Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

Nog een woord over het stelsel van belastingen.

Mijnheer de Redacteur!

Alleen door zucht voor mijn Vaderland gedreven, neem ik de vrijheid, deze weinige bedenkingen ter plaatsing in uw geacht en algemeen gelezen Tijdschrift aan te bieden. Met aan dezelve een plaatsje te vergunnen, zult gij zeer verpligten

Uwen bestendigen Lezer

N.M.

Na al hetgene, sedert den aanvang van dit jaar, over het thans op nieuws algemeen ingevoerde, en met nog drukkender bepalingen verzwaarde, stelsel van belastingen, in den geest des jaars 1816, gezegd en geschreven is, schijnt de stof uitgeput. Er is nogtans één oogpunt, waaruit mij dunkt, dat de zaak minder beschouwd is, en hetwelk toch de strek-

[p. 562]

king kon hebben, om aller belangen en wenschen te vereenigen.

Dat men thans, zoowel in de Zuidelijke als Noordelijke Gewesten, algemeen misnoegd is, behoeft geen betoog. Men zie slechts de advijzen der zuidelijke leden, vooral die van den ronden, welmeenenden reyphins, en dadelijk doet zich ontevredenheid over het stelsel, dat thans weder ingevoerd is, kennen. Men zie slechts den Observateur, hoe hij klaagt over het doorgaan dier watten; den Vrai Libéral, hoe hij zijne landgenooten, die vóór de wet gestemd hebben, bijna beschuldigt. Slechts ééne verontschuldiging vindt hij: de vrees voor nog erger. Het was slechts deze, die de Zuid-Nederlandsche Afgevaardigden, volgens hem, kon doen stemmen voor het door hen zelve afgekeurde plan des Ministers. En wat was nu dit ergere? De Noord-Nederlandsche wet van 1725, die men dacht, dat fabrijken en landbouw den bodem zou inslaan.

Ik wil nu niet onderzoeken, in hoe verre deze vrees gegrond of hersenschimmig is. Een onzer voortreffelijke Vertegenwoordigers ter dagvaard te Brussel heeft met reden gezegd, dat men den afkeer der Hollanders voor de wet moest ontzien, al ware die een vooroordeel, om de schadelijke gevolgen voor den publieken geest eener Natie, wanneer men dien voor het hoofd stoot. Dus ook hier. Men moet den tegenzin der Brabanders tegen de wet van 1725 ontzien en achten, al ware die op verkeerde gronden gebouwd; maar wij eischen dan ook dit zelfde voor ons; en het is eene zeer bekrompene Staatkunde, die van geene groote vues getuigt, zoo men de wezenlijke belangen van een gedeelte - en wel het rijkste en gewigtigste gedeelte - van eenen Staat aan de vrees of den afkeer van het andere opoffert.

Maar hoe dan deze verschillende belangen, of wenschen, of begrippen overeen te brengen? Ik beken het, de taak schijnt moeijelijk, schijnt onuitvoerbaar. Laat ons dan ook onzen braven Koning, die gewis den ondergang zijner landgenooten, zijner oudste en getrouwste vrienden, niet kan begeeren, niet te overhaast beschuldigen. Laat ons zelfs bij den Minister liever dwaling dan kwaadwilligheid onderstellen. Maar is er niet één middel, om alles te vereenigen? Herstel de Tollinie tusschen de twee groote afdeelingen des Rijks; geef aan elke derzelve hare eigene financiële (let wel, enkel

[p. 563]

financiële) wetgeving terug, even als zoo vele landen van Europa oudtijds hadden, gelijk nog Scandinavië (Zweden en Noorwegen), naar ik meen, ook Groot-Brittanje en Ierland, heeft, en met dezen weldadigen slagboom herstelt gij de welvaart van Holland en Braband (beide in den ruimsten zin genomen). Dan bekome het Noordelijk Nederland zijn zoo vurig verlangd Plakkaat van 1725 terug; dan were het Zuiden alle vreemde fabrijkgoederen, des noods door zware verbodswetten; en men zal hier, en dáár, ophouden met klagen: de fabrijken zullen misschien te Gent en elders weder bloeijen (ten minste men zal dan over de gemakkelijkheid van vreemden invoer niet meer kunnen roepen): de handel zal in het Noorden herleven, zoo goed als hij in 1814, 15 en 16, in weêrwil der linie aan de Brabandsche grenzen, herleefde; want hij verlangt slechts de opene zee. Pruissen wijzigt dan misschien wel zijn drukkend toltarif; althans de herhaalde billijke klagten der Duitschers over den belemmerden Rijnhandel houden op, en werkzaamheid en drukte keeren in onze kwijnende havens terug.

Doch misschien vindt men dit ondoenlijk en hersenschimmig. Maar bestaat er niet wezenlijk eene verschillende wetgeving in het Noorden en Zuiden? Is de boer in het Zuiden niet vrij, om zijn land van het vernielende wild te reinigen; en moet hij in het Noorden hetzelve niet, ten vermake van den Hoog-Adellijken Heer, geduldig laten verwoesten en vertrappen? Betaalt niet de arme stedeling in het Noorden de drukkende - bij dure tijden verplettende - belasting op het Gemaal; en is de Zuid-Nederlander daarvan niet vrij? Zoo dus het voorregt, in deze twee gevallen, geheel op de zijde des Brabanders is, mag dan de Hollander, de Zeeuw, de Vries niet verlangen, dat men ook hem in het éénige te gemoet kome, hetwelk hij begeert, en waardoor tevens de wenschen zijner Zuidelijke landgenooten niet alleen geenszins gedwarsboomd, maar zelfs bevorderd worden? Immers - ik beroep mij andermaal op den voortreffelijken reyphins - immers is de ongelukkige centralisatie, die alles bijeen wil klemmen en rekken of knotten, of het door de ingezetenen verlangd worde, of niet, de ware bron onzer rampen.

Maar - zal men zeggen - hoe schijnbaar men daarover redeneren moge, het gaat niet: de Mogendheden willen eene intime vereeniging. Hoe! is deze grond niet reeds genoeg-

[p. 564]

zaam, om de financiële afscheiding (die toch met het uitwendige bestuur niets te maken heeft) terstond daar te stellen? Deze uitwerking althans zou eene zulke reden in Engeland, in Frankrijk, in Zweden en overal, waar nog eenige publieke geest heerscht, dadelijk voortbrengen. Of zijn wij dan niet onafhankelijk? Hebben wij dit regt niet voor 25 millioenen der Russische schuld, niet voor Demerarij, Essequebo, Berbice, de Kaap de Goede Hoop en Cochin gekocht? Wat hebben hier dus de Mogendheden te maken? Of schrijven wij Engeland, en Pruissen, en Rusland voor, hoe het handelen moet? Beletten wij b.v. Rusland, om in Polen een gelijk stelsel van belastingen in te voeren, als in Moskou of Petersburg? Mogen wij dus niet in eene omgekeerde reden handelen? - Maar wij zijn veel zwakker. - Het is zoo; maar wij hopen, dat deze reden, zeer krachtig onder napoleon, na de oprigting van het Heilig Verbond niet meer geldt, of dit Verbond is slechts begoocheling. Daarenboven, wat kan de eenige reden geweest zijn, waarom de Mogendheden de vereeniging gewild hebben? Was het niet, om onzen Staat te versterken, vooral tegen Frankrijk? Maar een in zich zelven verdeelde Staat kan niet bestaan, en helt ten verderve, zoo als de mond der Wijsheid zelve zegt. En zijn wij dan nu niet verdeeld, juist door de gedwongene, ook financiële vereeniging? Braband staat tegen Holland, en beide morren over de Regering. Kan dit, bij een' eventuëlen aanval des vijands, eendragt, liefde, hartelijkheid, gemeenschappelijken moed geven? Dat God ons voor de ondervinding behoede!

Maar nu geve men aan elk gedeelte des Rijks die wetgeving, welke het verlangt: vrijheid aan Holland, verbodswetten aan België. Dan zal de Noordelijke Nederlander niet meer het verval van zijnen handel aan den Zuidelijken, of aan de Regering wijten: want, wat er nu gebeure, deze zijn dan buiten schuld, hetzij de handel bloeije of kwijne. De Gentenaar zal de mededinging zijner fabrijken geweerd zien, en ook de Luikenaar die van zijn ijzer in België; terwijl de Hollander den ondergang zijner sluizen en waterwerken niet meer, door het gemis van Zweedsch ijzer, behoeft te schromen. De sluikerij zal krachtig geweerd. 's Lands Kas gestijfd worden, en - hetgene van alles het grootste is - het vertrouwen op de Regering, en de liefde tot haar, zal herleven.