Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1820

[p. 133]

De Schipbreuk. Uit het Fransch, gevolgd naar het Engelsch, van Miss Burney. Te Amsterdam, bij de Wed. H. van Kesteren en Zoon. In gr. 8vo. 306 Bl. f 3-:-:

Een Roman is eene dichterlijke voorstelling van tooneelen uit het menschelijk leven; een schilderstuk. Daarom is het even zoo natuurlijk, dat de menschen gaarne Romans lezen, als het natuurlijk is, dat zij gaarne een goed schilderstuk zien. Maar een schilderstuk, het hebbe dan ook een alledaagsch tooneel ten onderwerpe, moet goed geschilderd zijn; er moet geene onnatuur in heerschen; in tegendeel moet ieder, ook het geringste, voorwerp met vlijt bewerkt zijn, tot het geheel behooren, en in zekere mate de oplettendheid boeijen, zoowel als het hoofdvoorwerp. Is aan deze vereischten voldaan, dan beschouwt men met vermaak datgene op doek, wat ons in natura geen oogenblik zoude bezig houden. Het is de gave van nabootsing der natuur, die bewonderd wordt, en er ligt over het voor oogen gestelde een glans, dien het in het werkelijke leven nimmer heeft. - Nu staat het den schilder ook vrij, zich eene wereld te scheppen, situaties zamen te stellen, gelijk die misschien in de werkelijke nimmer zijn voorgekomen. Alleen heeft hij te zorgen, dat alles, in zijne soort, natuur zij en bijeen behoore. Daar moet niets wezen, wat stuit, wat er als vreemdaardig inkomt, wat niet bestemd is om belagchelijk te wezen, maar het door het verband wordt. Stijfheid en gezochtheid moeten verwijderd zijn om kort te gaan, alles, wat in die zamenstelling als onnatuur moet verschijnen. - Dit alles nu geldt ook van den Dichter, dus ook van den Romanschrijver, wiens werk in de rij van de voortbrengselen der dichtkunst op verre na niet de laagste plaats bekleedt, als vereischende wel mede de meeste moeite, gevoel en veelzijdigheid van oogpunten, en leverende zeker het meest boeijend en, zoo de Dichter zulks in het oog houdt, gelijk betaamt, ook van den zedelijken kant, nuttig onderhoud.

De Roman, dien wij hier voor ons hebben, voldoet aan geen van de opgenoemde vereischten. Hij bestaat uit eene, zonder de minste, belangwekkende, inwikkeling afloopende, met beurtelingsche redevoeringen (die gesprekken moeten hee-

[p. 134]

ten), en onnatuurlijkheden in karakters en beloop, aangevulde vertelling, aan welker eind de beminden - elkander krijgen. Nergens eene diepte; nergens eene zedelijke strekking.

Lady earlingford reist met hare zeventienjarige dochter viola uit Engeland naar Bengalen, waar haar echtgenoot zich bevindt. Zij lijden schipbreuk, maar, aan een stuk mast gebonden, komen zij op een eiland aan, waar toevallig ook juist eene kist van eenen neef, die mede op het schip was geweest, was aangedreven en op strand gezet, waardoor de schipbreukelingen voorzien werden met waskaarsen, boeken, messen, scharen, naalden, garen en andere noodwendigheden. Hier ontbreekt het nu niet aan bladzijden-lange uitroepingen en betoogen - onder anderen eene, regt wijsgeerig gestelde, vergelijking tusschen den man en de vrouw. - Het blijkt, dat nog een nabestaande der schipbreukelingen, maar die in het vaderland niet met haar op den besten voet gestaan had, en met haar op hetzelfde schip geweest was, op dit eiland was behouden. Nu zoude toch waarlijk ieder ander Christenmensch, in soortgelijke omstandigheden, hartelijk blijde zijn, eenen natuurgenoot te vinden; vooral zoude men dit van twee vrouwen verwachten, welke inderdaad wel eenen beschermer noodig hadden. Maar ja wel! Naauwelijks heeft Lady earlingford dien man herkend, of, terwijl zich op haar gelaat verwondering en bittere beschouwing uitdrukte, verwijderde zij zich, en besloot van daar te vertrekken. Er ontstaat een zeer pathetiek gesprek, waarin Lady earlingford onder anderen zegt: ‘Neen, mijnheer fitz aymer, gij zelf hebt eenen scheidmuur tusschen ons opgetrokken; uwe handelwijs is van zulk eenen aard, dat, noch in dit, noch in eenig ander oord, het immer te wenschen zij, dat wij elkander weder ontmoeten!’ - Ondertusschen het trekt bij; en de Lady, op dit eiland stervende, geeft, kort vóór haar verscheiden, eenen brief aan viola, om, zoo zij immer het geluk mogt hebben haren vader weder te zien, dien hem te overhandigen, mits zij zelve tevreden ware met den inhoud, welken zij, vóór het overhandigen aan vader, mogt leeren kennen, en die niets geringers was dan het verzoek - viola aan fitz aymer ter vrouwe te geven. Na eenigen tijd komen zij dan ook van het eiland af en in Engeland, waar vader ook reeds is aangekomen. Alles loopt netjes los, en vader geeft,

[p. 135]

op den brief zijner overledene gade, gaarne en terstond zijne dochter aan fitz aymer. - Dit is het beloop van het vervelend verhaal, aan hetwelk het vignet beantwoordt.