verder verhaalde bijzonderheden, bij de onderscheidene Evangelisten, niets verschillends, dan van klein belang, voor, men mogt dan in geene bedenking nemen, om de voorvallen voor dezelfde te houden. Maar wie nu die verdere bijzonderheden oplettend overweegt, ziet zonneklaar, dat daarin tegenstrijdigheden voorkomen, welke volstrekt dwingen, om verschillende voorvallen te onderstellen.

Wij willen niet breed opmerken, dat zelfs datgene, hetwelk oppervlakkig, in de onderscheidene verhalen, als overeenstemmend voorkomt, niet geheel eensluidend is, zoo als, bij voorbeeld, dat, bij lucas, de gastheer simon geen' bijnaam heeft, daar matthaeus en marcus hem dien van den Melaatschen geven, - dat hij, volgens lucas, een Pharizeër is, waarvan niets blijkt bij de anderen, - dat, volgens lucas, de vrouw schreit, en jezus voeten met tranen bevochtigt, waarvan joannes zoomin, als matthaeus en marcus, weten; terwijl het, bij den eerstgemelden dezer drie, geene tranen, maar het uitgestorte geurig vocht is, hetwelk de vrouw over de voeten gegoten had en vervolgens afdroogde, enz. Wij zullen beslissender punten van verschil aanwijzen.

Vooreerst: de plaats, waar het verhaalde gezegd wordt gebeurd te zijn, is niet dezelfde. Matthaeus, marcus en joannes noemen uitdrukkelijk Bethanië en dit was, niet alleen volgens matthaeus, H. XXI:2, marcus, H. XI:2, en joannes, H. XI:1 en 30, maar ook, hetgene meer zegt, volgens lucas zelven, II. X: 38 en XIX: 30, een vlek. Maar nu

[p. 114]

zegt dezelfde lucas, H. VII:37, dat de door hem verhaalde zalving des Heilands in eene stad geschiedde.

Ten andere: de aanwijzing van tijd is verschillende. Volgens matthaeus, marcus en joannes, viel het voorval onbetwistbaar op een' der laatste dagen van 's Heilands leven, indien niet volkomen zeker op den zesden dag vóór zijnen dood; daar lucas het in de vroegere geschiedenis van jezus plaatst, en wel, zoo het schijnt, nog in den leeftijd van joannes den dooper.

Ten derde: de vrouwen zijn volstrekt dezelfde niet. Joannes noemt uitdrukkelijk maria, de zuster van lazarus en martha. Deze kan de boetvaardige zondares bij lucas onmogelijk zijn; 1. omdat, volgens alle uitleggers, de benaming van zondares eene ontuchtige aanduidt, - omdat, uit het zeggen van den Pharizeër, (luc. VII:39) ten duidelijkste blijkt, dat zij, als zoodanige, openlijk bekend was, en omdat men, wegens de uitdrukking, vs. 47, hare zonden, die vele waren, zijn haar vergeven, zich geen gering denkbeeld van hare voormalige verkeerdheid schijnt te kunnen maken; welk alles strijdt met het hoog gunstig gevoelen, hetwelk lucas eigen verhaal (H. X:38-40) elken lezer, wegens maria, heeft ingeboezemd. - Men zou hier kunnen bijvoegen, dat het onbestaanbaar is met alle redelijke onderstelling, dat jezus deze maria, zoo zij voorheen openlijk losbandig geweest ware, immer, als bijzondere vriendin, zoo zou onderscheiden hebben, dat joannes (H. XI:5.) van haar getuigen kon, dat de Heiland haar, en haren broeder en zuster, liefhad. - Maar ziet hier, 2, iets meer afdoende. Joannes geeft die getuigenis, wegens jezus goede gezindheid omtrent deze vrouw, op den tijd, toen hij lazarus opwekte. Dit was nu slechts kort vóórdat zij hem zalfde. Zij zoude dus, sedert die groote gebeurtenis, welke op hare, als uiterst gevoelig beschrevene, ziel den diepsten indruk had moeten maken, zeer haast, van eene heilige, en 's Heilands bij-

[p. 115]

zondere vriendschap waardige, eene slechte moeten geworden zijn, indien lucas hier, zoo als al de overige Evangelisten, het voorval te Bethanië bedoeld had. En geen van die overige zou iets van hare slechtheid laten vermoeden, maar alle haar, in tegendeel, als de altijd beminnelijke, die ook nu des Heilands voorspraak geniet, doen voorkomen! Welke onwaarschijnlijkheid! - Doch, 3. Volgens lucas verhaal (vs. 39) onderstelde de gastheer simon, dat jezus de vrouw niet kende. Maar hoe was die onderstelling mogelijk, zoo lucas waarlijk het gebeurde te Bethanië verhaalde? Simon woonde dan zelf in dat vlek, zoowel als lazarus en zijne zusters, en hij was met deze gemeenzaam: want lazarus zelf was een zijner gasten, en martha diende: (joann. XII:2.) en echter hem zoude 's Heilands gemeenzaamheid met dat huisgezin onbekend geweest zijn! Hij zoude niet geweten hebben, wat, zoo onlangs, tusschen jezus en de zusters, bij des broeders opwekking, in het openbaar was voorgevallen! (joann. XI.) Hij zoude hebben kunnen denken, dat jezus maria niet kende! Wie kan zich dit diets maken?

Zullen wij hier nu nog meer bijvoegen, en tegen het door ons bestreden gevoelen redekavelen uit het geheel verschillend berigt, hetwelk lucas en de andere Evangelieschrijvers geven van hetgene op de zalving des Heilands volgde? Zullen wij doen zien, dat het een en het ander verhaalde niet gelijktijdig gebeurd, - dat de onderscheidene gesprekken niet te zelfder gelegenheid kunnen gehouden zijn? - Neen! Wij gelooven niet, dat iemand dit nog kan behoeven.