Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

Hebben de Zielen der Afgestorvenen kennis van, en werking op onze, na hunnen dood voorgevallene, omstandigheden? Wat zegt hieromtrent het geloof der Joden, Heidenen en Christenen, wat de H. Schrift, en wat de Rede??? Door I.I. Bange, Christenle raar bij de Evangelische Luthersche Gemeente te Sappemeer. Te Groningen, bij W. Zuidema. 1819. In gr. 8vo. 82 Bl. f :-14-:

Reeds menigmaal werd dit zelfde onderwerp door onderscheidene Godgeleerden behandeld, doch altijd met eene onbevredigende uitkomst. En geen wonder; zoodra de adem des levens is opgehouden, het ligchaam werkeloos wordt, de stof zich ontbindt, en elk uitzigt op de hoedanigheid eener nieuwe standsverwisseling niet meer dan loutere gissing blijft, moeten ook de gevolgtrekkingen voor de afgestorvenen in dezelfde onzekerheid deelen. En waartoe zouden ook derzelver kennis en werking dienen, daar men toch altijd naar een nieuw en stellig bewijs voor die werking zoude moeten zoeken, hetgene zeer ligtelijk tot dweeperij en bijgeloof zoude voeren? - De Schrijver beantwoordt de geopperde vragen allezins ontkennende. Ten aanzien der H. Schriftuur, behandelt hij de meeste plaatsen, welke doorgaans voor dit gevoelen worden bijgebragt, en ontzenuwt derzelver kracht voor dit ondersteld bewijs door eene redelijke, op woord en zamenhang gegronde ver-

[p. 548]

klaring. Bij het onderzoek der Rede, kent hij den afgestorvenen wel het herinneringsvermogen van hunnen vorigen toestand op aarde toe, en leert, dat zij hunne geliefden niet vergeten, evenmin als deze met ware liefde aan hen blijven denken; maar hij ontkent derzelver werking op onzen geest, als overtollig, nutteloos, en geheel strijdig met die wijze van omgang en ervaring, welke in dit leven plaats heeft, en zonder welke wij ons geenen anderen werkkring kunnen voorstellen. Zelfs de uitzondering, welke een of ander voorval of verhaal daaromtrent schijnt te maken, bij wijze van voorspellenden droom als anderzins, wordt door hem te regt als eenigzins bewijsbaar in twijfel getrokken, omdat ons de manier van voorstellingen onbekend is, welke zich menigwerf herhalen en verlevendigen, nadat zij eenmaal in onzen geest met kracht aanwezig waren. - Allerwegen verdient deze Verhandeling met oplettendheid gelezen en nagedacht te worden.