Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

[p. 610]

Frans de Eerste en Mevrouw De Chateaubriand; Geschiedkundige Roman. Naar het Fransch van Mevrouw A. Gottis. Te Leyden, bij J.J. Thijssens en Zoon. 1819. In gr. 8vo. 392 Bl. f 3-6-:

Er laat zich nog al het een en ander zeggen tegen het geven van een uittreksel van een of ander verzierd verhaal, en wij ontmoetten daarover ook nu en dan berisping. De drukker beklaagt zich wel eens, dat men hem daardoor dezen en genen lezer, wien het slechts om den draad der geschiedenis te doen is, ontrooft, en menig lezer vindt zijne deelneming en genoegen verminderd, wanneer hem alzoo de ontknooping vooraf berigt wordt. Wij onthouden er ons dan ook doorgaans van, wanneer wij het werk van zoodanigen zedelijken inhoud vinden, dat wij het de lezing van zoodanige lezers of niet-lezers wenschen, die wij vermeenen, dat, bij het nasporen van den draad der geschiedenis, toch zulks niet kunnen doen, zonder den indruk te voelen van menige hun ongewone, maar toch noodige zedeles, of bijaldien wij aan het werk geene andere waarde toekennen dan het geven van onschuldig vermaak, waarbij nieuwsgierig gespannene verwachting de hoofdzaak is. Maar altijd is deze terughouding echter niet noodig. Het werk voorhanden strekt ten bewijze. In het Mengelwerk onzer Letteroefeningen voor 1819, No. 5, bl. 273, vindt men den hoofdzakelijken geschiedkundigen inhoud van dit belangrijk en leerzaam verhaal, naar hetwelk wij alhier derhalve kunnen verwijzen; en, eenige weinige enkel nieuwsgierige lezers moge de roman daardoor missen, maar over het geheel, meenen wij, zal dat opstel vele lezers hebben uitgelokt, die het niet slechts om eene vertelling, maar om leerzaam onderrigt zoowel als aangenaam onderhoud te doen is. En aan de zoodanigen durven wij beloven, dat Mevrouw gottis hun niet uit de hand zal vallen. Geheel haar verhaal is zoo onderhoudend en wèl geschreven, dat men het met genoegen lezen, herlezen, ja nogmaals herlezen zal. Het ontwikkelt zoo menschkundig het ontstaan en het voeden van den hartstogt, die de ongelukkige ten val en tot ellende bragt; het is zoo geheel voelbaar de geschiedenis van het zwakke hart; het geeft zoo aanhoudend overtuigende waar-

[p. 611]

schuwing; het vergoelijkt zoo weinig de misdaad, en stelt zoo nadrukkelijk de gevolgen, de welverdiende rampzalige gevolgen voor, dat, niettegenstaande het medelijdend gevoel voor menschelijke zwakheid en den afschuw voor te ver gedrevene wraak, niet dan goede gezindheden de blijvende vrucht bij den een weing nadenkenden lezer kunnen wezen. Het laat ook genoegzame ruimte voor nog andere overwegingen, in het bijzonder het nadeel der kwalijkgeplaatste en kwalijkbestuurde ijverzucht, zonder welke het wel zwakke, maar in den grond deugdzame en beminnelijke hart zich niet gestort had in den peilloozen afgrond van wegwerping en ellende.

Indien wij dan al, door ons toevallig mededeelen dezer, deels ware, deels verzierde geschiedenis, in ons Mengelwerk, aan den uitgever eenig nadeel mogten hebben toegebragt, zoo vertrouwen wij, dat dit ons berigt van het werk zelf dat nadeel, door andere lezers en in grooten getale, overvloedig vergoeden zal.