Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

Eugenia, of het Leven in Geloof en in Liefde. Naar het Hoogduitsch van F.P. Wilmsen, Predikant te Berlijn. Te Amsterdam, bij ten Brink en de Vries. 1820. In gr. 8vo. 474 Bl. f 3-15-:

Als een bijzonder voorregt van den tegenwoordigen tijd mogen wij het aanmerken, dat vele geschriften, veel meer dan wel te voren, den stempel dragen van ware Godsdienstigheid, waarbij het gemoed der lezers en lezeressen met heilige gezindheden vervuld en tot de edelste neigingen en handelingen ontvonkt wordt. Hoe vele Romans leverden ons niet de laatstverloopene vijf en twintig jaren, waarin laffe, onzinnige, ongeloofelijke en ongerijmde verzieringen de jeugd in eene denkbeeldige wereld verplaatsten zonder eenig zuiver doel of nut, en meer dienden om de verbeelding te prikkelen, onvergenoegd te maken met den stand, dien zij in dit leven vervullen moet, en, door wezenlijke misleiding van verstand

[p. 680]

en hart, tot buitensporigheid te voeren! Thans ademt, in vele opzigten, een reiner geest. Men schetst tooneelen uit de wereld, zoo als zij bestaat; men wijzigt dezelve tot een zuiverder doel; men schildert den mensch, zoo als hij kan en moet leven, om aan al zijne verpligtingen op deze aarde te voldoen; en menigmaal zijn de schilderijen met zulke tinten van echt godsdienstig en christelijk gevoel opgeluisterd dat zij personen en handelingen in een beminnelijk licht doen voorkomen, waarin achting voor menschenwaarde en voor de deugd de prijswaardigste voornemens en besluiten vormt, den rampspoed lenigt, en het vertrouwen op den Algoeden bevestigt. Het zijn die schriften vooral, waarin de waardigste standen der maatschappij van de aangenaamste en nuttigste zijde worden voorgesteld, die, daar zij, Gode zij dank! als zoodanig nog in werking zijn, ons den leeftijd doen zegenen, waarin het ons gebeuren mag, dezelve te aanschouwen, en ons, met een blij vooruitzigt, te verheugen over den zedelijken gunstigen invloed, dien zoodanige tafereelen op het niet geheel verbasterd gemoed gewisselijk moeten te weeg brengen. Onder deze standen behooren die van Christenleeraar en van Opvoeder der Jeugd, welke, zoodra zij aan hunne ware bestemming voldoen, onder de gezegendste middelen moeten gerekend worden, om het volgende geslacht tot betere inzigten en handelingen op te leiden.

Met wezenlijke blijdschap stellen wij het ons ten pligt, om het alhier aangekondigd boek allerwegen aan te bevelen. Eugenia is de dochter van Vredenberg, den Heer van het Dorp, door rampspoed ongelukkig, doch naderhand hersteld. Hare moeder geeft haar eene goede opvoeding; doch dezelve wordt voltooid door Selma, de dochter van den zeer waardigen Predikant Eerman, en naderhand door deszelfs treffelijken opvolger, Bunou, die, om hun uitmuntend karakter geacht en bemind, overal vrede stichten en het maatschappelijk geluk bevorderen. De laatstgenoemde overreedt haar, nadat zij bij eene oude nicht tot gezelschap heeft ingewoond, om leermeesteres te worden in eene nieuw opgerigte Meisjes-school, met behulp van andere vriendinnen, en ook van eenen zeer bekwamen Gouverneur, Ewald, die zich alle uit de zuiverste beginselen tot dit gewigtig en nuttig werk verbinden. Eugenia begeeft zich eindelijk met dezen braven man in het huwelijk, doch mag zich slechts drie jaren in dit

[p. 681]

geluk verheugen, wanneer zij hem door den dood verliest. Zij vindt haren troost alleen in den Godsdienst en in het dierbaar pand van haren echt, dat zij even zorgvuldig opvoedt, als het evenbeeld van haren huwelijksvriend.

Zoodanig is het eenvoudig beloop van dezen Roman, voor zooveel het hoofdvoorwerp betreft der geschiedenis. Dezelve, echter, is overal doorweven met de verschillende voorvallen van andere personen, die tot Eugenia in betrekking staan, als van hare ouders, haren broeder, hare magen en vriendinnen, die alhier een belangrijk voorkomen hebben, en bijzonderlijk van de Predikanten Eerman, die haar tot lid der kerk aanneemt, en Bunou en Lindendaal, die haar van tijd tot tijd den zorgvuldigsten raad mededeelen. Hare eigene opvoeding, van de eerste kindschheid aan tot op gevorderden leeftijd en eigenen levensstand, haar omgang met hare Selma, hare vereering van den stervenden Eerman, hare beproevingen in verscheidene ongevallen, vooral dan, wanneer zij schandelijk belasterd wordt, of zich in den echt begeven zal; dit alles is uitnemend voorgesteld, altijd gepaard met die zedelijke en godsdienstige strekking, welke hare innerlijke waardij met zich voert en tot opmerking en navolging dringt. De karakters der handelende personen loopen, ondanks het schijnbaar eenzelvige, zeer goed uiteen, zonder overdrijving. Alles, in één woord is Natuur, hoedanig wij ieder tooneel op zich zelf, en alle tafereelen te zamen genomen, van eenen bekwamen Schrijver mogen vorderen. De wenken voor huisselijke en schoolsche opvoeding, voor godsdienstig onderwijs, zonder zich tot de eene of andere kerkelijke gezindheid te bepalen, en tevens voor het echtelijke leven, zijn door het gansche boek henen voortreffelijk, gegeven; en het geheel voldingt des Schrijvers oogmerk, om alhier duidelijk te leeren, dat geen stand of beroep in dit leven inderdaad gelukkig kan zijn zonder de ware Godsdienstigheid des gemoeds, en dat alleen het eerbiedig vertrouwen op Gods aanbiddelijk bestuur geschikt is, om de gewone rampspoeden der wereld te matigen en heldhaftig te overwinnen.

Uit deze korte opgave zullen onze Lezers en Lezeressen van zelve het goedkeurend oordeel opmaken, hetwelk wij over dezen arbeid van den Berlijnschen Leeraar, wilmsen, mogen vellen. Reeds andere veelvuldige geschriften, sommige ook in het Hollandsch vertaald, hadden hem, vooral in

[p. 682]

het stuk van opvoeding, eenen gevestigden roem verworven; en van dit tegenwoordige werk kan hij de zaligende bewustheid met zich voeren, dat zijne voordragt onder het lezen niet minder stichten zal, dan hij gewoon is op den predikstoel te doen. Ligtelijk konden wij, ten bewijze, de eene of andere proeve overnemen; doch het boek zelf verdient in aller handen te zijn, en zal alsdan zich zelf genoegzaam aanprijzen. Ook de vertaling is zeer wel geslaagd, daar wij nergens het Duitsche taaleigen of spreekwijzen ontmoetten, maar alles in zijnen eigenaardigen toon en schrijfwijze bewaard blijft. De afdeeling geeft den inhoud op, door de melding der hoofddenkbeelden, die ontwikkeld en behandeld worden, zonder zich aan bepaalde hoofdstukken te verbinden.