Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

[p. 498]

Annales Academiae Groninganae 1817-1818. Petro Driessen, Rectore Magnifico, Theod. van Swinderen, Actuario. Groningae apud J. Oomkens. 1819. 4to. maj. f. f 6-:-:

Het deel der Jaarboeken van de Groninger Hoogeschool, dat wij hier aankondigen, bevat, behalve de gewone Series Lectionum van Groningen, Franeker en Deventer, en de oordeelvellingen der onderscheidene Faculteiten over de ingezondene prijsverhandelingen, met de opgave der nieuwe prijsvragen en de lijst der verdedigde inaugurele Dissertatiën, drie Oratiën van de Heeren Professoren driessen, de wal en amersfoort, en vier Prijsverhandelingen van de Studenten de groot, pareau, muntendam en cock.

De Rectorale Oratie van den Hoogleeraar driessen bevat een betoog, dat, en op welk eene wijze, de uitbreiding van de beoefening der natuurkundige wetenschappen aan de Hoogeschool van Groningen moet aangewend worden ter bevordering van het algemeen welzijn der burgers.

Na eene zeer passende inleiding, waarin de bejaarde Redenaar met jeugdig vuur van den verloopenen tijd spreekt, en dankbaar de weldaden erkent, hem door de Goddelijke Voorzienigheid, gedurende zijne lange letterkundige loopbaan, bewezen, gaat hij tot de eigenlijke behandeling van zijn onderwerp over, dat ieder zeker even geschikt zal vinden voor den dag en voor de plaats, als voor den stand des Redenaars.

Hij begint zijn betoog met eene herinnering van den invloed der natuurkundige wetenschappen op onzen eerbied voor den Schepper, en de daarmede in verband staande of hieruit voortvloeijende gevoelens, en roemt nu de meerdere hulpmiddelen des tegenwoordigen tijds boven den vorigen, ter uitbreiding der natuurkundige

[p. 499]

wetenschappen, en de glansrijke uitzigten, die de toekomst hierin oplevert.

De Redenaar dringt er vervolgens op aan, om de nog onbekende krachten van de voorwerpen der Natuur, die het Vaderland oplevert, zoowel uit het Dierlijk als Plantaardig en Delfstoffelijk rijk, ja ook zelfs de lucht, die ons omringt, en de zee, die onze landen bespoelt, vlijtig te onderzoeken; en spreekt bij die gelegenheid van de steenen en versteeningen, die de, bij Groningen gelegene, Hondsrug in zulk eene menigte oplevert, de veengronden, die ons brandstof geven, de menigvuldige in het veld groeijende planten, die nog tot huishoudelijk en geneeskundig gebruik zouden kunnen worden gebezigd. Met hartelijk genoegen hebben wij hier den regt vaderlandschen wensch van den beroemden Spreker beaamd, dat er op iedere vaderlandsche Hoogeschool eene verzameling zoude zijn van alle inlandsche voortbrengselen, die in den kring dier Hoogeschool gevonden worden, opdat er zoo eindelijk, door aller zamenstemming en zamenwerking, eene Natuurlijke Geschiedenis des geheelen Vaderlands konde bewerkt, en tot nut der ingezetenen, der Fabrijken en Trafijken, van den Landbouw vooral, die hoofdbron van ons bestaan, gebezigd worden. En zoo vindt dan de Redenaar van zelven eenen gemakkelijken overgang, om over den invloed der natuurkundige wetenschappen op deze takken van onze volksvlijt te spreken, en zijnen wensch te uiten, dat er op alle Hoogescholen openbare lessen in de volkstaal gehouden wierden voor alle klassen en standen van burgers, om den weldadigen invloed dezer wetenschappen in de fabrijken en de werkplaatsen te verspreiden; gelijk reeds de lessen over de Landhuishoudkunde den Redenaar het heerlijkste verschiet opleveren voor de meerdere toepassing van de beginselen der Natuurlijke Historie, der Kruidkunde, der Schei- en Natuurkunde op den bloei van den Landbouw, en op het ontginnen van nog woest liggende velden.

[p. 500]

Met grond wekt dan ook de Redenaar zijne Toehoorders, hen vooral, die in hooge betrekkingen de belangen des Vaderlands verzorgen of eenmaal verzorgen zullen, op, het niet beneden zich te rekenen, om de Akademische lessen der Hoogleeraren in deze vakken, ook na het verlaten der Hoogescholen, ijverig bij te wonen, bijzonder hen daartoe op het voorbeeld van onzen Koning wijzende, die, gedurende zijn verblijf te Berlijn, altijd een der getrouwste en oplettendste toehoorders was bij de lessen van den beroemden hermbstädt.

De Redevoering eindigt met eene vermelding van de lotgevallen der Hoogeschool, gedurende het afgeloopene jaar, en de bij zulke gelegenheden gewone aanspraken, die wij intusschen met zeer veel genoegen gelezen hebben, (bijzonder ook het verhaal van het heugelijk verblijf van Z.M. te Groningen) en welke, met de geheele Redevoering, eene nieuwe parel hechten aan de onverwelkelijke kroon van den beroemden Redenaar. Wij zouden het, om verschillende redenen, zeer wenschelijk oordeelen, dat dit belangrijk stuk in het Nederduitsch vertaald wierde.

De Verhandelingen van de Heeren de groot en pareau hebben beide tot onderwerp eene geschiedenis van de verhuizingen der Hebreërs buiten hun vaderland, tot de tijden, welke de verwoesting van Jeruzalem door de Romeinen het naast voorafgaan, met eene opgave van de oorzaken, welke dezelve hebben te weeg gebragt, en eene beschrijving van de landen en plaatsen, waar deze verhuizingen geschied zijn.

De Verhandeling van den Heer muntendam bevat eene verklaring van de Rede, door den Zaligmaker gehouden met de Joden, zoo als ons deze door Joannes is te boek gesteld, H. V:17-47.

Die, eindelijk, van den Heer cock handelt over het doel der straffen, zoo uit den aard der zaak, als volgens de leer der Romeinsche Regtsgeleerden.

De Heeren de groot en muntendam zijn

[p. 501]

Kweekelingen der Groninger, de Heeren pareau en cock der Utrechtsche Hoogeschool; allen strekken deze Verhandelingen tot groote eer.

De Redevoering van den Hoogleeraar de wal, bij eene gelijke gelegenheid, als die van den Hoogleeraar driessen, te Franeker uitgesproken, handelt over de beroemde Regtsgeleerden van Vriesland, en levert eene belangrijke bijdrage tot de letterkundige geschiedenis van ons Vaderland, en, als zoodanig, ter handhaving van onzen roem in dit vak. Daar wij intusschen vernomen hebben, dat deze Redevoering, voorzien met een aantal aanteekeningen van den geleerden Schrijver, afzonderlijk zal worden uitgegeven, zoo hopen wij op dit belangrijk stuk bij eene nadere gelegenheid nog eens terug te komen, en spoeden ons dus tot het laatste, in dezen bundel voorkomende, stuk, de Redevoering van den Hoogleeraar amersfoort.

Deze heeft ten onderwerpe de populariteit van den Christelijken Godsdienst, en is uitgesproken bij gelegenheid van het aanvaarden der Godgeleerde professie aan het Athenaeum te Franeker. De Redenaar opent dezelve met eene vermelding van de verandering van zijn studievak, (hij doceerde te Harderwijk de Oostersche letteren) en den wensch, dat die letteren in ons Vaderland mogen blijven bloeijen. Hij doet daarop hulde aan de nagedachtenis van zijnen onlangs overleden' Broeder, die ook te Franeker een gedeelte zijner letteroefeningen had volbragt. Daarop verklaart de Redenaar eerst, wat hij door populariteit in den Godsdienst verstaat; te weten, dat dezelve duidelijk en eenvoudig zij, ten opzigte van de leer zelve, aangenaam aan het volk, door de gemakkelijkheid van het opvolgen van deszelfs voorschriften, en heilzaam in de uitwerkselen; en bewijst vervolgens, dat deze drie kenmerken in den Christelijken Godsdienst vereenigd gevonden worden. - Wij hebben ook deze Redevoering met genoegen gelezen, en twijfelen niet, of de aanwinst van

[p. 502]

dezen verdienstelijken Hoogleeraar zal het gemis van zijnen beroemden voorganger bij het Athenaeum te Franeker op de gunstigste wijze vergoeden.