Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

[p. 669]

Boekbeschouwing.

Geschiedenis der Menschheid naar den Bijbel, door Herman Muntinghe. XI Deelen.

(Vervolg van bl. 633.)

[VIIde Deel.] Salomo's regering had den grond gelegd tot menigerlei bederf des Joodschen staats, en de scheuring was voorbereid. Jeroboam wist van de gunstige omstandigheden gebruik te maken, en onder hem scheuren zich tien stammen af. Deze scheuring was ten uiterste nadeelig voor den Godsdienst en de welvaart des rijks. Maar Jehovah zond Profeten, en bewees in alle uitkomsten zijn welgevallen aan dengenen, die zijnen dienst handhaafde.

Rehabeam's pogingen, om de tien stammen te herkrijgen, mislukten, en Jeroboam handelde zeer staatkundig, om dezelve onder zijn bewind te behouden, inzonderheid door de invoering van den runderdienst, over welken Jehovah zijn ongenoegen duidelijk openbaarde. Rehabeam ging weldra in de afgoderij nog verder dan Jeroboam; daarom werd hij ten Vazal van den Koning van Egypte vernederd, en het rijk slechts om David's wil voor volkomen' ondergang bewaard. Abia was niet beter dan Rehabeam; maar Afa herstelde den Godsdienst met moed. Na eene aanmerkelijke zegepraal over de Kuscheërs ging dit bijzonder gemakkelijk, omdat zinnelijke volken de dienenswaardigheid eener Godheid boven andere naar derzelver overwinnende magt berekenen. Later week de Koning van zijne Godsdienstigheid af, en werd daarvoor gestraft.

In Israël was te zelfden tijde de uitwendige toestand, zoowel als die van Godsdienst en zeden, allerjammerlijkst, zoo door de gedurige omwentelingen in het rijk, als door het gedrag der Koningen; en onder de

[p. 670]

regering van Achab geraakte dezelve nog meer bedorven, terwijl Elia de eenigste was, die Achab openlijk durfde wederstaan, en, schoon hij soms wel hevig genoeg werkte, echter juist de man was voor dezen tijd.

Ten tijde dat Israël in Achab een' der slechtste Koningen had, bezat Juda in Josaphat een' der besten, die Godsdienst en regt grondig herstelde, en voor den bloei des rijks zorgde; schoon niet alle maatregelen, tot dit einde genomen, met het belang van den Godsdienst strookten.

Ahazia regeerde slechts twee jaren over Israël, maar was niet beter, dan zijn vader Achab geweest was. Zijn broeder Joram, in tegendeel, was veel beter; maar de door dezen besten der Israëlietische Koningen opgewekte verwachtingen verdwenen weder na zijnen dood.

Joram, zoon van Josaphat, Koning over Juda, liet zich door Athalia, dochter van Jezabel, van Jehovah's dienst aftrekken. - In dezen tijd valt het leven van Eliza, den leerling en opvolger van Elia. - Na Ahazia's dood laat Athalia, zijne moeder, al zijne kinderen ombrengen; maar Joas werd door den Hoogepriester verborgen, en na zes jaren tot Koning uitgeroepen. Hij regeert eerst zeer wel, maar begunstigt later den afgodsdienst, en wordt door Jehovah gestraft. Zoo ook Amazia. Azaria was zeer Godsdienstig, maar bezondigde zich door ijdele zelfverheffing. Jotham's regering was Godvruchtig en roemrijk; maar zijn zoon Achaz was een der slechtste Koningen van Juda, onder wiens bestuur Juda zou vernietigd zijn, wanneer God het niet om David's wil in stand gehouden had. Hiskia deed alles tot zuivering van den Godsdienst, en poogt daartoe zelfs in Israël te werken; hetgene ook niet geheel mislukt. Jehovah zegende hem ook, en deed hem het juk der Assyrische overheersching afschudden.

Jehu, Koning van Israël, verdelgde het geheele huis van Achab, ingevolge voorspellingen desaangaande, en roeide voorts den Baälsdienst uit, maar bleef den runderdienst (dienst van Jehovah onder het beeld van een

[p. 671]

rund, naar Egyptische wijze) voorstaan. Het rijk was onder hem hard aan het vervallen, en werd onder zijnen zoon Joahaz, ook voorstander van gezegden dienst, nog meer verzwakt. Joas was beter, en behaalde verscheidene overwinningen. Jeroboam verhief wel Israël's uitwendigen bloei, maar met Godsdienst en zedelijkheid bleef het even slecht gesteld. Jehovah liet het volk door verscheidene Profeten vermanen. - Onder de volgende Koningen is alles oproer en verwarring, totdat, onder Hozea, Salmanezer het rijk van Israël innam, de inwoners gevankelijk wegvoerde, en daarvoor volkplantingen uit zijn gebied naar het land van Israël zond.

Onder Hiskia werd Jeruzalem door Sanherib benaauwd; maar Jehovah sloeg zijn leger. Hiskia, rijk geworden door de geschenken van naburige gelukwenschende Vorsten, wordt hoogmoedig, en laat zich met de gezanten des Konings van Babel te zeer in; hetgene Jehovah mishaagt, die hem laat aanzeggen, dat eenmaal die Babyloniërs zijn huis en land den ondergang zouden berokkenen. Zijn zoon Manasse, door kwade raadslieden bedorven, dreef de afgoderij ten top, totdat Esarhaddon, Koning van Assyrië, hem gevangen zette, waar hij zich bekeerde, en na zijn ontslag loffelijk regeerde. Zijn afgodische zoon Ammon werd, na eene tweejarige regering, omgebragt. Jozia, ijverig hersteller van den Godsdienst, had Sallum ten navolger, die, na driemaandsche regering, door Jojakim werd opgevolgd. Deze werd, met Pharao Necho, zijnen leenheer, door Nebukadnezar, zoon van den Koning van Babel, gevangen, later aan dezen schattingpligtig, viel van hem af, zag, op Nebukadnezar's last, zijn land geplunderd, en sneuvelde, onder voorspelde omstandigheden. Onder Jojachin moest Jeruzalem zich aan Nebukadnezar overgeven. De door dezen aangestelde Koning Zedekia viel hem af, en in hem werd letterlijk de voorspelling vervuld, dat hij in Babel komen zou, zonder het te zien; want Nebukadnezar liet hem,

[p. 672]

alvorens hij hem naar Babel zond, de oogen uitsteken. De tempel en stad werden geplunderd en verbrand.

Men vindt in dit tijdvak het volk niet zedelijk verbeterd, maar bij alles beheerscht door zekere wulpsche loszinnigheid en overdadige pracht, en was er in hunne zeden veel ruwheid en onbeschaafdheid. Achterlijkheid in kunsten en wetenschappen in dit tijdvak laat zich zeer natuurlijk verklaren. Wat, het eene minder, het andere meer, bij de Israëlieten het meeste beoefend werd, waren de akkerbouw, de geneeskunst, de krijgskunt, de bouwkunst, de geschiedkunde, de geslachten tijdrekenkunst, de sterrekunde, sterrewigchelarij, en kunsten, die der overdaad in kleeding dienstbaar waren.

Onder alle ternederdrukkende omstandigheden had de dichtkunst zich nog gehandhaafd. Schoon de Profeten allen dichters waren, zijn zij toch onderscheiden in karakter als dichters. [Deze karakters worden in alle Profeten aangewezen.] Buiten de Profeten vindt men echter in dit tijdvak naauwelijks iemand, die zich in de dichtkunst beroemd maakte. Het was dus met de verstandelijke beschaving slecht gesteld; maar met de Godsdienstige of zedelijke nog erger, en voornamelijk in het rijk der tien stammen.

De zedelijkheid zou dus in beide rijken wel zijn ondergegaan; maar God waakte, niettegenstaande alle omstandigheden, die zijn doel schenen te vernietigen, en maakte, door, juist uit strijdige oorzaken, gevolgen naar zijne bedoeling te ontwikkelen, zijne magt zigtbaar. Inzonderheid was hij door Profeten werkzaam, wier hoogere zending met het geloof aan eene Godsregering over Israël staat of valt. Zij waren middelpersonen tusschen God en het volk, wier werk gewijzigd was naar de verschillende behoeften der tijden, veel vooruitziende door eigene schranderheid, maar tusschenbeide ook voorspellende, wat zij niet dan door onmiddellijke Goddelijke openbaring weten konden. Gods vijsheid is kennelijk daarin, dat Israël meer Profeten gehad heeft dan Juda. Hunne Godsdienstleer stemt over-

[p. 673]

een met die van David en Salomo. Wat hunne zedeleer aangaat: daar, na de scheuring, de overgeblevene deugd de kiem van later Pharizeïsmus in zich bevatte, ijveren de Profeten tegen plegtigheden zonder hartedeugd, en zulks omdat de Heer daarvan afkeerig is, omdat deugd (dezen beweeggrond eischte de zinnelijke denkwijze) tijdelijken voorspoed aanbrengt. Ook bouwen zij hunne zedeleer op de, meer heldere, schoon nog zinnelijke, vooruitzigten in de toekomst. Hunne schriften ademen zachtaardigheid en menschenliefde, en kennen het ruwe patriotismus, dat b.v. in de Psalmen te vinden is, niet.

[Buitengemeen schoon is de Heer muntinghe in de opgaaf van de natuur der vooruitzigten, die de Profeten op het rijk van den Messias hadden; en zijn volstrekt redematig voorstel doet al het onnatuurlijke uit de opvatting dier vooruitzigten verdwijnen. Eene beschouwing van den staat van beschaving in dit tijdvak, bij door de openbaring niet bestraalde volken, sluit dit Deel.]

(Het vervolg hierna.)