Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

[p. 69]

Toestand der geneeskunde in konstantinopel.

(Volgens Dr. kranichfeld, Geneesheer bij het Oostenrijksch Gezantschap aldaar.)

Een praktiserend doctor heeft hier met vele wederwaardigheden te strijden, waartoe inzonderheid eene ongeloofelijke menigte volksvooroordeelen, een ontzaggelijk aantal kwakzalvers, waarmede men in aanraking komt, en eindelijk de hoogsterbarmelijke toestand der apotheken behooren. De geneeskunde, en tevens ook de apothekerskunst, staan hier op den trap van vordering, waarop zij welligt in Duitschland vóór drie honderd jaren gestaan heeft. Er zijn hier vele duizend artsen en bij de vijf honderd apotheken. Al het slecht gespuis, dat in zijn vaderland niet deugen wil, of uit hetzelve verbannen is, komt hier om zijne fortuin te maken; daaronder behooren inzonderheid eene menigte Franschen en Italianen; bij deze voegen zich Grieken, Armeniërs, Joden en Turken; alle kennen geen hooger doel, dan - geldwinnen.

De apothekers zijn gewoonlijk ook artsen; deze, benevens de tolken en knechts van oudere artsen, maken de massa uit der dienaren van esculaap. Met zoodanige menschen in consulten zamen te komen, is niets zeldzaams. Dewijl dit intusschen meest slechts in zeer twijfelachtige gevallen geschiedt, volgen deze alsdan zeer stipt de verordening van den geconsulteerden arts, brengen hem berigt van den loop der ziekte, en worden dan, als ware het, dienaars van den wetenschappelijken arts. Er zijn hier zeer vele doctors, die niet kunnen schrijven; zij gaan in de eerste apotheek de beste, laten geneesmiddelen bereiden, en brengen dezelve bij den zieke. Zoo kwam onlangs in eene der betere apotheken een arts, bezag de potten, en zeide tegen den apotheker, dat hij van dit en dat zoo veel en zoo veel zou nemen en in een glas mengen. Toen de apotheker

[p. 70]

zijne verbazing over de groote dosis opium-tinctuur te kennen gaf, en meende, dat zulks den patiënt ligt kon dooden, wees de doctor op een ander glas, en beval hem, daarvan te nemen: in dit glas was spiesglasboter. ‘Dit is immers vergif,’ zeide de apotheker. ‘Nu, neem dan maar wat anders, dat geen kwaad kan,’ zeide hierop de arts. Zulke voorvallen hebben dagelijks plaats.

Voor iedere bijzondere ziekte zijn hier ook bijzondere artsen; zoo hebben de Perzianen den naam van enkel en alleen beenbreuken en ontwrichtingen te kunnen heelen; anderen genezen het rheumatismus, hoofdpijn enz.

Al deze gebreken waren nog te verhelpen, bijaldien de toestand der apotheken maar eenigermate beter ware, die zoo dikwijls de pogingen van een wezenlijk kundig arts verijdelen. Ik kan naauwelijks den ellendigen toestand derzelve schilderen; de beste daaronder is voorzeker nog oneindig slechter, dan in mijn vaderland de slechtste. De apothekers zelve hebben volstrekt geen begrip van de waardigheid en het gewigt hunner kunst, even zoo min als van chemie, botanie, warenkunde, natuurlijke historie, enz. De Turksche regering heeft ook in het geheel geene geneeskundige wetten, waarom zich tot doctor en apotheker kan opwerpen wie maar wil.

Men beoordeelt hier de deugd der apotheken naar het aantal en de grootte der in den winkel staande potten. Van deze pronken gewoonlijk die, met het opschrift: Theriak. van andromachus, van hippocrates, dioscorides, mithridates enz., in de nabijheid der vensters, waar men ook dikwijls bundels van kruiden, wortelen, bloemen, dieren en andere rariteiten opgehangen ziet. Men heeft apotheken van dertig, veertig, vijftig, honderd en meer potten. Naast den winkel is gemeenlijk een vertrekje met een fornuis en een' distilleerketel, hetwelk het laboratorium verbeeldt. De flesschen worden niet met kurk, maar met

[p. 71]

katoen gestopt, wanneer de arts dranken voorschrijft; hetgene niet alleen wegens de pestbesmetting, maar ook wegens het aan den mond der flesch klevende katoen, gevaarlijk en onzindelijk is.

Naauwelijks hier aangekomen zijnde, kwamen zich verscheidene apothekers in mijne gunst aanbevelen, die zich zelve de beste noemden, en inderdaad ook geenszins voor de minste bekend stonden. Ik bezocht hunne winkels zelf, om mij van de gesteldheid der middelen te overtuigen. In vele potten was geheel niets, in vele andere bedorvene medicijnen, in sommige weder geheel andere dingen, dan het opschrift aanduidde. Toen ik mijne verwondering hierover te kennen gaf, antwoordde men mij, dat dit niets te beduiden had; men wist, bij het bereiden der recepten, de medicijnen wel te vinden.