Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

Specimen Hermeneutico-Theologicum, quo vaticinationes Jesu Christi, de perpessionibus suis, morte et in vitam reditu, illustrantur et vindicantur, quod - pro gradu doctoratus - publico et solemni examini submittit H.E. Vinke, Amstelodamensis. Traj. ad Rhen. apud O.J. van Paddenburg etc.

Het is den echten beminnaar van onzen geopenbaarden

[p. 145]

Godsdienst, en van de heilige oorkonden, waarin dezelve vervat is, ten hoogste aangenaam, wanneer hij zich overtuigen kan, dat de jongelingen, die zich op onze Hoogescholen tot Godsdienstleeraars vormen, behoorlijk gewapend worden tegen de verderfelijke wijze van het behandelen des Bijbels, die in het naburig Duitschland sedert eenigen tijd in zwang is geraakt, en die hare natuurlijke strekking heeft, om al het buitengewone en waarlijk Goddelijke uit den Bijbel weg te verklaren of weg te filozoferen. Hoe zeer deze gewigtige zaak, bijzonder op de Utrechtsche Akademie, behartigd wordt, kan blijken uit de schoone Proeve tot opheldering en handhaving van Jezus voorspellingen betreffende zijn lijden, dood en opstanding, door welker vervaardiging en openbare verdediging de Heer vinke de welverdiende waardigheid van Doctor in de Theologie onlangs aan die Akademie verkregen heeft. Deze doorwrochte Verhandeling had hij, voor het grootste gedeelte, afgewerkt, nadat hij Predikant aan de Vuursche geworden was.

Het onderwerp dezer Verhandeling is nieuw en van het grootste belaag. Na, in eene inleiding, over de geschiedkundige bewijzen, uit de wonderwerken en voorspellingen gehaald, voor den Goddelijken oorsprong van het Christendom, kort, zakelijk en toepasselijk op zijn oogmerk, gehandeld te hebben, splitst de Eerw. Schrijver zijn stuk in twee deelen. Het eerste behelst, naar de tijdsorde, de gezegden, waarmede Jezus zijnen dood, lijden en opstanding voorspeld heeft, heldert dezelve op, en handhaaft ze tegen de nieuwerwetsche en verkeerde verklaringen. Het tweede deel toont aan, dat dezelve ware voorspellingen zijn, en eene wezenlijke bewijskracht hebben voor de Goddelijkheid van Jezus leer; en in hetzelve worden eerst die voorspellingen nader en zoodanig van alle kanten beschouwd, dat de slotsom is, het zijn voorzeggingen, in den volsten nadruk van het woord, en door de uitkomst volkomen bevestigd; waarna de bewijskracht derzelve wordt aangetoond en tegen de nieuwe uitvlugten verdedigd.

[p. 146]

Het lust ons, uit beide hoofddeelen een staaltje op te geven, waaruit eenigzins blijken kan, welk een voortreffelijk stuk de onderhavige akademische Proeve zij.

De eerste plaats dan, die als eene voorzegging van Jezus wordt opgegeven, is Jo. II:19, alwaar Jezus tegen de Joden zegt: Breekt dezen tempel af, en in drie dagen zal ik denzelven weder oprigten, met vergelijking van vs. 21, alwaar de Apostel opmerkt, dat Jezus dit zeide van den tempel zijns ligchaams. Breekt af, wordt hier genomen voor: gij zult afbreken, of: indien gij afbreekt. De tempel is hier niet, zoo als sommigen beweren, de tempel van Jeruzalem, noch het bestuur des tempels, noch de door Jezus te vernieuwen instelling van den Godsdienst, zoodat Joannes het gezegde van Jezus verkeerdelijk uit hetgene naderhand gebeurde zou opgevat hebben. Joannes toch, door den geest der waarheid geleid, kon hierin niet dwalen. Het komt ons, daarenboven, niet onwaarschijnlijk voor, dat die geliefde discipel van Jezus met zijnen Meester hierover naderhand gesproken zal hebben, vooral uit vergelijking van het 22ste vs. Dat Jezus hier zich niet duidelijk, maar raadselachtig uitdrukte, wordt zeer wel, als een blijk van Goddelijke wijsheid, voorgesteld; dewijl Hij dus, en zijne tegenpartijders deed zwijgen, en zijnen waarheid lievenden hoorders gelegenheid gaf, om hun verstand te oefenen, en de verkeerde denkbeelden der Joden, omtrent den Messias van ter zijde aantastte. Dubbelzinnig was evenwel zijn gezegde niet; schoon de Joden, door hunne slechte gemoedsgesteldheid, hieruit de gelegenheid aangrepen, om Hem te bespotten. Wat Hij eigenlijk meende, begrepen zij niet terstond, maar konden evenwel inzien, dat Hij, die kort te voren den tempel gezuiverd, en van denzelven met zoo veel eerbieds gesproken had, hier dien tempel zelven niet bedoelde.

In het tweede gedeelte wordt, onder andere uitvlugten van nieuwe vinding, ook deze niet voorbijgegaan, dat het vermogen, om de toekomst te voorspellen, bij

[p. 147]

Jezus zou kunnen gezocht worden in het dierlijk magnetismus, gelijk hetzelve wel plaats heeft in dien staat van helderziendheid (clairvoyance) bij gemagnetizeerden. Dan, hier wordt zeer verstandig opgemerkt, dat men het op verre na nog niet eens is, of dit vermogen door het magnetismus inderdaad worde verwekt; dat zelfs, volgens voorstanders van hetzelve, het gemelde vermogen bij helderzienden niet verder gaat, dan hetgene hunne eigene ziekte betreft; dat ook, wat daarvan zijn moge, Jezus in geenen deele met die helderzienden vergeleken kan worden, zoowel om andere redenen, als vooral, omdat Jezus wakende, en in tegenwoordigheid van ongeloovige vijanden, de toekomst voorzegd heeft; terwijl de gemagnetizeerden alleen in slaap, en in tegenwoordigheid van zulke, dien het aan goed geloof niet hapert, gezegd worden het voorzeggensvermogen uit te oefenen.

Dit zij genoeg over eene Verhandeling, waarin wij niet alleen veel kundigheid, maar ook een juist en scherpzinnig oordeel bewonderd hebben. Wij vertrouwen, dat allen, die dezelve zullen lezen en eenigzins bevoegde regters zijn, met ons, van den Steller derzelve uitstekend veel goeds voor onzen Godsdienst zullen verwachten.