Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

Onpartijdige Beschouwing van den toestand des Koophandels binnen de Vereenigde Nederlanden. In Brieven. VIII. Te Amsterdam, bij M. Schooneveld en Zoon. 1820. In gr. 8vo. 32 Bl. f :-8-:
Kunnen dan de Inkomsten der Schatkist niet verzekerd worden, zonder den Nederlandschen Handel te bederven? Door den Schrijver van een gedeelte der (boven vermelde) Onpartijdige

[p. 307]

Beschouwing. Te Amsterdam, bij M. Schooneveld en Zoon. 1820. In gr. 8vo. 78 Bl. f 1-2-:
Bedenkingen omtrent de mogelijkheid eener regelmatige invordering van sommige Belastingen, bij wijze van Hoofdgeld; briefswijze medegedeeld aan den Schrijver van het (boven vermelde) Antwoord. Te Amsterdam, bij Beijerinck en Willemsz. 1820. In gr. 8vo. 28 Bl. f :-8-:
Welke Belastingen zouden toch wel de beste zijn? Door den Schrijver van de Gevolgen der Omwenteling beschouwd. Een Vervolg op hetzelve. Te Amsterdam, bij P. den Hengst en Zoon. 1820. In gr. 8vo. 116 Bl. f 1-:-:

Wij hebben gepoogd, de stukjes, die van tijd tot tijd over den aard onzer tegenwoordige belastingen in het licht verschenen, met oogmerk om derzelver nadeelige strekking voor den handel aan te wijzen, zoo veel mogelijk spoedig te doen kennen. Doorgaans mogten wij daarbij het genoegen hebben, met lof van inhoud en geest dier geschriftjes te gewagen; op eenen toon van bedaardheid en grondige redenering gestemd zijnde, welke bij zulk een onderwerp niet zoo ligt te wachten was. Neen, men zegge wat men wille, waar het de uitzigten op een onbekrompen bestaan voor zich zelven en zijne kinderen, bij een zeer groot, aanzienlijk en belangrijk deel der natie, geldt, daar is geene stille berusting, noch zelfs louter bedachtzame en onderwerpelijke tegenspraak, te vooronderstellen: en het ware niet bevreemdend geweest, zoo een aantal onbevoegden, hetzij door eigene drift verblind, hetzij om anderen te vleijen en daarbij eene goede beurs te maken, met allerlei winderig geschreeuw en wilde, onbekookte plans ter verbetering waren voor den dag gekomen. Maar de Hollanders zijn waarlijk van eene hechtheid in hunne denkwijze, die hoogen lof verdient. En loopt de publieke nieuwsgierigheid ook somtijds weg met openbare en bijzondere schand- en schimpkronijkjes; ten aanzien van het genoemde, hoogstbelangrijke onderwerp hebben, onzes wetens, geene prullaria naam en opgang gemaakt.

De schrijver van N^o. 1 en 2 staat hier bovenaan. Een paar brieven, op spotachtigen toon gestemd, mogen eenige erger-

[p. 308]

nis hebben kunnen geven, doorgaans streed hij niet dan met waarheid en gezond verstand voor zijne zaak. Bij elk nieuw stukje klom de belangstelling, de overtuiging van 's mans helder in en volledig overzigt. Wij althans konden onze bewondering dikwijls niet weêrhouden, en hebben meestal te vergeefs naar tegenredenen gezocht, die zijn gestelde vermogten omver of voor het hoofd te stooten. Ook deze achtste brief, een onmiddellijk vervolg op den vorigen, spreekt weêr met daadzaken, daar hij doet zien, dat de fabrijken in Noord Braband, wel verre van geleden te hebben bij het laatstvoorgaande stelsel, in tegendeel in 1814 en 1815 beter, althans niet minder hebben gebloeid, dan bij deszelfs vereeniging met het Fransche rijk. Over het geheel schijnt de zaak, welke hij hier bepleit, die van den vrijen handel namelijk, als voordeelig voor den geheelen lande en de fabrijken zelve, meer en meer te zegepralen, daar wij onlangs een stuk van Engelsche belanghebbenden mogten lezen, deze leer niet min predikende, dan hunne beste schrijvers over het onderwerp sedert lang deden, en daar dat rijk, zoo dikwijls door andersdenkenden als een voorbeeld aangevoerd, zulke blijkbare bewijzen van slapheid, neringloosheid en armoede onder zijne onderdanen vertoont.

Eene andere zaak echter is het, bestaande wetten te berispen; eene andere, iets beters aan de hand te geven. Het laatste is de bedoeling van N^o. 2. En ziedaar! dezelfde vaste gang kenmerkt den man, bij deze, moeijelijke ja, maar vooral verleidelijke taak, om zich aan allerlei eigene bespiegelingen over te geven. Hij stelt ons geene nieuwe wetgeving voor, maar wil eenvoudiglijk die hebben teruggebragt, welke, te ontijdig ter zijde gesteld, hare voortreffelijkheid, door de latere proeven ter verbetering, slechts te meer bevestigd heeft gezien. Wij hebben hier het bewijs voor oogen, dat zij aan den eisch der schatkist voldeed, veel minder kostbaar was, en minder belemmering en ongenoegen veroorzaakte. Het schijnt derhalve, dat de vooroordeelen der Zuidelijke Nederlanders het éénige struikelblok moeten zijn, waarom deze inrigting, op den duur, buiten werking zou blijven: en te regt beweert de schrijver, dat, ingevalle eener volstrekte onmogelijkheid, om partijen te beduiden, dat derzelver belangen op dat punt wel kunnen zamengaan, eene

[p. 309]

linie van afscheiding het noodzakelijke en uitvoerbare middel is, dat overschiet.

N^o. 3 voegt inzonderheid nog eenige verbeteringen bij die, welke de andere reeds op het bewuste stelsel van den heer gogel had voorgeslagen, en doet tevens eenige daadzaken kennen, die geenszins onbelangrijk zijn. Het stukje kan eenigermate beschouwd worden als een overgang tot

N^o. 4, welks schrijver wij ook reeds kennen, en wel als een waarlijk zachtzinnig en geenszins bijsterzinnig man, die wèl redeneert, en zich noch tegen menschen, noch tegen stelsels ligt erg boos maakt. Hij wil, nu het er toch is, het tegenwoordige maar behouden, doch met de halve vermindering der gevorderde opbrengst, en met zoo veel meerdere vrijheid en gemakkelijkheid voor den koopman en fabrikeur, dat de voornaamste klagten van zelve vervallen; vertrouwende, dat de zedelijkheid en billijke eerzucht in dit geval meer zullen afdoen voor de rigtige betaling, dan, bij onvergenoegdheid enz., een geheel leger van kostbare beambten. Het overschietende deficit wenscht hij meest bij eene hoofdelijke belasting te zien gevonden, waartoe hij een plan en tarif opgeeft; meest, zeggen wij, want er komen ook eenige andere, nieuwe of vroeger gebezigde, direkte belastingen bij hem voor, in welke de drie heeren elkander somtijds ontmoeten. - Daar deze laatste het meest van alle redeneert, zijn natuurlijk ook de meeste aanmerkingen op zijn geschrijf te maken. Het komt ons, met anderen, voor, dat hij al te ongunstig over onzen grond spreekt. En gewis is zijn vertrouwen op de liberaliteit der handelaren, indien zij zelve slechts liberaal behandeld worden, niet zoo zeker, als de ondervinding, welke de andere voor zijn begunstigd stelsel aanvoert.

Wij hopen regt hartelijk, dat het een en ander zal strekken, om de algemeene denkwijze, zoo hier als elders, te verlichten en meer en meer te bezadigen; opdat de vorderingen en verwachtingen nergens te groot of te eenzijdig blijven. De Koning heeft nu, ten minste, een doorslaand blijk gegeven, dat Hij enkel het goede zoekt. Deze maatregel doet ons, om vele redenen, het grootste vermaak. Moge dezelve even gezegend in de uitkomst, als loffelijk in de bedoeling zijn!