Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

Inwijding der nieuwe Leeszaal van het Rotterdamsche Departement der Maatschappij: Tot Nut van 't Algemeen, op Woensdag den 1sten van Wintermaand, 1819. Te Rotterdam, bij C.D. van den Dries. In gr. 8vo. 59 Bl. f :-12-:

Toen wij deze Inwijding ontvingen, deed ons de bezending een dubbel genoegen. Zij herinnerde ons, dat het schoone gebouw, door Rotterdam voor het Nut van 't Algemeen bestemd, nu dadelijk in volle heerlijkheid stond; en zij beloofde ons een aangenaam uur, bij de doorlezing des werks van twee zoo gunstig bekende mannen. Wij begonnen evenwel van achteren op, en verslonden den eigen' oogenblik het Vers van tollens, dat, trouwens, zoo glad naar binnen ging, en, ééns geproefd zijnde, niet wel weêr ter zijde kon gelegd worden. Wij moesten, op nieuws, zijn heerlijk talent, zijn brandend gevoel voor het edele en goede, zijn vernuft bewonderen, dat altijd een oogpunt weet te kiezen, hetwelk hem de zaak in het volkomenste, waarachtigste en tevens dichterlijkste licht doet aan- en overzien. Ja, spandaw had gelijk, toen hij eenmaal de verdediging (ook der uitgave) van Gelegenheidsverzen op zich nam: ook onze loots is nooit gelukkiger, dan wanneer hij eene belangrijke plegtigheid viert: daarbij spreekt het hart; daarbij komt het gevoel, en de taal des gevoels, van zelve voor den dag; het welt uit eene levende bron op, zonder dat de verbeelding als eene perspomp behoeft te werken, om hetzelve naar boven te brengen. - De Redevoering, daarentegen, van reesema, bleef vooreerst liggen. Ei, men hoort zoo vele redevoeringen en verhandelingen, dat de lust, om dezelve ook nog te lezen, althans bij ons, zelden heel opgewekt is; en reesema was, ja wel, een knap man, maar evenwel geen tollens! Dan, nu wenscht men van ons een verslag dezer stukjes in de Letteroefeningen, en zie! meer dan een klein stootje (waarvoor wij van achteren zeer dankbaar zijn) is er niet noodig, om ons het geheele stuk eens ordelijk en bedaard te doen doorgaan. De Redenaar had, voorzeker, eene moeijelijke taak. Veel verwachting, en eigenlijk maar weinig stof! Over een oud gebouw valt dikwijls heel veel te praten; over een nieuw meestal niet meer, dan over een jonggeboren kind: zoo wat van de kraamhistorie, de baker en de min, en, als men meer wil, de brave ouders etc. Men kan dus bij zulk eene gelegenheid, even als bij eene gewone spreek-

[p. 447]

beurt, handelen waarover men wil, en loopt bij deze vrijheid groot gevaar, ook den toehoorder te laten denken wat hij wil; terwijl het nieuwe gebouw veel geschikter is om zijne aandacht van onze rede af te trekken, dan wel om ze daarbij te bepalen. Wèl hem, die hier eene goede keus weet te doen! inzonderheid wanneer hij ze door eene bekwame uitvoering ondersteunt. Hem alleen gelukt het, met de indrukken van buiten en de bewegingen (des toehoorders) van binnen éénen weg te loopen, en alzoo het gezelschap te brengen waar het wezen moet. De Heer reesema heeft dit, naar ons inzien, zeer gelukkig geklaard. Hij gebruikt eene lange inleiding; en die heeft men bij zulk eene gelegenheid noodig: hij zegt daarin veel waars en goeds en schoons over het onderhavige geval, en maakt in het bijzonder zijner woonstad een complimentje, zoo fraai als het gemaakt kan worden. Een complimentje?? vraagt, dunkt ons, een echte, warme Rotterdammer. Met uw verlof, Mijnheer! een compliment is eene lofrede in het klein; of, zoo gij misschien meer van de kunsten dan van de letteren mogt weten, het is een portret, dat zeer wel gelijken kan, al zegt ook de eene of andere grompot, dat het geflatteerd is. Enfin, zoo al pratende (maar het is er praten naar!) komt hij op zijn onderwerp: De geestdrift voor het goede. Door zulk eene drift was dit gebouw verrezen; dezelve bezielde al de aanwezigen; zij is het beginsel en leven der geheele Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen: over dezelve sprekende, was het voor elken hoorder: tua res agitur (uwe zaak wordt behandeld), en met genoegen volgde men den spreker op de uitstapjes, die hij, al ongevoelig tot het einde (de aanspraken) voortwandelende, in het rijk van wijsbegeerte en letteren deed. Ook wij hebben ons op deze wandeling geen oogenblik verveeld, maar danken den steller wel hartelijk voor.... het geheele stuk. Eere hebbe de stad, die zulke mannen zoodanig een gebouw ziet inwijden, geschikt voor de grootste afdeeling der weldadigste Maatschappij!