Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

[p. 186]

Groenlandsche zeden.

(Uit het Dagboek van den jongeren egede; met Aanteekeningen van fries.)

Wanneer een, tot het Christendom bekeerd, Groenlander verliefd is, komt hij tot den Predikant, en bekent hem rondborstig zijn geval, en den naam van zijn meisje. ‘Hebt gij haar gesproken?’ vraagt deze. Somtijds antwoordt de vrijer: ‘Ja! zij wil wel; maar gij kent immers de meisjes!’ Doch meermalen antwoordt hij: ‘Neen!’ - ‘Waarom niet?’ - ‘Dat is te moeijelijk. De meisjes zijn zoo preutsch. Spreek gij met haar?’ De Predikant ontbiedt dan het meisje, en komt, na eenige onverschillige vragen, dus op zijn onderwerp: ‘Nu wordt het haast tijd, dat gij trouwt.’ - ‘Ik wil niet trouwen!’ - ‘Dat is jammer! Ik had anders een' knappen vrijer voor u.’ - ‘Wien?’ De Predikant noemt hem. ‘Die deugt niet. Ik wil hem niet hebben.’ Nu telt de Geestelijke al zijne bekoorlijkheden en deugden op. ‘Hij is nog jong, is een goed kostwinner;’ (dat wil zeggen, hij vangt goed robben en walvisschen, schiet goed enz.) ‘hij zit regtop in zijne schuit, mist nooit in 't pijlschieten, en eindelijk, wat het voornaamste is, hij is braaf en bemint u.’ De schoone luistert zeer oplettend toe, en haar gelaat teekent goedkeuring; nogtans antwoordt zij: ‘Trouwen zal ik hem toch niet. Ik begeer hem niet.’ - ‘Nu,’ hervat de ander, ‘ik wil u niet dwingen. Voor zulk een' frisschen kerel vind ik ligt een ander meisje.’ Hij zwijgt, en houdt zich nu, alsof hij haar neen voor opregt gemeend hield. Eindelijk zegt zij zachtjes, met een' zucht, of met tranen in het oog: ‘Zoo als gij wilt, Domine!’ - ‘Neen, toch niet! Zoo als gij wilt. Ik wil u niet bepraten.’ Nu komt, met een' diepen zucht, een ja, en de zaak is geklonken. De frissche kerel verwacht intusschen zijn vonnis. Men laat hem roepen, en geeft hem kennis van zijn geluk; maar tevens, hoe vele moeite het gekast heeft. Op den bruiloftsdag verschijnt de bruidegom, opgeschikt, met zijn gevolg, ten huize van den Predikant. De bruid talmt, moet somtijds gehaald worden, en, wanneer zij eindelijk met hare speelnooten komt, is zij neerslagtig, in hare daagsche kleederen, en het haar onopgemaakt. Hij treedt deftig

[p. 187]

voort; haar moet de Predikant bij de hand nemen, en hare plaats aanwijzen. Zij komt dan wel, maar keert den bruidegom den rug toe, zoodat Domine haar dikwijls moet omdraaijen, om, bij de vragen uit het formulier, hare hand in die des bruidegoms te kunnen leggen. Dit handgeven en het ja kost haar de meeste moeite. Gewoonlijk antwoordt zij slechts met de oogen, en dit wordt reeds voor een volkomen ja gerekend. Beiden gaan dan naar 't huis van den bruidegom; hij blijde, zij, naar 't schijnt, ongevoelig en koud. Kort daarna zendt de Predikant het jonge paar een schepel grutte of erwten, wat stokvisch enz. Dit wordt dadelijk in den ketel gedaan; de gasten worden geroepen; men praat, schertst, lacht en eet. De bruid laat zich somtijds overhalen, eens mede te proeven; maar des avonds naar 't bruidsbed te gaan ..... daartoe brengt men haar ten uiterste zelden. Echter loopt zij nooit weg, gelijk bij de Heidensche Groenlanders, waar de bruidegom de bruid volstrekt alleen door geweldige schaking meester wordt, die dikwijls zelfs in tegenwoordigheid der ouderen plaats heeft. Op zijn allerminst moet de bruidegom, indien ook de ouders bewilligen, de bruid bij de haren voortslepen; waarbij zij dan, wanneer hem dat slepen door hare onwilligheid te moeijelijk wordt, geduchte klappen in 't gezigt krijgt. Is zij dan eindelijk in het huis des bruidegoms, zoo houdt zij zich geheel troosteloos, en loert slechts op gelegenheid, om weder weg te loopen; wordt dan wel weder teruggehaald, maar loopt weder weg, tot dat zij zich, na eenige dagen, in haar noodlot voegt. Voorheen maakte de bruidegom zoo vele omstandigheden niet, maar gaf haar met het mes eene of meer diepe sneden in den voet, waardoor zij het wegloopen afleerde. Maar, zoo het meisje in ernst een' afkeer van 't huwelijk heeft, snijdt zij zich de lange haren af, en vlugt tusschen de rotsen: maar dan is het ook eens voor altijd afgedaan; zij mag nooit trouwen, en dus is deze coup de desespoir ten uiterste zeldzaam. Al dit geweld heeft echter slechts bij de Heidensche Groenlanders plaats: de Christelijke bruiden voegen zich, na de verhaalde weigering om in den bruidsnacht te bed te gaan, tamemelijk gedwee in haar lot, en zijn na eenige dagen zoo vrolijk en snapachtig als te voren. Heeft het meisje deze rol goed gespeeld, en hebben de ouders zich ongenegen getoond

[p. 188]

in het huwelijk te bewilligen, zoo heeft elk zijn' pligt gedaan.

De Groenlanders hebben vele goede eigenschappen. Vooreerst een hoog gevoelen van zichzelv' als Natie, zoodat, wanneer iemand hunner zijne geheele waarde wil doen gevoelen, hij, met even zoo veel trotschheid, als een oud Romein zich Burger van Rome noemde, zegt: Ik ben een Groenlander! Wil hij iemand iets zeer streelends en beminnelijks zeggen, zoo roept hij uit: Gij zijt een Groenlander! En inderdaad, hoe belagchelijk dit schijne, wat hun ellendig land, hun klein getal en hunne physieke kleinheid en zwakheid betreft, als zedelijke wezens mogen zij zich op vele voortreffelijkheden beroemen. De liefde tot hunne kinderen is ongemeen groot. Nimmer zullen zij dezelve met slagen onteeren, en worden gramstorig, als zij dit de Europeërs zien doen, of dezen ook hunne dienstboden hooren uitschelden. Dan zeggen zij: ‘Gij behandelt uwen evenmensch, gelijk de Groenlander zijne honden.’ - Het eigendom is bij hen volkomen beveiligd; en wie op zijne kustvaart drijfhout vindt, hetwelk hij geen' lust of gelegenheid heeft mede te nemen, legt er slechts een of twee steenen op, waardoor het volkomen beveiligd is, en als bijzonder eigendom door elkeen wordt geëerbiedigd. Ja, men verzekert, dat de lagere volksklassen bezwaarlijk in eenig land op een' hoogeren trap van beschaving staan, dan de gedoopte Groenlanders. Zij kunnen bijna allen, zonder uitzondering, lezen en schrijven. Tevens bezit dit volk eene ongemeene goedhartigheid, en beslist zijne twisten niet, gelijk de beschaafde Europeërs, door moorden van eer, maar door een' wedstrijd van gezang.

Het gebruik van traan, door sommigen als een lievelingsdrank der Groenlanders beschreven, dient nergens toe, dan als braakmiddel, om de maag van waterkevers (die men veel met het water inzwelgt) te zuiveren, en om de stengels der angelica-plant in te leggen.