Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

[p. 263]

Waarneming eener genezene venerische beenverweeking, (osteosarcosis venerea.) Door J.H.W. Muys van de Moer, Med. Doctor te Sliedrecht.

Dán voornamelijk verdienen ziektewaarnemingen bekend gemaakt, en door denkende Artsen gadegeslagen te worden, wanneer dezelve zeldzaam, of met merkwaardige toevallen verbonden zijn. Verschijnselen, welke dagelijks voorkomen, of, hoewel geenszins algemeen, echter door ieder praktiserend Geneesheer, vroeger of later, in zijne loopbaan worden waargenomen, zijn daarom ook der bekendmakinge minder waardig. Onder de zeldzame gevallen zijn die de opmerkens- en aanteekenenswaardigste, bij welke de aangewende hulpmiddelen met een gelukkig gevolg bekroond, en gebreken werden verzacht of weggenomen, die alle andere en de sterkst geprezene geneeswijzen wederstonden. Deze gronden zijn het, welke mij, gelijk den Heere renard, in hufeland's Journ. B. XX. St. II, de navolgende waarneming in dit Maandschrift doen bekend maken; daar toch, mijns inziens, de gevallen van beenverweeking, bij volwassenen, niet alleen zeldzaam zijn, maar ook derzelver genezing allermoeijelijkst is.

Den 18 September 1817. werd mijne hulp verzocht bij N.N., die, in 't voorjaar des vorigen jaars, door mij aan dolores osteocopi en verdere syphilitische toevallen, met een gelukkig gevolg, was behandeld geworden. Nu klaagde hij weder over zeer zware, bijna ondragelijke beenpijnen, welke zich voornamelijk tot de onderste ledematen bepaalden, en met eene zoodanige zwakheid in de knien gepaard gingen, dat het gaan, ja zelfs het staan, den lijder bijna, zoo niet geheel, onmogelijk was. Bij een nader onderzoek der beenen bleek mij, dat de beide tibiae zeer zacht waren, en er zelfs op de linker een aanmerkelijke beenknobbel aan-

[p. 264]

wezig was, die, op het aanraken, zeer veel pijn veroorzaakte, terwijl putten, met den vinger in de scheenen geduwd, in de beenderen zelve een tijdlang staan bleven. De lijder, die mij verklaarde, sedert verleden jaar geene ongemakken gevoeld te hebben, en altijd gezond geweest te zijn, schreef alle deze toevallen aan eene, in Julij laatstleden, op nieuw gekregene blennorrhoea toe, welke onvoorzigtig en zeer spoedig genezen was geworden, alzoo hij zich bewust was, aan geene andere besmetting te zijn blootgesteld geweest, en ook geene andere toevallen immer bespeurd te hebben, dan deze pijnen, welke zich kort na de genezing der blennorrhoea opdeden. Hij had reeds verscheidene middelen gebruikt, doch kon niet opgeven welke, was nu zeer vermagerd en verzwakt, voornamelijk ook, doordien zijn eetlust en spijsvertering zeer veel geleden hadden. Overigens kon ik geene toevallen van meerder aanbelang bespeuren, ofschoon de lijder wel eens pijn in de keel gevoelde, 't welk mij voor ulcera in dezelve deed vreezen, doch 't welk geene gevolgen had. Ook zag ik niet het door autenrieth opgegeven teeken, bestaande in een wit en waterachtig, uit kleine blaasjes zamengesteld slijm, dat alleen achter op den wortel der tong in grootere of geringere mate verbreid is. Zijne waterlozing was zonder hinder; de glandulae inguinales en testiculi waren niet gezwollen, maar wel de glandulae lymphaticae in den hals, en de oogleden zagen zeer rood. Geen spoor van chankers of van andere zweren was te ontdekken.

Des lijders gestel voornamelijk van verleden jaar kennende, gepaard met zijnen nu reeds zeer verzwakten toestand, en de aanmerkelijke weekheid der tibiae, deed mij zulks geene zeer gunstige prognosis maken, ofschoon ik het geval niet als hopeloos en onredbaar beschouwde. Des lijders gestel te versterken, en tevens het, zich op de beenderen geplaatst hebbend, venerisch gift te verdelgen, was mijne indicatie, en het kwam mij voor, dat hier, ofschoon de Heer wendt (Die

[p. 265]

Lustseuche in allen ihren Richtungen und in allen ihren Gestalten, zum Behuf academischer Vorlesungen, 1816.) zulks afraadt, dewijl naar zijne idee de cohaesie door de mercurialia moet verminderd worden, welke versterkende middelen vermeerderen, het vereenigd gebruik van tonica amara, zoogenaamde vochten verbeterende middelen en zachte mercurialia zeer waren aangewezen. Ik gaf derhalve

℞ Rasur. Lign. Guajaci ℥ijj
Cortic. Mezeraei ʒvi
Rad. Gentianae ʒijj Coq. ad col. ℥xviij
add. Extr. Trifol. fibr. ʒi
Syr. Cort. Aur. ℥jβ
S. Om de twee uren een theekop.

℞ Oxydi hydrargyri Hahnem. Gr. xvi
Sacch. albi ʒij
m. f. pulv. N^o. xij
S. 's Morgens en 's avonds een poeder.

Na nog geene week deze middelen gebruikt te hebben, bespeurde de lijder eenige verligting in zijne pijnen; dan, de glandulae salivales begonnen te zwellen, en zijn adem toonde duidelijk, dat er eene salivatie op handen was. Dadelijk liet ik met het gebruik des mercurius ophouden, en gaf een collutorium adstringens uit flor. ros. rubr. met alum., terwijl het decoctum werd doorgebruikt.

Op deze wijze liet ik den lijder eene week voortgaan. De pijnen in de beenen waren, in plaats van verminderd, eer vermeerderd, en de beenen voor elke verandering des weders zeer gevoelig, terwijl de weekheid derzelve ook eer verergerd dan verbeterd was. - Nu paarde ik weder bij het gebruik des decoctums, waarbij ik nog 1½ once ligni sassafras voegde, het hydrargyrum, in denzelfden vorm, alleenlijk de gift van elk poeder op de helft verminderende; terwijl ik, ofschoon de teekenen

[p. 266]

van salivatie verdwenen waren, de mondspoeling van tijd tot tijd liet doorgebruiken.

In 't eerst scheen alles weder eenigzins aan de verwachting te voldoen, daar de beenpijnen verminderden; dan, het duurde geen twee weken, of er brak eene hevige salivatie uit, welke den lijder zeer afmatte. Sterke collutoria adstringentia waren niet in staat, dezelve te beteugelen. Ik wilde nu eens beproeven, in hoeverre het mogelijk ware, eene salivatie, door het inwendig gebruik van kwik veroorzaakt, door het uitwendig insmeren deszelven weder weg te nemen, daar ook Prof. thomassen a thuessink zulks aanprijst, (Geneesk. Mag. V D. I St. II Afd.) en liet te dien einde dagelijks een drachma van het ung. oxydul. hydrarg. inwrijven. Er openbaarden zich echter zoodanige teekenen van eenen morbus mercurialis, zoo schoon door hahnemann beschreven, dat ik weldra van deze geneeswijze afzag; en, alhoewel de staat der ingewanden zeer verzwakt was, waarom ik aarzelde het sulphuret. calcis te geven, was echter de kwijling zoo sterk, en de symptomata van mercuriaal-vergiftiging waren zoo hoog loopende, dat ik weldra tot hetzelve overging, in verbinding met maagversterkende middelen. Ik gaf dan

℞ Sulphuret. Calcis ℥β
Pulv. R. Calam. arom. ℈iv
- Rhei ℈ij
m. f. pulv. D. in vitro bene claus.

Hiervan gebruikte hij, om de twee uren, een' grooten eijerlepel, en dronk dadelijk een' lepel verdund phosphorzuur na. Het decoctum bleef hetzelfde. Ik verkoos met opzet het acid. phosphoric., eensdeels, omdat ik mij, het zij veel of weinig, van het phosphas calcis iets voorspelde, en ten andere, omdat wendt hetzelve tot stilling der salivatie aanraadt.

Het gelukte op deze wijze, alle deze onaangename

[p. 267]

toevallen te beteugelen; terwijl ook de beenpijnen vooral niet vermeerderd waren.

(Het vervolg en slot hierna.)