Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

Een nieuwe vuurspuwende berg.

Brieven uit Batavia van den 5den November 1818 melden, dat uit een' der bergen, genaamd Gonong Gontor, in het distrikt Trogong der Regentschap Badong, een nieuwe volkaan ontstaan is. Op den 21sten October, des avonds 11 ure, bemerkte men voor het eerst eene schudding in het binnenste des bergs, en kort daarna begon dezelve gloeijende steenen uit te werpen, welke van het gebergte nederrolden. Met meerdere en mindere levendigheid ging de uitbarsting twee dagen achtereen voort; maar op den derden dag werd deze ongemeen hevig, en, bij sterke uitwerping van gloeijendroode steenen, wrong zich tevens een magtige lavastroom uit den krater. Gelukkig woei de wind zeer sterk uit het zuidwesten, waardoor de in de lucht geslingerde massa gloeistoffen naar de weinig bebouwde bergzijde gedreven werd, en dit even onverwacht als geducht verschijnsel geen belangrijk nadeel veroorzaakte. De bewoners dier bergzijde, die weinig geleden hebben, vlugtten echter uit hunne woningen, en de paarden bleven gedurende drie dagen gezadeld, om, in geval van nood, het oord met spoed te kunnen verlaten; maar op den 25sten hield de volkaan op te spuwen, en op den 26sten was zelfs geen rook meer zigtbaar.

De Heer reinwardt, de Nederlandsche bestuurder der zaken, tot den landbouw, de kunsten en wetenschappen betrekkelijk, begaf zich op den 28sten October naar Trogong,

[p. 414]

en beklom des anderen daags den Gonong Gontor tot nabij den top. Deze onderneming ging van groote bezwaren, ja zelfs van werkelijk gevaar vergezeld. Groote hoopen van puntige steenen bedekten de zijden, en vele rolden nederwaarts; de grond was op verscheidene plaatsen nog heet, en de togt werd, hoe hooger men kwam, des te gevaarlijker, wijl de top des bergs zeer hellend is, en hierdoor het afrollen van steenmassa's dáár het sterkst was. Van het groot aantal lieden, die den Heer reinwardt begeleidden, bleef in 't einde nog slechts één enkele hem bij; de overigen walen, óf door de afvallende steenen gekwetst, óf moede, óf afgeschrikt, achtergebleven. De Heer reinwardt had Trogong, aan den voet des bergs gelegen, met het krieken van den dageraad verlaten, en ten 2 ure des namiddags reeds de spits des bergs (thans met verkalkte steenhoopen bedekt) bereikt. De kwik in den barometer rees aldaar tot 25, 35′ duim Eng., de thermometer, in den zonneschijn, op 76 graden Fahrenheit. De Heer reinwardt meende nu nog eene laatste poging te beproeven, om den muil des volkaans geheel te naderen; dan, een nieuwe en ongelijk heftiger steenregen, dan tot nog toe had plaats gegrepen, maakte aan zijne verdere nasporingen een einde, en noodzaakte hem, in aller ijl eene zoo gevaarlijke plek te verlaten. Op den terugtogt nam hij waar, dat de gloed in het binnenste des bergs nog voortduurde, en dat uit eene opening aan deszelfs zijde vlammen en dikke rookwolken opstegen.

De Gonong Gontor behoort tot eene bergketen, die van het noordwesten naar het zuidwesten loopt; de noordoostwaarts gelegene berg Agon is bijkans van gelijke hoogte als de nieuwe volkaan, die zich ongeveer 3100 Eng. voeten boven Trogong en 5200 voeten boven de oppervlakte der zee verheft. Het is niet onwaarschijnlijk, dat de aardbeving, welke op den 2den October 1818 in het noordelijk deel van Java en zelfs te Batavia werd gevoeld, een voorbode van de uitbarsting des volkaans van Gonong Gontor was, en dat beide deze natuurkundige verschijnsels met elkander in verband stonden.