Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

Over de huishouding der insekten, of gekorvene diertjes.

(Vervolg en slot van bl. 460.)

Een nog belangrijker onderrigt, dan het voorgaande, levert de beoefening der Insektenleer. Letten wij op de bezigheden en verrigtingen dezer diertjes, alsdan deelen zij ons vele nuttige zedekundige lessen mede, en wel bijzonderlijk de betrachting van verscheidene deugden. Wij hebben alhier het gezag van den wijssten der Koningen voor ons, om de Kerfdieren uit dit oogpunt te beschouwen. Hij zelf schreef eene verhandeling over dit onderwerp, en wees den luiaard op zeker Insekt, om wijsheid te leeren. (1 Kon. IV:38. Spreuk. VI:6-8.) Ook wij vereeren vlijt en onvermoeide nijverheid; wij schatten verstand, schranderheid en omzigtigheid, huishoudkunde en matigheid zeer hoog; wij achten bescheidenheid en behoedzaamheid als vrouwelijke deugden, en eerbiedigen ouder en kinderliefde. Van deze alle en nog andere deugden leveren de Insekten, in hunne verschillende instinkten, in het oog loopende voorbeelden.

Ook zelfs ten aanzien van godsdienstig onderwijs mangelt het alhier aan geene stof, en de leer der Insekten schijnt bijzondere voordeelen boven elken anderen tak van de geschiedenis der natuur te bezitten. In de

[p. 503]

grootere dieren bewonderen wij de voltooide kunst en wijsheid van derzelver zamenstel, en wij eerbiedigen die alvermogende goedheid en kracht in de bewonderenswaardige werktuigelijkheid, welke door bestendige werking en wederwerking van de groote krachten der natuur onderhouden wordt, waar zij voor het leven, voor de vatbaarheid en voor het genot in onophoudelijke beweging en omloop zijn. Wij bespeuren daarbij geene de minste wanstemmigheid tusschen de duizende voorwerpen en derzelver verschillende verrigtingen, maar zien integendeel, dat zij overvloedige ruimte voor de speling der onderscheidene klassen en rangen overlaten. Dan, onze verwondering rijst tot verbazing, wanneer wij soortgelijke verrigtingen zonder de minste vertraging in dieren waarnemen, die voor het oog naauwelijks zigtbaar zijn; wanneer wij bespeuren, dat schepsels, die op de ladder van het geschapene bijkans geen leven schijnen te bezitten, met een ontzettend vermogen van vinding en kunst zijn toegerust; dat zij zulk een aantal van in- en uitwendige deelen hebben, die alle hoogst volmaakt en in alle opzigten voor de voldoening aan derzelver bestemming berekend zijn; dat in deze vergankelijke kleine form zulk eene menigvuldigheid van zintuigen en bewegingskracht begrepen is, dat zij in getal en eigendommelijke vorming die der andere dieren ver overtreffen; dat derzelver aanleg van ademing en zenuwen zoo diep verholen, het vermogen van vertering en afscheiding van het voedsel zoo veelvoudig en zonderling is, de teeldeelen zoo volkomen, en deze kleinste voorwerpen der natuur met zoodanig instinkt begaafd zijn, dat zij inderdaad de zoo hoog geprezene verstandelijke vermogens van den mensch in vele opzigten overtreffen. Het zijn deze nog onopgeloste vraagstukken en wonderen, die ieder' oplettenden tot de volkomenste overtuiging voeren, dat het eene Goddelijke kracht is, welke ons, en deze dieren met ons, schiep, en dat alles het werk

[p. 504]

is van een in magt, wijsheid en goedheid oneindig Wezen.

Bovenal, echter, verschaft de geschiedenis der Insekten geene mindere godsdienstige overtuiging, dan die eener over alles wakende Voorzienigheid. Dat van de ontallijke soorten dezer schepselen, waarvan er zeer vele boven allen denkbeeld aan eindelooze gevaren en vijanden zijn blootgesteld, geene enkele schakel van deze keten zich verliest, maar integendeel alle in die duizendvoudige betrekkingen blijven voortduren, welke het algemeene heil van het gansche wereldstelsel vordert; dat, wanneer al eens ééne soort een tijdlang heerschende is, en, in plaatse van te behouden, veeleer schijnt te verwoesten, er alsdan te gelijken tijde zulk een nadrukkelijk tegenwigt plaats heeft, hetwelk volkomen in staat is om die te beperken; dat voorts de verrigtingen der Insekten zoodanig aangelegd en geordend zijn, dat zij de oogmerken, waartoe zij geschapen werden, altijd bereiken, zonder ooit buiten deze bestemming te treden: dit alles levert het allerovertuigendst bewijs, dat eene onzigtbare hand de teugels houdt, en nu aan deze, dan aan gene soort deze heerschappij vergunt, zoo als het ter bereiking van zekere wijze oogmerken het nuttigst schijnt, en aan alle toeroept: ‘Tot hiertoe en niet verder!’