Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

Uitgraving der sphynx, bij de piramiden, in Egypte.

De uitgravingen bij de Sphynx, die de Heer caviglia met de onvermoeidste volharding bewerkstelligd heeft, kunnen als de belangrijkste zijner verrigtingen aangemerkt worden, en zijn ten minste door eene groote menigte ontdekkingen van Egyptische oudheden verzeld.

De Fransche Geleerden schijnen bij de aanwezigheid en onder de bescherming der Directoriale arméeën niets verder gedaan te hebben, dan het achterdeel van dit ontzaggelijk gewrocht der beeldhouwkunst van de bedekkingen, die hetzelve tot dusverre omgaven, te ontblooten, en, zoo zij nog eenige andere opdelvingen ondernamen, kunnen zij ten minste in hunnen arbeid niet verre voorwaarts gekomen zijn, daar de bovenste hoogte van den muur, die nu ontdekt is, en de Sphynx omringt, drie voet beneden de oppervlakte des zands begint, hetwelk aldaar den natuurlijken bodem des oords uitmaakt.

De Heer caviglia opende eerst een' diepen gang naar de linker- of de noordelijke zijde, nabij den schouder der figuur; maar, niettegenstaande deze opening van boven omtrent twintig voet en beneden slechts drie voet breed was, werd het toch voor de arbeiders weldra gevaarlijk hun werk voort te zetten, dewijl het zand door den wind telkens weder op hen toe gedreven werd.

Hij nam daarom het besluit, zijne uitgravingen van voren, tegenover het voorhoofd des beelds, voort te zetten; en, nadat hij hier bijna vier maanden gearbeid had, kwam hij,

[p. 95]

met den bijstand van 60 tot 100 personen dagelijks, eindelijk zoo ver, dat de gansche figuur tot aan hare basis open voor het oog daarlag.

Hiermede is nu als vaste daadzaak uitgemaakt, dat dit wonderbare voortbrengsel der oude kunst uit dezelfde vaste rots gehouwen is van welke men voormaals slechts aannam, dat het op dezelve rustte; en, hoewel bij de uitgraving des eersten gangs duidelijk waar te nemen was, dat de buitenvlakte des onderliggenden ligchaams uit onregelmatig gehouwene steenen bestond, die zorgvuldig zamengevoegd en met eene roode kleur bedekt waren, bepaalt zich toch, gelijk men thans uit het voorkomen der figuur over het geheel kan afnemen, dit gedeelte, a!s een produkt der metselkunst en kunstige zamenvoeging, enkel tot eenige uitstekende plooijen, die, gelijk men gelooft, eerst laat door de Romeinen aangebragt zijn geworden, en voor de buitenliniën van een' mantel of gewaad hebben moeten doorgaan.

Het ligchaam des ontzaggelijken beeldwerks, op hetwelk daarom ook de benaming standbeeld niet toepasselijk is, heeft nu eene liggende houding, en de pooten, die insgelijks van metselwerk zijn, strekken zich uit tot vijftig voet van het ligchaam af. Brokken van den ontzaggelijken baard zijn nog onder aan de kin te zien, en in den kop der figuur is eene holte, in welke de priesters zich zouden verborgen hebben, om hunne orakels tot het bedrogen volk uit te spreken. Het aangezigt der Sphynx, hetwelk duidelijk den stempel der physiognomie van het negerras vertoont, is door den tijd merkelijk aangetast, maar biedt thans nog eene zachte en zelfs verhevene uitdrukking aan.

De Sphynx schijnt, hetgene eene gansch nieuwe ontdekking is, die toch, daar de muur reeds drie voet onder het zand der gansche vlakte begint, zoo ligt te doen was, door een' muur omringd, die overal dertig voet van de figuur afstaat. Deze muur is van ongebrande tigchels gebouwd, maar aan de binnenzijde met gehouwen steenen belegd.

Van dezen muur daalt men nu de hoofdplaats tegenover de figuur langs twee trappen, de eene van 32 en de andere van 14 treden, naar de diepere platteform as. Tusschen de beide trappen zijn de overblijfsels van twee altaren, die met Grieksche, maar genoegzaam uitgewischte, opschriften bedekt zijn, te zien. In het middelpunt der groote ruimte

[p. 96]

tusschen de uitgestrekte pooten der Sphynx staat wederom eene steenen platteform of tempel, op welken een ontzaggelijk granietblok van 14 voet hoogte, 7 voet breedte en 2 voet dikte gevonden wordt. De voorzijde van dezen steen, die naar het oosten gekeerd is, bevat verscheidene versieringen van beeldhouwkunst in basrelief en een lang opschrift in hieroglyphen onder dezelve. Dit gansche beeldwerk is van boven door den heiligen kloot, de slang en de vleugelen bedekt. Twee andere tafels, van eene soort van kalksteen, staan op iedere zijde der voorgemelde platteform, en zijn op gelijke wijze versierd; men vermoedt, dat zij insgelijks tot een' tempel binnen de invatting van den muur, die het heiligdom omringde, behoord hebben. De eene van deze tafels is op hare oorspronkelijke plaats gebleven; maar de brokken van de tweede, die reeds omvergevallen gevonden werd, bevinden zich tegenwoordig in het Britsche Museum. Op dezelfde plaats werden ook verscheidene brokken van leeuwen, doch van tamelijk ruwe sculptuur, gevonden en onderscheidde zich eene afbeelding van dit dier van het fijnste snijwerk, hetwelk aan den ingang des tempels met de oogen naar de Sphynx toegekeerd stond. Aan den linker- of noordelijken poot der groote Sphynx werden zijwaarts eenige opschriften met Grieksche letteren ontdekt, van welke het eene op den tweeden teen in tamelijk diepe letteren hoofdzakelijk het woord Arrianus behelst. Dit opschrift is met zigtbare correctheid gekopiëerd en hersteld geworden. Op den teen van den zuidelijken poot worden nog eenige weinige woorden gevonden, die tot eer van harpocrates, mars, hermes en eenige onder de Romeinsche Keizers geschreven schijnen.

Na onophoudelijke inspanning, in een tijdvak van tien maanden onafgebrokenen arbeid van het bovengemeld getal werklieden, en gemaakte kosten van 18000 piasters, werd de Heer caviglia door de aldaar heerschende oogkwaal aangetast, die hem noodzaakte, zijn' arbeid vooreerst te staken, en naar Alexandrië terug te keeren.